Læknablaðið - 01.08.1945, Blaðsíða 11

LÆKNABLAÐIÐ
allergiskt asthma er að ræða, endo-
geíit allergen, sem í ílestum tilfell-
um þýðir samá og infektiöst
asthma, þar sem sjúklingurinn er
orðinn hypersensitiv fyrir sinum
eigin bakteríum, hvort heldur þær
eru í afholum nefsins, þar sem
næst liggur að leita þeirra, eða
annari króniskri infektion, sem
getur verið i tönnum eða tonsillum,
eöa hvar sem er annarsstaðar, þó
að sinuitis sé langsamlega algeng-
asta orsökin.
Öllum kemur sáman um aö in-
fektionir í öndunarfærum eigi
mikinn þátt í að framkalla asthma.
Annarsvegar með því móti. að viö
króniskan bronchitis getur svo
mikið af bakteriellum proteinum
resorberast, að likaminn getur
sensibiliserast af þeim og orðið
allcrgiskur fyrir þeim. Þetta þarf
ekki endilega að vera sá mikro-
organismus. sem er orsök sjúk-
dómsins. Algengt er t. d. að menn
fá asthma upp úr inflúenzubron-
chitis. Þeir verða þá ekki ofnæmir
fyrir inflúenzuvirus, heldur fyrir
einhverjum af þeim organismum,
sem sigla í kjölfar inflúenzunnar.
sérstaklega streptokokkum. Og ó-
hætt er að segja, að maður sem
lengi gengur með króniskan bron-
chitis, eins og t. d. fjármenn í
sveit, sem anda aö sér miklu hey-
ryki og ganga því með króniskan
bronchitis. t'á svo mikiö af mikro-
organismum ofan í bronchi, að
þeim bættir mjög við að sensibili-
serast af einhverjum þeirra, og má
i því sambandi ekki gleyma myglu-
sveppunum. sem eru mikilsvert
allergen, sem menn verða jafnan
að hafa í huga.
Ef við skiptum allergisku asthma
niður i tvo flokka, því sem stafar
af exogenum allergenum og endo-
genum (eða infektiöst asthma), þá
megum við ekki gleyma því, aö
- -i
ao
þau exogenu allergen geta borist td
lungans með tvennu móti: Annars-
vegar í gegn um innöndun, svo
sem frjóduft. hár, ryk, mjöl o. ík.
sem getur svifiö í loftinu, hinsveg-
ar i gegn um fæðuna, þar sem aller-
geniö resorberast frá meltingar-
færunum, og getur þá framkallað
mciri eða minni reaktion þar, og
berst svo með blóðinu til lungnanna.
þar sem það framkallar asthma.
Eða það getur borist parenteralt.
eins iog t. d. þegar verið er að
immunisera menn fyrir einhverju
allergeni. Ef skammturinn er hæfi-
lega stór fá menn aðeins húöreak-
tion á dælingarstaðnum, en ef
skammturinn er meiri en góðu hóli
gegnir resorberast svo mikið af
allergeninu. að sjúklingurinn fær
asthmakast. Samskonar fyrirbrigði
á sér stað þegar lifrarsullur spring-
ur: Sullurinn, sem hefir vaxið
hægt á löngum tíma. sensibiliserar
likamann fyrir sullproteini. Þegar
sullvökvinn kemst út í pcriloneum,
hlýzt af því allergisk reaktion.
vanalega aðeins sem ofsakláði, en
sjúklingurinn getur vel ícngið
asthmakast, þótt vanalega fari
asthma og urticaria ckki saman.
Hér er því annað dæmi um endo-
gent allergen, einnig infektiöst,
þólt ekki sé um mikroorganismus,
heldur parasit aö ræða.
Þó að margt í innöndunarloftinu
geti valdið asthma, er óhætt aö
fullyrða, að langalgengasta orsök-
in af því tæi er húsryk. Og það af
þeirri einföldu ástæðu, að menti
verða helzt allergiskir fyrir því,
sem þeir komast mest í tæri við.
Ef húsryk er ekki orsökin, liggur
næst að gruna einhverja fæðuteg-
und. því að algengara er að fæð-
unni sé unt að kenna, heldur en
einhverju í loftinu öðru en hús-
ryki. Og þetta er atriði, sem lækn-
um, virðist ekki vera enn almennt