Læknablaðið - 01.02.1973, Síða 41

LÆKNABLAÐIÐ
23
ustu svo sem röntgenmyndatöku, rann-
sókn og svæfingaþjónustu og tekur við
sjúklingum til rannsókna og meðferðar
í almennri lyflæknis-, handlæknis- og
fæðingarfræði, sem unnt er að veita
utan svæða- og deildarsjúkrahúsa".
Fjórði flokkur sjúkrahúsa nefnist
„Hjúkrunar- og endurhæfingarheimili“ og
er skv. frumvarpinu skilgreindur sem vist-
heimili fyrir sjúklinga, sem búið er að
sjúkdómsgreina, en þarfnast meðferðar,
sem hægt er að veita utan almennra og
sérhæfðra sjúkrahúsa. Sjúkhngahópur sá,
er hér um ræðir, mun vera mjög fjölmenn-
ur, þar sem til hans hljóta að teljast elli-
sjúkir, sem með hækkuðum meðalaldri fer
stöðugt fjölgandi, auk annarra langlegu-
sjúklinga.
Ég tel fjölmörg, þungvæg rök hníga að
því, að hverfa beri, svo sem unnt er, frá
þeirri stefnu að smala ellisjúkum og lang-
legusjúklingum hvaðanæva af landinu inn
á stórar, ópersónulegar geymslustofnanir
í höfuðborginni. Þess í stað tel ég að stefna
beri að því að koma upp mörgum tiltölu-
lega smáum vistheimilum fyrir þann sjúkl-
ingahóp, er hér á í hlut. Margvísleg rök
má færa fram til stuðnings slíkri skipan
þessara mála. Mundi ég þar fyrst nefna
það mannúðarsjónarmið, að elli- og lang-
vistunarsjúklingar fái að dveljast sem
næst sínum heimahögum, ættingjum og
vinum. Þá virðist það almenn reynsla, að
þessir sjúklingar una sér bezt á litlum
stofnunum, þar sem allt andrúmsloft verð-
ur heimilislegra og persónulegra en orðið
getur á stórum vistheimilum. Ýmislegt
fleira mætti upp telja þessu til stuðnings,
þ. á m. bein fjárhagsleg rök, svo sem síð-
ar mun að vikið.
Ljóst er, að líkur á því, að vistmenn
þessara stofnana þarfnist læknishjálpar
og vistar á reglulegum sjúkrahúsum, eru
mun meiri en almennt gerist. Því er nauð-
synlegt, að þær séu reistar í nánum tengsl-
um við sjúkrahús, eða a. m. k. heilsugæzlu-
stöðvar.
Ég tel, að tvímælalaust beri að stefna
að því, að slík vistheimili séu við öll al-
menn sjúkrahús landsins, svo sem frum-
varp til heilbrigðislaga virðist gera ráð
fyrir, en auk þess við öll sjúkraskýli.
í fimmta flokki sjúkrahúsa eru sjúkra-
skýli, sem skilgreind eru sem húsrými í
heilsugæzlustöð, eða annars staðar, sem
eingöngu er ætlað til gæzlu eða athugunar
sjúklinga um skamman tíma. Verksvið
sjúkraskýla tel ég, að eigi fyrst og fremst
að vera eftirfarandi:
1) Tímabundin gæzla mikið veikra sjúkl-
inga, sem bíða flutnings til annarra
sjúkrahúsa.
2) Athugun og rannsókn sjúklinga með
óvissa sjúkdómsgreiningu til að fá úr
því skorið, hvort þá þarf að senda til
frekari rannsókna eða meðferðar á
önnur sjúkrahús.
3) Einföld fæðingarhjálp.
4) Meðhöndlun minni háttar handlæknis-
og lyflæknissjúkdóma, sem ekki krefj-
ast meðferðar á stærri sjúkrahúsum.
Um nauðsyn slíkra sjúkraskýla mun
vart deilt, enda eiga þau sér orðið langa
sögu í heilbrigðiskerfi okkar, þótt rekstur
margra þeirra hafi ýmist aldrei hafizt eða
fallið niður vegna eðlilegra rekstursörðug-
leika. í mörgum héraðslæknisbústöðum
var rúm ætlað fyrir sjúkraskýli. Þar sem
hér var yfirleitt um svo smáar stofnanir
að ræða, að þar var ekki verksvið fyrir
annars nauðsynlegan starfskraft, féll
rekstur þeirra fljótlega niður, ef þau yfir-
leitt voru nokkurn tíma starfrækt. Ekki
verður séð, að rekstursgrundvöllur sjúkra-
skýla hafi að þessu leyti breytzt, frá því
er áður var.
Rúmafjöldi á hverjum stað fyrir slíka
þjónustu mundi vart meiri en 6-10 rúm og
þess vart að vænta, að þau yrðu öll nýtt
nema lítinn hluta úr árinu. Er því auð-
sætt, hversu erfitt mundi að fá hæfa starfs-
krafta að slíkri stofnun, svo og að kostn-
aður á hvert rúm yrði óhjákvæmilega
óeðlilega hár. Því er það, að hér er lagt
til, að við hvert sjúkraskýli verði vist-
heimili fyrir ellisjúka og aðra langdvalar-
sjúklinga, eða hjúkrunar- og endurhæfing-
arheimili, svo sem slíkar stofnanir eru
nefndar í frumvarpi til heil'brigðislaga.
Með slíku fyrirkomulagi ynnist tvennt
í senn: Sjúklingafjöldi yrði nægilegur til
að skapa reksturshæfa stofnun, jafnframt
því sem komið væri til móts við það mann-
úðarsjónarmið, að elli- og langdvalarsjúkl-
ingar vistuðust á þeirri tegund stofnana,