Læknablaðið - 01.10.1921, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
153
Eg hefi a'ð eins eitt sinn gert skurð á lunga. Sjúklingurinn hafði fallið
i sjó, og var nærri druknaður. Upp úr því fékk hann lungnadrep, ákafan
hósta og fúlan uppgang, geysimikinn. Fór honum síversnandi, og var
bersýnilegt, atS hann myndi deyja. Eg hafði fundið, a'S drepið var ofantil
i hægra lunga, og efst í axilla varð maður var við stóra caverna. Víð
ástungu kom þar út fúll gröftur. Eg gerði því miðhlutun á rifi og skar
þar inn að lunganu. Það var vaxiö við plevra. Eg skar siðan inn í graftar-
holiS, og út vall þessi voðagröftur, sem lyktaöi um allan spítalann. Bló'S-
rás var lítil, enda ekki dýpra skoriS en ca. 2 cmt. Eg setti svo vænan kera
inn, svo langan, aS hann náSi niSur í karbólflösku, sem maSurinn gekk
síSar meS í buxnavasanum. Sárinu var. aS öSru leyti lokaS. Manninum
létti nú óSara og hóstinn hvarf aS rnestu leyti. Hann stóS lítiS eitt á önd-
inni, er hann vildi hósta, líkt og hann rembdist, og rann þá gröfturinn
hljóSalaust niSur i ílöskuna. Manni þessum batnaSi svo, aS hann var vel
vinnufær, er eg síSast vissi. — Eg minnist á þetta sem lítiS dæmi þ'ess,
aS handlæknisaSgerSir á lungum og lungnaholi, geta líklega oftar komiS
til greina en læknar alment halda. ÞaS er því vert aS lesa þaS, sem nýjar
bækur og blöS segja um slíkar aSgerSir. (AS nokkru eftir G. E. Gask, í
„Lan'cet“ n. júní). G. H.
Amputatio á Þiugvöllum 1629.
Eg hafSi ekki haldiS, aS á 17. öld hefSi veriS urn neinar meiri háttar
handlækningar aS ræSa, heldur aS eins bló'Stökur og meSalasull. En ný-
lega rakst eg á þessa frásögn í Árbókum Espólíns (VI., bls. 44) :
,,Þeir bræður Gísli og Markús, synir Bjarna Sigurðssonar frá Stokkseyri, fóru frá
Fitjum í Skorradal yfir fjall austur, oc riðu. — Þeir hleyptu hestum sinum ofan i
Eiriksvatn. Var þá hið mesta frost, svo menn mundu ei slikt, oc vöknuðu þeir á
höndum oc fótunr er þeir drógu upp hestinn; síðan drukku þeir brennivín, fengu
færð illa oc dösuðust þar til þeir sofnuðu, oc var þat á Gagnheiði, en þeir vöknuðu
við þat, at fætr þeirra voru frosnir, oc fengu þeir þó ve!t sér oc skriðit með harm-
kvælum at Svartagili — Þingvallakoti einu — oc síðan at Þingvöllum. Þar bjó þá
Engilbert prestr Nicolásson, oc var hann læknir; voru sagaðir af þeim fætr oc
lágu þeir þar lengi um vetrinn oc gengu á tréfótum alla æfi síðan. Voru flestallir
fingur af Markúsi oc þó skrifaði hann----.“
Sennilega hefir síra Engilbjartur ampúteraS utan viS demarkatíón, í
dauSum vef eSa mestmegnis dauSum. ÞaS var gamla aSferSin, ,,ad modum
Hippocratis", — og gafst hún vel i mörgum tilfellum. Sjálfur hefi eg eitt
sinn prófaS þá aSferS viS gangræna eftir mjög mikla contusio og throm-
bosis vasorum í poplés. Var öll löppin. upp fyrir hné orSin aS dragúldnu
hræi, sem eitraSi loftiS í öllum spítalanum. Sjúk'lingurinn var svo illa
haldinn af háum sepsishita, aS eg treysti honum illa aS þola amputatio í
heilu holdi á miðju læri. SagaSi því sundur rétt ne'San viS drepmörkin.
Tónas kollega Kristjánsson var með mér i ráSum og aSstoðaSi mig. Sjúkl.
fann ekkert til. Og þaS brá vi'S, þegar ýlduflyksiS var fariS. Drepleyf-
arnar hreinsuðust brátt — og eg gerSi svo reamputatio, til aS fá góSan stúf.
_ Stgr. Matth.