Læknablaðið - 01.02.1942, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIfl
GEFIÐ ÚT AF LÆKXAFÉLAGI REYKJAVÍKUR
Aðairitstjóri: ÓLAFUR GEIRSSON.
Meðritstjórar: KRISTINN STEFÁNSSON og ÓLI P. HJALTESTED.
28. árg. Reykjavík 1941. 1. tbl. ZZZZIZ^^ZZZ
Um beinkröm á íslandi.
Eftir Níels Dungal.
Nafnið beinkröm kemur fy.rst
fyrir hjá Sveini Pálssyni1) í rit-
gerð hans í Lærdómslistafélags-
ritinu, þar sem hann segist gefa
ensku sýkinni þetta nafn af því aö
heinin „verði eins og i skepnum
eftir eldinn 1783, hvar af eg hefi
dregiö hiS íslenzka nafn bein-
kröm“. Sveinn Pálsson segist ef-
ast um, aS þessi sjúkdómur hafi
nokkurntíma sést hér á landi, en
frátekur þó ,,litla afkima viS sjáv-
arsíSu hér og hvar“. Hann segir
eftir Bjarna Pálssyni, aS þessi
sjúkdómur hafi fest rætur í Vest-
mannaeyjum, en nefnist ginklofi í
manntalstöflum hr. biskups dr.
Finnsonar'*. Hér er sýnilega um
allmikinn rugling aS ræSa, því aS
Sveinn Pálsson virSist álíta það
beinkröm, sem Hannes Finnsson
kallar ginklofa. Ginklofinn (tetan-
us) var áreiSanlega til í Vest-
mannaeyjum, og beinkröm hefir
vafalaust veriS til þar líka, en
sennilega stafar nrisskilningurinn
af því, aS börnum meS beinkröm
hættir til aS fá tetani og geta þeir
krampar likst tetanus-krömpum.
Hugmyndir Sveins Pálssonar um
beinkröm eru sýnilega nokkuS ó-
ljósar, þar sem liann líkir sjúk-
dómnum viS breytingar, sem verSa
í skepnum eftir Skaftáreldana. Þær
breytingar voru aSallega fólgnar
i periostalþykkni á útlimum, sem
gengu undir nafninu gaddur og
hinsvegar öskutönn, sem lýsti sév
meS svörtum blettum á tönnum;
fylgdi þessu svo mikil tannkul, aS
nautgripir gátu ekki drukkiS kalt
vatn. Þessar breytingar koma vel
heim viS fluorosis, en líkjast eng-
an veginn beinkröm. En auSséS ér
af þvi, sem Sveinn Pálsson skrifar.
aS hann telur sig aldrei hafa séð
beinkröm hér á landi.
Þessi skoSun Sveins Pálssonar
hefir náS svo nrikilli útbreiSslu, aS
almennt hefir veriS taliS, aS bein-
kröm væri ekki til á íslandi, og
virSist helzt svo sem þetta hafi átt
sinn þátt í sköpun kenningarinnar
um þaS, aS beinkröm ætti aSallega
heima í tempraSa beltinu, en nrink-
aSi eSa jafnvel hyrfi, er nær drægi
miSjarSarlínu annarsvegar og
heimsskautum hinsvegar.
Schleisner2) telur 7 beinkramar-
sjúklinga nreSal þeirra 327 sjúk-
linga, sem hann skoSaSi hér sjálf-
ur, en hann tekur ekki fram aldur
sjúklinga sinna, svo ekki er unnt
aS sjá hve mikill hluti þeirra hef-