Læknablaðið - 01.06.1968, Síða 54

132
LÆKNABLAÐIÐ
niður á hart undirlag. í þessum tilfellum sést oft lítill eða enginn
ytri áverki. Hættan liggur i því, að menn hafi ekki grun um þind-
arrifu, þar til fram koma t. d. einkenni um garnastíflu með
kveisustingjum og uppköstum. Venjulega er þindarrifan í
(central) sinahluta hennar og oftast langsum eftir vöðvafösun-
um. Þar sem umliggjandi vöðvar eru starfhæfir, er inniklemm-
ing líffæra, sem farið hafa gegnum rifuna — venjulega smá-
þarmar —, mjög algeng i þessum tilfellum.
Hnífstungur og skotsár geta líka sært þindina, eins og gefur
að skilja.
Meðferð á þindarrifu er uppskurður (laparotomia eða
thoracotomia), kviðarholslíffæri sett á sinn stað og rifan í þind-
inni saumuð saman.
5. Áverkar á lungum (laesio pulni.) eru algengaslir í sam-
handi við rifheinsbrot og stungu- eða skotsár. Rétt er samt að
benda á, að áverki getur komið á lungu, þá einkum sem lungna-
mar (contusio), síður rifa (laceratio), við högg á brjóstkassa, án
þess að um rifbeinsbrot eða annan sjáanlegan áverka sé að
ræða á brjóstveggnum.
Lungnamar greinist með röntgenmynd og kemur þar fram
sem afmörkuð þétting í lunganu.
6. Áverki á barka og barkakvíslum (ruptura tracheae s.
bronchi) getur stafað af skyndilegum þrýstingi við mikinn áverka
á brjóstkassa, sem j)á sprengir j)essi líffæri. Sjúklingar með rifu
á barka fá mikinn loftleka, sem framkallar loft í miðmæti og
mikið loft undir húð, sem byrjar á hálsinum. A j)essum sjúkling-
um verður að gera aðgerð við fyrsta tækifæri og loka rifunni.
Við alvarlega áverka á hrjóstvegg getur þannig barkakvísl
og jafnvel aðalbarkakvísl eða barki rifnað alveg sundur. Sjúkl-
ingur með slíkan áverka á barkakvísl getur lifað af lostið vegna
áverkans, og dæmi eru til, að sjúklingur hafi lifað af áverkann
án meðferðar.
Loftbrjóst og loftleki eru aðaleinkenni og auk þess blóð-
uppgangur (hæmoptysis) og venjulega loft undir húð. Með
barkaspeglun (bronchoscopi) er hægt að greina áverkann.
Meðferð er tæming á loftbrjósti og loftleka með því að leggja
inn hrjóstholskera, cins og áður er lýst, og sé unnt að halda
loftlekanum í skefjum á þann hátt, er ekki talin ástæða til að
gera meira í bili, heldur láta sjúklinginn jafna sig og gera við
áverkann seinna með því að gera beina tengingu (anastomosis) á
barkakvísl eða „bronchoplastic".