Bændablaðið - 05.09.2013, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 5. september 20132
Fréttir
Hross í oss á beinu
brautinni
Kvikmyndin Hross í oss var
frumsýnd fyrir tæpum hálfum
mánuði, en hún hefur hlotið
góða aðsókn og lof gagnrýnenda.
Tímaritið Iceland Review gaf
myndinni fimm stjörnur og bæði
gagnrýnandi Morgunblaðsins og
Rásar II hlaða myndina fjórum
stjörnum.
Eins og nafnið gefur til kynna er
íslenski hesturinn í aðalhlutverki,
en í kynningu á myndinni segir að
hún sé grimm sveitarómantík um
manninn í hrossinu og hrossið í
manninum.
Benedikt Erlingsson leikstýrir
myndinni og er jafnframt handrits-
höfundur. „Þetta eru ævintýralegar
viðtökur sem Hross í oss hefur
fengið og við getum ekki beðið
um meira. Ég er ánægður þegar
fólk skemmtir sér og það er fyrir
öllu. Við fengum mikla aðstoð frá
hestamönnum og bændum þegar
tökur fóru fram og nutum blessunar
allan tímann. Steinn Ármann lifði
að minnsta kosti tökurnar af þrátt
fyrir vosbúð og sundreið!“ segir
Benedikt.
Hross í oss verður sýnd á
kvikmynda hátíðinni í San Sebastian
á Spáni seinna í mánuðinum og
búast má við því að hróður íslenska
hestsins berist víða í kjölfarið. „Við
verðum á faraldsfæti næsta árið en
ég er þó með mörg járn í eldinum
hér heima. Maður er svona eins og
kúabóndi, kemst ekkert frá nema
stutt í einu!“ segir Benedikt.
Í bíóhúsum um allt land
Aðalleikarar myndarinnar eru auk
þeirra Jarps, Skjóna og Yrju þau
Ingvar E. Sigurðsson, Steinn Ármann
Magnússon, Charlotte Böving,
Helgi Björnsson og Kristbjörn
Kjeld ásamt fleirum. Hross í oss er
sýnd þessa dagana í bíóhúsum um
allt land, meðal annars í Reykjavík,
á Egilsstöðum, Akureyri, Ísafirði,
Akranesi og í Keflavík.
Af 74 sveitarfélögum á landinu
bjóða einungis 13 upp á svokallað
þriggja tunnu kerfi til flokkunar
á heimilissorpi samkvæmt
upplýsingum frá Sambandi
íslenskra sveitarfélaga. Þriggja tunna
flokkunarkerfi er uppsett þannig að
boðið er upp á endurvinnslutunnu,
tunnu fyrir lífrænan úrgang og tunnu
fyrir blandaðan úrgang við heimili.
Ríflega 40 prósent sveitarfélaga á
landinu, 30 talsins, bjóða eingöngu
upp á sorptunnu fyrir blandaðan
úrgang. Það þýðir að umrædd
sveitarfélög bjóða ekki upp á
endurvinnslutunnur af neinu tagi
við heimili fólks, þótt vitaskuld bjóði
mörg þeirra upp á grenndarstöðvar
þar sem hægt er að skila sorpi
flokkuðu til endurvinnslu.
80 manna sveitarfélag býður
upp á flokkun
Í engu af tíu stærstu sveitarfélögum
landsins er boðið upp á þriggja
tunnu flokkunarkerfi. Fjölmennasta
sveitarfélagið sem býður upp á
þriggja tunna flokkunarkerfi er
Vestmannaeyjabær, en 1. desember 2012
bjuggu 4.219 manns í sveitarfélaginu.
Fámennasta sveitarfélagið sem býður
upp á þriggja tunna flokkunarkerfi er
Fljótsdalshreppur, en þar bjuggu á sama
tíma 80 manns. Önnur sveitarfélög sem
bjóða íbúum sínum þessa þjónustu eru
Hvalfjarðarsveit, Grundarfjarðarbær,
Stykkishólmsbær, Fjallabyggð,
Grýtubakkahreppur, Langanesbyggð,
Fljótsdalshérað, Skaftárhreppur,
Hveragerðisbær, Skeiða- og
Gnúpverjahreppur og Flóahreppur.
Alls njóta ríflega 17.000 Íslendingar
þeirrar þjónustu að geta flokkað allt
sorp heima hjá sér sem sveitarfélögin
sjá um að hirða. Það eru tæplega 11
prósent allra landsmanna.
Skagafjörður stærst af þeim sem
draga lappirnar
Ekki þarf að koma á óvart að þau
sveitarfélög sem eingöngu bjóða upp á
eina tunnu, þ.e. eingöngu sorptunnu fyrir
blandaðan úrgang, eru í flestum tilfellum
fámennari sveitarfélögin þó það sé ekki
algilt. Fjölmennasta sveitarfélagið sem
eingöngu býður upp á einnar tunnu kerfi
er Sveitarfélagið Skagafjörður, en íbúar
þar voru ríflega 4.000 í fyrra.
Mismunandi útfærslur
Mismunandi er hvaða þjónustu
sveitarfélög sem bjóða upp á tveggja
tunnukerfi eru að veita. Í Reykjavík
geta íbúar til að mynda flokkað pappír
sér í bláar tunnur auk þess sem boðið
er upp á hefðbundna tunnu fyrir
blandaðan úrgang. Á Akureyri er sér
hólf í ruslatunnunni þar sem hægt er að
setja lífrænan úrgang en ekki er boðið
upp á flokkun á öðru endurvinnanlegu
sorpi heim við hús heldur þarf að koma
pappír, plasti, málmum og öðru slíku
á grenndarstöðvar.
Ýmsar lausnir í boði
Rétt er að taka fram að fjöldi
fólks flokkar sitt sorp og skilar
því á endurvinnslustöðvar í þeim
sveitarfélögum sem ekki bjóða
upp á fjöltunnukerfi. Þá eru
einkafyrirtæki starfandi á markaði
sem bjóða einstaklingum upp
á flokkunarþjónustu. Það er þó
mismunandi eftir sveitarfélögum hvaða
þjónusta er í boði.
Nálega allt sorp urðað
Allt sorp sem ekki er flokkað til
endurvinnslu á Íslandi er urðað með
tilheyrandi kostnaði, mengun og þörf
fyrir landrými. Undantekningarnar
frá þessu eru sorp sem til fellur í
sveitarfélögunum á Suðurnesjum og
í Vestmannaeyjum en það er brennt í
Kölku, Sorpeyðingarstöð Suðurnesja.
/fr
Aðeins 13 sveitarfélög bjóða upp á þriggja
tunna sorpflokkunarkerfi
40 prósent sveitarfélaga útvega íbúum sínum eingöngu tunnu undir venjulegt heimilissorp
Endurvinnsla sparar fjármuni
og er umhverfisvæn
Um þriðjungur heimilissorps er
lífrænn úrgangur sem hægt er að
endurvinna
Endurvinnsla á áli þarfnast aðeins
5% af þeirri orku sem þarf við
frumframleiðslu.
Fyrir hvert tonn af endurunnum
pappír má sleppa því að fella 17 tré.
Hvað er þriggja tunna kerfi?
1. Tunna fyrir lífrænan úrgang.
2. Endurvinnslutunna fyrir pappír,
pappa, bylgjupappa, plast, málm
og annað.
3. Tunna fyrir óendurvinnanlegan
úrgang.
„Við fórum í það fyrir síðustu
helgi að skera korn, gerðum það
aðallega vegna þess að veðurspáin
var svo slæm,“ segir Þórir Níelsson
á Torfum í Eyjafjarðarsveit.
Hann er formaður félagsins
Fjarðarkorn, sem á og rekur tæki
til kornskurðar, og segir að fram til
þessa hafi hann einugis farið á einn
bæ, Kálfagerði, og einhverjir séu í
startholunum. „Menn bíða átekta
og byrja almennt ekki fyrr en um
miðjan september,“ segir hann.
Uppskera um 4 tonn á hektara
Um 8,5 hektarar lands eru nýttir
til kornræktar á Torfum og segir
Þórir að þegar sé búið að slá af um
helmingi þess. Uppskeran var um
það bil fjögur tonn á hektara, sem
hann segir fremur slakt.
„Ég er ekki alveg nógu ánægður
með uppskeruna, við höfum verið að
fá allt upp í sex tonn á hektara hér
í góðu ári. Reyndar höfum við um
árin lagt áherslu á að þurrka kornið
en nú var tekin ákvörðun um að sýra
það sem skorið var fyrir helgi,“ segir
hann, en þurrefni í því korni sem
skorið var í liðinni viku var um 65%,
heldur lakara en í meðalári þegar það
fer yfir 70%.
Þórir segir að þeir akrar sem bíði
líti vel út og lofi góðu um ágætis
uppskeru. Hann gerir ráð fyrir að
hefjast handa af krafti við kornskurð
um miðjan september.
„Mér sýnist að kornakrar hér í
nágrenni við mig í Grundarplássinu
líti vel út, þeir eru víðast hvar orðnir
gulir og fallegir, en reyndar eru
grænar skellur enn víða sýnist mér,“
segir Þórir.
Ekki eins gott á Suðurlandi
Ólafur Eggertsson bóndi á
Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum
sagðist samgleðjast kollegum sínum
fyrir norðan yfir góðu útliti. Þó að
þeir hefðu sáð seint hefðu þeir fengið
góðan hita, sem skipti kornræktina
miklu máli. Ástandið væri því miður
ekki eins á Suðurlandi.
„Það er búið að ganga hér yfir
með lemjandi slagveðri hvað
eftir annað. Ég man ekki eftir því
áður að það hafi ekki komið tveir
samliggjandi þurrir dagar með sól í
í svo langan tíma. Það er ekki einu
sinni hægt að slá hána.“
Ólafur segir að í venjulegu árferði
sé hann að byrja kornskurð í endaðan
ágúst og byrjun september en nú sé
allt rennandi blautt og bið á því að sú
vinna hefjist. Þá sé alltaf yfirvofandi
sú hætta að það geri rok svo að
kornið leggist á ökrunum.
Hann segist þó síður en svo farinn
að örvænta þrátt fyrir að vera með
45 hektara undir. Ef það þornaði og
kornið næði að þroskast væri vel hægt
að eiga við kornskurð jafnvel fram í
nóvember. Ef ekki væri hins vegar
hætt við miklu tjóni hjá kornbændum
á Suðurlandi.
Sagði hann yrkin misvel á veg
komin. Kornyrkið Kría væri orðið gult
og þokkalega þroskað á meðan önnur
afbrigði væru græn og greinilega enn
í vexti. Ef þetta næði allt að þroskast
vel mætti búast við góðri uppskeru.
Þá gæti þetta sumar líka orðið gott
innlegg í reynslubankann og sýndi
að hægt væri að rækta korn á Íslandi
flest ár þrátt fyrir misjafna veðráttu.
/MÞÞ/HKr.
Kornskurður hafinn í Kálfagerði í Eyjafirði en korn aðeins lakara en í meðalári:
Kornakrar líta vel út fyrir norðan en
slæmt ástand vegna bleytu syðra
– Ólafur Eggertsson á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum segist þó enn ekki farinn að örvænta
Teitur fór og skoðaði einn og leist
bara vel á. Þar er blanda af byggi og
vetrarrepju sem sett verður í stæðu
og hefur þetta reynst úrvalsfóður
fyrir kýr. Mynd / Hulda Jónsdóttir
fjögur tonn á hektara, sem er heldur minna en í meðalári. Menn bíða átekta
og byrja almennt ekki fyrr en um miðjan september.
Steinn Ármann Magnússon sund-
ríður.
Arla selur vörur undir
heitinu „Skyr“
Mjólkurrisinn Arla hefur sett á
markað nokkrar vörur þar sem
notast er við heitið „Skyr“ á
umbúðunum en íslenskur mjólkur-
iðnaður kemur þar hvergi nærri.
Vörurnar eru
auglýstar sem
hápróteinríkar og
mjög fitusnauðar.
Í boði er meðal
annars drykkjarskyr
og dósir sem eru ekki
ólíkar skyr.is með
fjölbreyttu bragði. Í
Danmörku ber mikið
á markaðssetningu á
vörunum, en þær eru einkum miðaðar
á neytendur sem hugsa um heilsuna
og vilja hollan morgunmat.
Íslendingar eiga ekki einkarétt
á heitinu „Skyr“ og hefur ekki
tekist að fá upprunavernd á orðinu.
Mjólkursamsalan er í samstarfi
við nokkur mjólkursamlög á
Norðurlöndunum þar sem íslenskar
uppskriftir koma við sögu en svo er
ekki í tilviki Arla. Þeir eru með sínar
eigin uppskriftir og frábrugðnar vörur
en MS býður upp á þó að íslenska
heitið sé notað á umbúðirnar.
Danskt
drykkjarskyr.