Læknablaðið - 01.02.1940, Blaðsíða 9

LÆKNA BLAÐ IÐ
19
Hann kemur nokkurn veginn jafn-
oft fyrir hjá konum og körlum. Ile-
itis terminalis simplex er tíðastur
á aldrinum 5 til 15 ára, en ileitis
terminalis chronica aftur á rnóti á
milli tvítugs og þrítugs.
Ætiolocjia. Hvað orsök sjúkdóms-
ins snertir má í sem fæstum orðum
segja, að hún er ennþá að mestu
óþekt. Menn hafa Ijeint kröftum
sínum að því, að finna virus, sem
valdi þessum sjúkdómi, en ekki
fundið. í hinum chronisku tilfell-
um, en það eru aðallega þau, sem
komið hafa til aðgerða og rann-
sökuð hafa verið, eru breytingarn-
ar orðnar svo miklar í þarminum,
að bakteríur þær, sem fúndist hafa,
er miklu líklegra að séu secundær
infection út frá slímhúðarsárum,
en að um sé að ræða hinn upp-
haflega bólguvald. Sennilegast er,
að ekki sé um neinn sérstakan
(specifican) virus að ræða, sem or-
sök bólgunnar, heldur geti bakter-
íur þær, sem í þörmunum eru að
staðaldri, valdið bólgunni undir
vissum kringumstæðum og sé þá
bólgan aðallega bundin við lymfoid-
vefinn, bæði í þarmi og eitlum.
Að bólgan kemur oftast fyrir i
neðsta hluta ileum, hefir sínar ana-
tomisku og fysiologisku orsakir.
Eins og við vitum er magainnihald-
ið, ef um eðlilegar sýrur í maganum
er að ræða, svo að segja sterilt. 1
þörmunum ofantil er og tiltölulega
lítið af bakterium, en þær fara ört
vaxandi eftir því sem neðar dreg-
ur, og neðst í ileum er orðið mjög
mikið af þeim. Þá er og innihald
þarmanna orðið alkaliskt, frá því
að vera súrt, er það kemur niður
í þarmana efst. Samsvarandi því,
að innihald þarmanna hreytist á
þann hátt, sem um er getið, lireyt-
ist og bygging þarmanna jafnhliða
og þá þannig, að því meira ber á
lymfoid-vef eftir því sem neðar
dregur í mjógirnið og nær það há-
marki neðst í ileum. Þessi lymfoid-
vefur kemur fram Ijæði sem soli-
tær íolliklar og eins sem Peyer’s
placjues. Einn hinn stærsti af þess-
um Peyer’s jdaques er neðst í ile-
um, alveg niður við valvula ileocoe-
calis. — Tæming mjógirnisins fer
einnig fram með nokkuð sérkenni-
legum hætti og er hægt að fylgj-
ast með henni á röntgenmyndum.
Innihaldið gengur tiltölulega greið-
lega í gegnum allan efri hluta mjó-
girnisins, en er neðst í ileum kem-
ur, verður allmikil stöðvun á því.
Það er valvula ileocoecalis, sem
veldur hindruninni, og ojínast hún
við og við og sleppir innihaldinu
í smáskömtum niður í coecum.
Neðsti hluti ileum er þannig, að
þrennu leyti ólíkur mjógirninu fyr-
ir ofan. Þar hefir þarmainnihald-
ið lengsta viðdvöl, þar er bakteríu-
innihaldið mest og þar er líka mest
af lymfoidvef í þarmaveggnum. Ó-
sjálfrátt dettur manni í hug, að
þessi aukni lymfoidvefur hafi sitt
sérstaka hlutskifti og ætlunarverk,
og er það ugglaust svo. Hann vinn-
ur hér sitt hlutverk gegn bakter-
íum og toxinum í þarmainnihald-
inu, er eins konar varnargarður
gegn því. Þarf þá ekki annað en
að bakteríurnar séu óvanalega skæð-
ar eða þá á hinn bóginn, að mót-
staða varnarkraftanna sé minkuð,
til þess að bólga myndist, sem gef-
ur sjúkdómseinkenni. Þótt hér sé
gert ráð fyrir, að það sé hin vana-
lega þarmflóra, sem valdið geti
bólgunni, er þó altaf sá möguleiki
fyrir hendi, að einn virus öðrum
fremur hafi þann sérstaka eigin-
leika, að framkalla bólgu í lymfoid-
vefnum. Þessi skýring á uppruna
sjúkdómsins gildir jafnt fyrir ile-
itis terminalis simplex og ileitis
chronica.
Annars hafa komið fram rnargar