Læknablaðið - 01.06.1945, Qupperneq 8

34
LÆKNABLAti 1Ð
bunclnar vifi æSa.rnar sjálfar eSa
retinavefinn, og vérSa aS skoSast
sem fylgikvillar æSabreytinganna.
Af æSabreytingum tekur maSur
fyrst eftir vicld æSanna. Ef um eSli-
legan blóSþrýsting er aS ræSa má
reikna meS aS vidd arteriunnar sé
% af vicld venunnar eSa meiri. ViS
liáan blóbþrýsting verSa arteríurn-
ar oft mjórri, et' til vill aSeins
helmingur eSa minna, í samanburSi
viS venurnar. Sjaldgæft er aS art-
eríur séu viSari en venur. ÞýSing-
armikiS er aS taka eftir víddar-
breytingum í arleriunum.
í sambandi viS æSavíddina þarf
maSur aS taka vel eítir ret'lexrák
arteríanna. f þeim tilfellum af há-
þrýstingi, þar sem arteríurnar
halda vídd sinni eSa auka hana,
tekur þessi reflex stærri hluta af
arteríunni en normalt (—j/3),
liann verSr meira glansandi og get-
ur fengiS á sig meirá rauSgulan
blæ svo arteríurnar likjast, ef svo
mætti segja, koparþræði. I þeim
tilfellum jrar sem arteriur eru mjó-
ar verSur reflexinn skarpt hvítur,
jiaS kemur fram sem kallaS er
„silfurþráðararteríur". Þá getur
litur arteríunnar orSið ljósari,
einkum et' um nephritis er aS ræSa,
og er áiitiS standa í sambandi viS
jrann Ijl.óSskort sem stundum fylgir
nýrnabólgu. Stundum sjást gráar
ræmur meSfram æSaveggjunum
(arteriuveggjunum) og stundum
jaínvel ljósir blettir í arteriu-
veggnum á löhgu svæSi, bendir
joaS á arteriosclerosis.
líinna jjýSingarmesta einkenn-
iS er hiS svo kallaSa Gunns-ein-
kenni. Þar sem arteria gengur yfir
venu jjrýstist venau niSur i ret-
inavefinn og nær svo hinumegin
arteriunnar sinni fyrri lögdn. Sal-
us benclir á aS undir jjessum
kringumstæSum myndi venan oft
boga áSur en hún nær sinni fyrri
stefnu, og á þetta einkenni aS finn-
ast hjá 1 r, allra háþrýstingssjúkl-
inga. MaSur Joarf einnig aS veita
eftirtekt legu og stet'nu æSanna.
ViS vissa tegund háþrýstings, þar
sem æSarnar eru víSar og vel
fylltar, geta æSarnar veriS hlykkj-
óttari en venjulega, sérstaklega
eru smá-venurnar sem ganga niS-
ur aS macula meS einkennandi
lögun, gormlögun. Auk jjessara
æSabreytinga sjást önnur sjúk-
dómseinkenni í fundus viS há-
jjrýsting, t. d. papiíluödem, getur
gefiS svipað útlit og stasepapilla,
stundum lika at' sama uppruna,
hækkuSum intracran. þrýstingi,
einnig getur ödema íundizt í re-
tina. ASrar complicationir í retina
erú blæSingar og exsuclot, mismun-
ancli aS stærS og lögun.
Náttúrlega geta Jjessi einkenni
sem finnást viS hájjrýsting verið
meira áberandi í einu tilfelli en
öSru, eitt einkenni vantaS ng annaS
veriS til staSar. Menn hafa reynt
úr jjessum einkennaflokkum aS
aSgreina ólíkar „typur" í augn-
botninuni, má segja að slíkt verSi
talsvert skematiskt og maSur t'ái
ýmis millistig á milli hinna aS-
greindu „typa“. Augnl. Thiel hefir
í náinni samvinnu viS lyflækninn
Wlhard aSgreint tvær ólíkar
fundustypur viS háþrýsting, aSra
kallar hann fundus hypertonicus
eSa rauSan háþrýsing, en bina föl-
an hájjrýsting ■, retinitis angio-
spastica).
ViS skiptingu hinna ýmsu teg-
unda blóSjjrýstingShækkunarinn-
ar leggja aSrir mesta áherzlu á
hina neurologisku hliS málsins,
sém sagt truflun á regulatio vaso-
motor. stöSvarinnar, aukin erting
vasomotoranna í æSacentrinu í
heilanum eSa 1 periferu vasomot-
oraendunum eSa í æSavöSvunum
sjálfum. Volhard viSurkennir