Læknablaðið - 01.06.1968, Qupperneq 41

LÆKNABLAÐIÐ
127
eru við þrýsting yfir brotstaðnum, og þrýstingur annars staðar
á rifið veldur sársauka á brotstað. Oft er ekkert mar að sjá.
Venjulegt er að meðhöndla einföld rifbeinsbrot með befti-
plástri, sem látinn er ná yfir viðkomandi brjóstkassahelming og
dálítið upp og niður fyrir brotin. Þetta er einföld og handhæg
meðferð og minnkar óþægindin með því að draga úr hreyfingum
brjóstveggjarins. Hins vegar hefur hún þann ókost, að útþensla
lungnanna getur orðið ófullnægjandi og hættara er við, að slím
safnist fyrir i öndunarfæri og myndist atelectasis pulmonis. Til
að hindra þetta má í stað heftiplástursmeðferðarinnar deyfa milli-
rifjataugar (intercostal block). Eru taugarnar þá deyfðar aftan
við brotin (proximalt), og til að ná sem beztum árangri eru
millirifjataugar tveggja rifja fyrir ofan og tveggja rifja fyrir
neðan rifbeinsbrotin einnig deyfðar. Til þessarar deyfingar væri
heppilegt að velja langverkandi staðdeyfilyf, t. d. Marcain
(Astra), sem deyfir í allt að 24 tíma. Slíkar deyfingar mætti síðan
endurtaka.
Fylgikvillar með rifbeinsbrotum
Lungnahrun (atelectasis pulmonis) er algengasti fylgikvilli
með rifbeinsbrotum, einkum hjá eldra fólki. Það kemur i ljós
með bröðum púls (110—120 á mín.), mæði og hitahækkun.
Meðhöndlun rifbeinsbrota með heftiplástri eykur þessa hættu, eins
og áður er sagt.
Loftbrjóst (pneumothorax) er algengur fylgikvilli með rif-
beinsbrotum. Það eru livassar brúnir brotendanna, sem særa
lungað og valda loftleka. Oft er um minni háttar rifu eða rifur
á lunganu að ræða og orsakar tiltölulega lítið loftbrjóst. Hins
vegar er ekki óalgengt, að loftin-jóst verði það mikið, að lunga
það, sem um er að ræða, falli að meira eða minna leyti saman.
Enn þá alvarlegra er svonefnl yfirþrýstings-loftbrjóst (tensions
pneumothorax). Þá myndast eins konar loka (ventill) í rifunni
á lunganu, sem hleypir lofti inn í brjóstholið við innöndun, en
leggst fyrir rifuna við útöndun. Þrýstingurinn eykst því stöðugt
í brjóstholinu sjúku meghi með þeim afleiðingum, að hlutaðeig-
andi lunga fellur saman (collaberar), og eftir því sem þrýsting-
urinn eykst meir og meir, þrýstist miðmætið (mediastinum)
yfir til ósködduðu bliðarinnar, og getur þetta smám saman hindr-
að útþenslu á heila lunganu og með því skapað lífshættulegt
ástand með miklum öndunarerfiðleikum á skömmum tíma.
Loftbrjóst kemur fram með minnkuðum öndunarhreyfing-