Læknablaðið - 01.02.1973, Blaðsíða 51

LÆKNABLAÐIÐ
29
HV'NP 3
styrkjum og læknar styðja hana með hug-
sjón og vinnu. Slík rannsóknastarfsemi
leiðir gjarnan til lausna á þeim vandamál-
um sem leitazt er við að leysa, eða lausna
skyldra vandamála, og við það eflist traust
almennings og lækna á þessari starfsemi
og styrkur þeirra heldur áfram að magna
hana. Hins vegar opnar rannsóknastarf-
semi ný viðhorf til málanna og með þeim
nýju viðhorfum bætast við áður óþekkt
vandamál. Áður en langt um líður er farið
að vinna að lausn þessara nýju vanda-
mála, og þannig myndast sívíkkandi hring-
rás þekkingarleitar.
Ekki bætist þó öll þekking, sem þannig
skapazt, við magn gildrar þekkingar. Hluti
hennar úreldist og telst ófullnægjandi,
þegar betri vitneskja kemur fram. Það er
ekki nauðsynlegt og ekki framkvæman-
legt að mæla nákvæmlega vaxtahraða
þekkingarinnar til þess að skynja, hverjar
séu afleiðingar þessa vaxtar.
3. mynd er gróft línurit sem á að skýra
þennan vöxt á myndrænan hátt. Á mynd-
inni er gert ráð fyrir, að á hverju ári bæt-
ist við 10% ný þekking, þar af 5% sem
úreldist með tímanum, þannig að nettó
vöxtur gildrar þekkingar er 5% á ári.
Hækkandi línan sýnir magn þeirrar þekk-
ingar sem gild er á hverjum tíma. Lækk-
andi línan sýnir magn þeirrar þekkingar
sem er enn í gildi frá ákveðnum tíma.
Skyggðu svæðin tákna magn þeirrar þekk-
ingar sem þarf að bæta við sig eftir náms-
lok í læknisfræði viðkomandi ár, til að
halda gildri menntun. Reynsla undanfar-
inna áratuga virðist staðfesta þessa upp-
setningu. Af þessu sést hvernig magn
þekkingar sem var gild við brautskrán-
ingu læknis úr háskóla, minnkar frá ári
til árs þannig, að við lok starfsferils ræð-
ur sá læknir er hélt ekki við þekkingu
sinni, aðeins yfir litlum hluta þekkingar,
sem þá er talin góð og gild.
En þó að fundnar væru leiðir til að
miðla upplýsingum jafnt og þétt til hinna
starfandi lækna, yrði að uppfylla eitt skil-
yrði enn: Læknar yrðu að geta notfært sér
þetta gífurlega magn nýrrar vitneskju í
daglegu starfi, með öryggi, á viðunandi
hátt og skjótt.
2.3. Hinn sívaxandi vandi við töku ákvarð-
ana í klínísku umhverfi
Hinn mikli og margbreytilegi fjöldi klín-
ískra mynda knýr læknanemann til að
læra utan að þúsundir rökrænna keðja
ásamt afbrigðum þeirra og mynda flókið
upplýsinganet allra þessara þráða í huga
sínum.
Öryggi í ákvörðunartöku er senni-
lega í öfugu hlutfalli við flækju upplýs-
inganetsins. Því flóknara og margbrotnara
sem upplýsinganetið er, því líklegra er að
óviðkcmandi eða lítilvæg hlið málsins
dragi athygli læknisins að sér. Afleiðing-
ar minnkandi vissu við ákvarðanir á gæði
læknisfræðilegra verka eru fyrirsjáanleg-
ar. Þessi geigvænlega þróun er í fullu
samræmi við lögmál upplýsingafræði
(information theory). Samkvæmt þeim
minnkar raunverulegt magn skynjaðra
upplýsinga í hlutfalli við aukningu upp-
lýsingamagns, þegar það hefur farið yfir
ákveðið hámark.
3.0. NIÐURSTAÐA
Það hefur verið sýnt fram á að lækna-
skortur sé fyrir hendi og erfitt sé að
grunnmennta nógu marga lækna til að
mæta auknum kröfum um heilbrigðisþjón-
ustu. Einnig hefur verið sýnt fram á, að
þær leiðir sem notaðar eru til að miðla
nýrri þekkingu til hinna starfandi lækna
jafnt og þétt, séu löngu orðnar ófullnægj-
andi vegna hins sívaxandi upplýsinga-
magns. Loks hefur verið bent á, hversu
miklu erfiðara er að taka réttar ákvarð-