Læknablaðið - 01.06.1968, Qupperneq 33

LÆKNABLAÐIÐ
121
sýn t fram á, hversu rangt það er, og geislaskammtar á lélegum
tækjum í liöndum óvaninga eru vitanlega margfaldir. Jafnvel í
höndum fullreyndra röntgenlækna og við beztu skilvrði eru
geislaskammtar við skyggningu margfaldir á við geislaskammta
við tilsvarandi, rétt gerða röntgenrannsókn. Of langt mál yrði
að rekja hér lífeðlisfræðilegar og ljóstæknilegar forsendur sjón-
skerpu augans fyrir og eftir dimmuaðlögun, svo og hemla við
myndskynjun, en sjónskerpa hins dimmuaðlagaða auga er aðeins
1/100—1/1000 af eðlilegri sjónskerpu þess sama auga. Þegar þar
ofan á bætist sú staðreynd, að skerpa skyggnimvndarinnar á
skyggniskerminum er aðeins lítið hrot af skerpu sambærilegrar
röntgenmyndar, þá virðist ljóst, að hið „diagnostiska“ upplýsinga-
gildi skyggningar (fluoroscopiu) sem einstakrar rannsóknarað-
ferðar er næsta lítið.
Ætti því ekki frekar að þurfa að fjölyrða um það, að bæði
geislavarnarsjónarmið og skynsamleg læknisfræðileg íhugun
hljóta að mæla með því, að dregið skidi úr skyggningum svo sem
frekast er unnt. Mjög takmörkuð þörf er á skyggningu við lungna-
rannsóknir, og það er enginn fótur fyrir hinni útbreiddu notkun
röntgentækja til skyggninga. Dæmi til stuðnings þeirri fullyrð-
ingu er auðvelt að finna og skjalfesta, bæði liérlendis og erlendis.
Það er hlægilegt, að sérfræðingar í röntgengreiningu og
geislaeðlisfræðingar leggja sig alla fram við að gera geislavarnir
sem virkastar á deildum sínum, gera má ráð fyrir, að sjúkling-
urinn sé búinn að fá margfaldan röntgenskammt, áður en hann
kemur til hinnar raunverulega greinandi rannsóknar.
Grunnfærnisleg athugun gæti gefið sumum það í skyn, að
röntgengreiningaraðferðir séu of mikið notaðar. Ég vil leyfa
mér að halda því fram, að þær séu of lítið notaðar.
Marga sjúkdóma hefði verið unnt að greina á frumstigi og
j)á mátt lieí'ja raunhæfa meðferð og bægja frá þjáningum, ef
læknir sjúklingsins hefði ekki liikað við að nota hina réttu sjúk-
dómsgreiningaraðferð cða hún vcrið fáanleg.
Það, sem gert er of mikið af, er vanhugsuð notkun jónandi
geislunar í sjúkdómsgreiningarskyni, en of lítið er gert að yfir-
lögðum rannsóknum. Það er út frá þessu sjónarmiði, sem meta
verður geislahættu við röntgenrannsóknir, og það er von mín,
að þetta yfirlit, sem að heimildum er reist á skýrslum og ábend-
ingum W.H.O. og I.R.P., megi að nokkru skýra fyrir starfsfé-
lögum mínum, á hvern hátt röntgengreiningardeild á og vill nálg-
ast verkefni sín.