Læknablaðið - 01.06.1945, Blaðsíða 9

LÆKNAB LAÐ IÐ
35
þýöingu hinnar neurologisku
greiningar, en viS skiptingu sína í
rauSa og föla hypertoni leggur
hann aSal áherzluna á hvort kem-
isk efni verki tonus-aukandi, og
kemur þá lika í raun og veru inn
á fyrri skoSunina, aö af hinum
centrölu hvpertonium hafi hin
centraltoxiska mesta þýSingu.
i.) Rauð hypertonia (hinn
rauSi háþrýstingur. genuin- eSa
essentiell hypertonia eSa konstitu-
tionell hypertonia) er talin algeng-
asta tegund blóSþrýstingshækk-
nnar og kemur aSallega fyrir hjá
gömlu fólki. ASaleinkenni hins
rauSa háþrýstings er ekki hækkun
hins almenna blóSþrýstings fyrir
sig, heldur hlutföllin á milli hins
systoliska og diastoliska blóS-
þrýstings. Systol. blóSþrýstingur-
inn er talsvert hækkaSur, diastol.
aftur á móti lítiS eSa ekkert
hækkaSur. AstæSa hinnar systol.
blóSþrýstingshækkunar er liklega
byggingarveila í æSakerfinu.
minnkaS elasticitet í stóru æSunum
gerir þaS aS verkum aS periferu
arteriurnar, einnig heila- og retina-
arteriur, arteriolur og háræSar
verSa passivt útvikkaSar, þess
vegiia er liinn rauSi andlitslitur,
sem hefir valdiS því aS þettaerkall-
aSur rauSur háþrýstingur. Album-
inuria fylgir ekki og nýrnastarf-
sem er eSlileg. Við augnspeglun
sjást æSabrevtingar í retina; er
greint á milli byrjunarstigs (frúb-
stadium) og síSara stigs (spát-
stadium) hinnar rauSu hypertoniu.
A byrjunarstigi essentiell hypertoni
sjást oft litlar retinabreytingar.
Smám saman fara svo aS koma
einnkennandi breytingar, æðar
choroidea og retina eru mjög
blóSfylltar, útvikkaSar, og hinar
finu æSagreiningar koma giögg-
lega í ljós, svo manni virSist bæSi
arteriur og venur sérstaklega mik-
iS greinóttar. Arteriurnar eru
breiSar og í staSinn fyrir hina eSli-
legu léttbylgjóttu legu þeirra koma
fram grófar slöngur. Þar senr
stóru arteríurnar skiptast, beygja
greinarnar eitthvaS aftur á viS svo
þaS kemur fram mynd svipuS og
omega. Arteríureflexinn er breiS-
ari en normalt, sem er merki um
byrjandi sclerosis í æSunum og
álitiS stafa af reflection ljóssins
á takmörkum adventitita og me-
dia sem þá eru farnar aS sýna
hyalinskar breytingar. Einkenn-
andi breytingar á æSakerfinu viS
rauSan háþrýsting sjást á venul-
unum. Stóru bláæSarnar eru meira
fylltar og dekkri en venjulega, en
venurar, einkum i kringum ma-
cula, eru mjög hlykkjóttar, svip-
aS og tappatogari. AS lokum er
hægt aS nota þau einkenni, sem
koma fram viS þaS aS slagæS
gengur yíir bláæS, til aS þekkja
hinn rauSa háþrýsting. Hjá ungu
fólki sést engin .stefnubreyting á
bláæSum, þar sem slagæS gengur
yfir þær, og blóSsúlan skin dökk
i gegnum gagnsæan arteríuvegg-
inn. Hjá eldra fólki hverfur blá-
æSarblóSsúlan undir slagæSar-
veggnum, sem þá er orSinn þykk-
ur, svo bláæSin virSist eins og
slitin í sundur og ef um arterios-
clerosis er aS ræSa, þrýstist bláæS-
in meira eSa minna inn í retinavef-
inn.
Salus i Prag, sem hefir rannsak-
aS mikiS þetta atriSi, segir aS þar
sem slagæS gengur yfir lrláæS
og bláæSin verSur viS snertistaS-
inn (bæSi aftan og framan viS
hann) mjó, þar er um liækkaSan
blóSþrýsting aS ræSa. Reflexinn
vantar á þessum staS og æSarend-
urnar verSa óskýrar, eins og slæSa
yfir þeim, bláæSin heldur svo
annaS hvort beint áfram eSa
myndar boga. Jjó aS þessi einkenni