Læknablaðið - 01.09.1960, Qupperneq 56

124
LÆKNAELAÐIÐ
um frá fyrri tíð góðar lýs-
ingar á hjartakveisu (t. d. eftir
Heberden árið 1768), og krans-
æðastífla mun í fyrsta sinn
greind í lifanda lífi árið 1878
(Adam Hammer). Fyrstur
manna til aS lýsa þessari sjúk-
dómsmynd til hlítar varS James
B. Herrick áriS 1912.
Hér á landi mun þekking
lækna á þessum sjúkdómi hafa
veriS mj ög af slcornum skammti
þar til á árunum 1930—1940.
Geta má þess, að við, sem prófi
lukum áriS 1936, vorum næsta
fáfróSir um þessi efni, enda
mjög stjúpmóðurlega um málið
fjallað í kennslubók þeirri, sem
við lásum til prófs (þ. e. Tli.
Brugscli: Lehrbuch der Inneren
Medizin, gefin út áriS 1930).
Af þessum sökum má ljóst
vera, aS erfitt er aS fullyrSa um
vaxandi tíðni umræddra sjúk-
dóma á undanförnum áratug-
um, þar sem margt hefur
getað iiaft áhrif á greiningu
þeirra, svo sem aukin þekk-
ing, bætt skilyrSi til rann-
sókna og enn fleira. Flest-
ir læknar virðast þó á einu máli
um það, að raunveruleg aukn-
ing liafi átt sér stað. Eitt af
fjölmörgu, sem til þess bendir,
er það, að læknir eins og Wil-
liam Osler, sem gæddur var frá-
bærri alhyglisgáfu, getur þess
árið 1910, — það er 142 árum
eftir að Heberden hefur lýst
sjúkdómsmyndinni — að hann
hafi aðeins örsjaldan rekizt ,á
sjúkdóminn á löngum starfs-
ferli á tveimur stórum sjúkra-
húsum. Þessu er vissulega öðru
vísi farið nú á tímum.
Heilbrigðisskýrslur hvaðan-
æva að bera með sér, að grein-
ing kransæðasjúkdóma hefur
mjög farið í vöxt á undanförn-
um áratugum. Nokkuð er þó
erfitt að gera sér grein fyrir
þessu i íslenzkum skýrslum,
vegna óljósrar skráningar. Frá
skrifstofu landlæknis hef ég
fengið upplýsingar um þá sjúk-
dóma, sem helzt gætu komið
til álita í þessu efni, það er þá,
sem skráðir eru sem neggbólga
(myocarditis), hjartakveisa,
æðakölkun í lijarta og slagæða-
stífla (embolia) á árabilinul911
1950, en upp frá því er skrán-
ing dánarmeina ljósari. Niður-
stöður af athugunum þessum
má sjá á eftirfarandi línuriti:
Linuritið ber með sér, að dán-
artala af völdum þessara sjúk-
dóma samantalinna hefur hækk-
að úr 12,4%c allra dánarmeina
á bilinu 1911—1915 upp í
131,6%0 á árunum 1951—-1955,
það er nálega ellefufaldazt, enda
er þá svo komið, að hjartasjúk-
dómar eru orðnir algengasta
dánarmeinið, 1,6%« allra lands-
manna. Krabbamein alls konar
nema á þessu tímabili 1,33%C
allra landsmanna, en berkla-
danði nemur t. d. aðeins 0,03%c.
Heildarmannadauði á þessu
tímabili nemur 7,3%c allra
landsmanna.