Bændablaðið - 04.07.2013, Síða 36

36 Bændablaðið | Fimmtudagur 4. júlí 2013
Í grein í síðasta Bændablaði er
sagt frá því að Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins (RML) hafi gert
þjónustusamning við hollenska
fyrirtækið BLGG AgroXpertus
AB – umboðsaðila þess í Svíþjóð
– um þjónustu fyrir bændur
á sviði fóðurefnagreiningar.
Um nýjan valkost er að ræða
sem kemur til viðbótar þeirri
efnagreiningarþjónustu sem
hingað til hefur verið í boði hjá
LbhÍ.
Í síðustu viku kom hingað til
lands umboðsaðili og markaðsstjóri
fyrirtækisins, Charlotte Åkerlind,
og átti hún vinnu- og kynningarfund
með nokkrum af ráðgjöfum RML.
Þar kynnti hún og fjallaði um þá
þjónustu sem í boði er og nánari
framkvæmd hennar.
Um BLGG
BLGG í Hollandi er umfangsmikið
fyrirtæki á sviði efnagreininga í
landbúnaði. Ársvelta er um 23
milljónir evra (3,7 milljarðar kr.) og
starfsmenn um 200. Fyrirtækið greinir
árlega um 500.000 sýni af ýmsu tagi,
þar af um 100.000 fóðursýni og um
60.000 búfjáráburðarsýni, enn fremur
vatns- og jarðvegssýni. Viðskiptalönd
utan Hollands eru Danmörk,
Noregur, Svíþjóð, Þýskaland,
Belgía, Sviss, og lönd í Austur-
Evrópu. Fyrirtækið leggur áherslu
á nákvæm og vönduð vinnubrögð á
öllum stigum, allt frá sýnatöku til
endanlegrar greiningar. Greiningar
eru framkvæmdar með óbeinni
mælingu, svokallaðri NIR-aðferð, en
einnig með beinum efnagreiningum.
Greiningar á efnaþáttum sem
nýja norræna fóðurmatskerfið
byggir á eru framkvæmdar í
náinni samvinnu við sérfræðinga
NorFor um efnagreiningar og
allar aðferðir eru samkvæmt þeim
forskriftum sem þeir mæla með.
Á sama hátt tekur BLGG þátt í
samanburðargreiningum á sýnum
(hring- og blindprufugreiningar) frá
þátttökulöndunum í NorFor.
Framkvæmd
Nú býður RML kúabændum
að taka þátt í ,,ráðgjafarátaki –
ráðgjafarpakka“ um fóðuráætlanagerð
sem byggir á NorFor-kerfinu.
Markmiðið er að efla og auka
hagnýtingu þess og stuðla að því
að fleiri kúabændur fái notið þeirra
ótvíræðu kosta sem áætlanagerð
með NorFor getur leitt til. Ein af
forsendum þess er fjölþættar og
greinargóðar upplýsingar um fóðrið.
Hingað til hefur verið algengt að taka
hirðingarsýni. Nú leggjum við hins
vegar aukna áherslu á að taka sýni
úr verkuðu fóðri, t.d. úr rúllum (og
stæðum) eftir 4 til 5 vikna verkun.
Ráðunautar víðs vegar um land munu
annast sýnatökuna. Til þess fá þeir
sérstaka sýnatökubora og annað sem
til þarf. Þeir munu einnig sjá um að
safna sýnunum saman til sendingar.
RML annast og ábyrgist greiðslu á
greiningarkostnaði og innheimtir
síðan þann kostnað hjá bændum. Það
skal sérstaklega tekið fram að ekkert
mælir gegn því að bændur taki sjálfir
hirðingarsýni og sendi til greininga,
kjósi þeir það frekar. BLGG greinir
hirðingarsýni á sama hátt og sýni úr
verkuðu fóðri.
Afhendingartími niðurstaðna
Samkvæmt samningnum skuldbindur
BLGG sig til þess að skila
niðurstöðum efnagreininganna innan
10 vinnudaga frá því sýni berst – að
öðrum kosti er greiningin bóndanum
að kostnaðarlausu. Ef greind eru bæði
stein- og snefilefni (samtals 14 efni)
er afhendingarfresturinn hins vegar
15 vinnudagar. Niðurstöðurnar getur
bóndinn valið um að fá á rafrænu
formi (tölvupóstur) eða sendar með
pósti. Niðurstöðurnar eru einnig
lesnar beint inn í NorFor-kerfið
(FAS) og þá þegar aðgengilegar til
áætlanagerðar í ráðgjafarverkfærinu;
TINEOptifor-Island.
Áætlaður greiningarkostnaður
Ekki liggja fyrir endanlegar og
nákvæmar upplýsingar um greiningar-
kostnað. Þó má sem dæmi reikna
með eftirtöldum kostnaði á sýni og
kostnaðarþrepum (verðdæmin eru
án virðisauka). Endanlegt verð fyrir
efnagreiningar verður birt á heimasíðu
RML (www.rml.is) um leið og það
liggur fyrir. Endanlegr verð er einnig
háð breytingum á gengi.
1. Gras- og hirðingarsýni,
NorFor-greining, án steinefna
kr. 7.700-8.200
2. Gras- og hirðingarsýni,
NorFor-greining, 10 stein- og
snefilefni kr. 9.800-10.300
3. Verkað vothey, NorFor-
greining án steinefna
kr. 11.000-11.500
4. Verkað vothey, NorFor-
greining 10 stein- og
snefilefni kr. 12.800-
13.300
Við hvetjum kúabændur til þess að
kynna sér þetta þjónustutilboð. Það
getur skilað marktækum árangri,
meðal annars í bættri og ódýrari
fóðrun, betra heilsufari og auknum
og betri afurðum.
Þeim bændur sem hafa áhuga á
því að taka þátt í fóðuráætlanagerð
með NorFor-kerfinu og jafnframt
nýta sér efnagreiningarþjónustu
samkvæmt samningi RML og
BGLL er vinsamlega bent á að hafa
samband við einhvern af eftirtöldum
ráðgjöfum RML:
Þórður Pálsson
S: 516 5048
thp@rml.is
Eiríkur Loftsson
S: 516 5012
el@rml.is
Gunnfríður Elín Hreiðarsdóttir
S: 516 5023
geh@rml.is
Guðfinna Harpa Árnadóttir
S: 516 5017
gha@rml.is
Jóna Þórunn Ragnarsdóttir
S: 516 5029
jona@rml.is
Berglind Ósk Óðinsdóttir
S: 516 5009
boo@rml.is
Gunnar Guðmundsson
S: 516 5022
gg@rml.is
ráðgjafarteymi RML í fóðrun
Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins
Fóðuráætlun hefst með töku heysýna – framhald
– efnagreiningarþjónusta fyrir fóður
Fóðurefnagreiningar 2013:
Lykilatriði að vanda töku heysýna
Þessa dagana eru bændur í óða
önn við heyskap og þeir fyrstu
búnir með fyrri slátt, en í sumum
landshlutum er sláttur rétt að
byrja. Eins og undanfarin ár mun
Landbúnaðarháskóli Íslands ann-
ast efnagreiningar á fóðri fyrir
bændur. Í meðfylgjandi pistli eru
rifjuð upp helstu atriði varðandi
sýnatöku og ýmsar aðrar hag-
nýtar upplýsingar um feril efna-
greininganna, verð og fleira.
Lykilatriði að nákvæmni
sé viðhöfð við sýnatöku og
skráningu upplýsinga
Það er meginatriði við sýnatöku
að sýnið endurspegli með sem
nákvæmustum hætti það fóður
sem sýnið er tekið úr. Að taka
hirðingarsýni eru fullgilt fyrir
sauðfé, hross og einnig nautgripi
ef ekki á að nota NorFor-kerfið.
Tekin eru sýni með því að ganga
þvert á túnspilduna áður en hirt er
og taka visk innan úr múgunum,
setja í plastpoka, loka vel, merkja
og setja í frysti sem fyrst. Ef nota
á NorFor og heyið er votverkað er
mælt með að taka sýni úr verkuðu
fóðri (ca sex vikum eftir hirðingu
eða meira). Taka skal sýnin með
heybor sem hægt er að fá hjá flestum
leiðbeiningamiðstöðvum og fá
upplýsingar þar að lútandi. Æskilegt
er að sýnin séu 0,3-0,5 kg (vothey),
fer þó nokkuð eftir aðstæðum og
hvert þurrkstig heysins er. Umfang
sýnisins er þá heldur minna en
handbolti. Setja sýnin strax í frysti
í vel lokuðum plastpokum. Flestar
leiðbeiningamiðstöðvar hafa tiltæka
merkimiða, en á þessum miðum
eru þær upplýsingar sem þurfa að
fylgja.
Eftirfarandi upplýsingar skulu
fylgja
Tökudagur á sýni:
Sendandi: Nafn bónda, heimilis-
fang og kennitala. Einnig búsnúmer.
Netfang sendanda : Hægt að senda
niðurstöður rafrænt.
Gerð sýna: Hirðingarsýni eða sýni
úr verkuðu fóðri.
Auðkenni: Af hvaða túni, úr hvaða
hlöðu, eða annað auðkenni fyrir
sýnið
Dagsetningar: Sláttudagur og
hirðingardagur.
Sláttur: Fyrri sláttur eða seinni
sláttur.
Verkunaraðferð: Þurrhey, vothey,
rúllur, stórbaggar, grænfóður eða
annað.
Við votheysgerð: Geta um hvort
íblöndunarefni séu notuð, og hvaða
efni.
Söxun: Er heyið fínsaxað, minna
en 4 cm, grófsaxað (skorið) eða
ósaxað.
Tegund: Skrá ríkjandi grastegundir,
þarf ekki að vera mjög nákvæmt.
Grænfóður: Tegund skal ávallt
skrá (hafrar, rýgresi, kál eða
annað).
Norfor : Mælingar fyrir NorFor-
forritið (kýr) (skrifa NorFor á
seðilinn)
Þegar fyrri slætti er lokið eða í
heyskaparlok eru hirðingarsýnin
send í efnagreiningu með tilheyrandi
upplýsingum. Sýni úr verkuðu fóðri
eru tekin við fyrstu hentugleika eftir
að verkun er lokið og eins og alltaf
er mælt með að sýnin séu tekin með
heybor. Leiðbeiningamiðstöðvar
veita ráð sem lúta að þessu. Mælst
er til að síðustu hirðingarsýni
verði komin inn til LbhÍ fyrir 10
október, og verkuð sýni 30 október,
sem þýðir að síðustu niðurstöður
úr mælingatörninni liggja fyrir hjá
bændum fyrir miðjan nóvember.
Verð og afgreiðslufrestur
Þvær mælingar sem gerðar eru
við hefðbundna efnagreiningu
á heyi eru; þurrefni, meltanleiki
(og útreiknað orkugildi), prótein
(útreiknað AAT og PBV) og stein-
efnin Ca, P, Mg, K, S og Na og
snefilefnin Fe, Mn, Zn og Cu.
Einnig er sýrustig mælt í gerjuðu
fóðri. Tréni (NDF) verður mælt í
öllum heysýnum og er sú mæling
innifalin í verðinu.
Afgreiðslufrestur niðurstaðna
frá móttöku sýnis er 2 til 3 vikur á
háannatímanum fyrir hefðbundna
greiningu með eða án NorFor.
Leitast verður við að hafa þennan
tíma sem stystan. Reiknað er með
að fyrsta útsending niðurstaðna
verði um miðjan ágúst.
Verð fyrir hefðbundnar mæl-
ingar (með steinefnum):
5.800 kr. hvert sýni án vsk.
Verð án steinefna:
3.000 kr. hvert sýni án vsk.
Viðbót fyrir Norfor-
kerfið (aska, sCP og
iNDF):
1.800 kr. hvert sýni án vsk.
Ef óskað er eftir öðru en hefð-
bundinni greiningu með eða án
steinefna verður að tilgreina
það sérstaklega og skrifa það á
skráningaseðlana. Ef óskað er eftir
að nota nýja Norfor-forritið nægir
t.d. að skrifa „Norfor greining“ á
seðilinn, þá er viðbót mæld sem
þarf fyrir það kerfi. Ef LbhÍ hefur
ekki uppsettar aðferðir fyrir aðrar
mælingar sem óskað er eftir verður
mælingin útveguð með öðrum hætti í
samráði við leiðbeiningamiðstöðvar
og sendendur sýnanna. Þetta á til
dæmis við um gerjunarafurðir við
votheysverkun, CAB-gildi og fleira.
Ofangreint gildir einungis um
heysýni og önnur gróffóðursýni.
Verð og afgreiðslufrestur gildir
einungis á mælingatörninni innan
þeirra tímamarka sem áður er getið.
NorFor fóðurmatskerfið
Síðastliðinn vetur var annað tíma-
bilið sem norræna fóðurforritið
NorFor var komið í almenna notkun.
Af uppskeru 2012 voru sett inn í
forritið um 340 sýni frá 84 bændum
á vegum LbhÍ. Því til viðbótar voru
mæld og sett inn í forritið sýni frá
nokkrum býlum þar sem nemendur
notuðu kerfið í námsverkefnum auk
sýna sem sem mæld voru annars
staðar, eða alls um 100 bændur (Bbl.
12. tbl. 2013 bls. 36).
Í þessu kerfi eru gerjunarafurðir í
votheyi notaðar til að meta líklegt át
og bæta orkuútreikning fóðursins.
Almennt má segja að því blautara
sem heyið er því meiri gerjun. Hins
vegar er í hálfþurru rúlluheyi (ca
45% þurrefni eða þurrara), nánast
engin gerjun, breytir þá litlu hvort
notuð séu hirðingarsýni eða sýni
verkuðu heyi við gerð fóðuráætlana.
Þeir bændur sem verka í vothey og
ætla að nýta sér NorFor ættu fremur
að nota sýni úr verkuðu fóðri.
Nýir notendur þurfa að sækja
um aðgang að NorFor, en starfsfólk
Ráðgjafarmiðstöðvar landbúnaðar-
ins (RML) sér um það ásamt öðru
sem snýr að notkun á forritinu.
Móttaka sýna af Norðausturlandi
er í Búgarði, Óseyri 2, 603
Akureyri, sími 460 4477.
Móttaka frá öðrum landshlutum
er á Rannsóknastofu LbhÍ,
Hvanneyri, 311 Borgarnes, sími
433 5000 (beint Hvanneyri 433
5044, beint Keldnaholt 433 5215).
Flestar leiðbeiningamiðstöðvar
sjá um að safna saman sýnum
hver á sínu svæði og koma þeim
í mælingu, en bændur geta einnig
sent þau beint ef það hentar.
Netföng: Hvanneyri rannsokn@
lbhi.is, Keldnaholt, tryggvie@lbhi.
is, Búgarður ghg@bugardur.is
Auk framangreindra aðila veita
leiðbeiningamiðstöðvar RML nán-
ari upplýsingar og aðstoð.
Tryggvi Eiríksson og
Peik M. Bjarnason,
Landbúnaðarháskóla Íslands
Charlotte Åkerlind Mynd / HKr.