Læknablaðið - 01.06.1977, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ
109
leit. Flestir í ibúðunum voru bitnir, en mis-
oft, og fór það nokkuð eftir því, hve mikið
fólkið var heima og 'hvar það hafði aðsetur
sitt í íbúðinni. Eftir að ráðstafanir voru
gerðar til að útrýma rottunum, rottuflón-
um og rottumaurunum var fólkið ekki
lengur bitið.
Ástæðurnar fyrir hinni hlutfallslega
miklu tíðni tilfella í Hafnarfirði eru að
mínum dómi þessar: Aðstæður fyrir rottur
eru óvenjugóðar í 'Hafnarfirði. Bærinn er
byggður á hrauni og samgönguleiðir neð-
anjarðar því góðar. í eldri hluta bæjarins
er skolpi enn víða hleypt beint niður í
hraunið. Hitaleiðslur eru oft í eða undir
gólfum og eiga rottur oft auðvelt með að
komast að þeim og gera þar hreiður sín.
Síðast en ekki síst má geta þess, að heil-
brigðisfulltrúi bæjarins hefur verið mjög
áhugasamur um að hafa upp á tilfellum,
og hefur auk þess kynnt læknum bæjarins
þetta vandamál.
Af öðrum smádýrum, sem bíta og/eða
stinga fólk hér á landi má nefna bitmýs-
tegundir (Simuliidae), og soglýs Pediculus
humanus og Pthirius pupis), veggjalús
(Cimex lectularius) ,ýmsar flær (Siphonap-
tera), ýmsa áttfætlumaura (Aca.rina), hun-
angsflugu (Bombus jonellus), vespur
(Vespidae) og maura (Formicidae). Eru
stungur eða bit sumra þessara dýra algeng,
en annarra sjaldgæf.
GREINING
Vart er hægt að greina bit hinna ýmsu
smádýra í sundur. Bitin valda kláða og
ýmiskonar útbrotum, allt frá smábólum
upp í stór þykkildi. Það er því yfirleitt
nauðsynlegt að finna dýrin, sem bitunum
valda, greina þau og haga síðan mótað-
gerðum eftir því. Stundum getur þó reynst
erfitt að finna dýrin, og hef ég í slíkum
tilvikum bent fólki á að leita vandlega að
öllum smádýrum í íbúð sinni, einkum í
svefnherbergi og ekki hvað síst í rúminu,
safna dýrunum saman og senda mér. Hef
ég síðan skoðað safnið og athugað, hvort
bitvargur leyndist þar á meðal. Er velkom-
ið að senda mér slík dýr til greiningar að
Tilraunastöðinni að Keldum.
Til gamans má geta þess, að í eitt skipti
hafði leit að bitvargi verið árangurslaus.
Ég hafði grun um, að þarna væri rottu-
maur og bjóst við, að þó fólkið gæti ekki
fundið maurinn, þá gæti maurinn fundið
rottu. Óværulaus rotta var því sett í búr
og höfð í ihúsinu í nokkra daga. Hlaut hún
á heimilinu nafnið Lúsifer vegna hlut-
verks síns. Við leit í rottubúrinu fannst að
vísu ekki rottumaur heldur starafló. Þegar
farið var inn undir þakið fannst stara-
hreiður með hundruðum flóa í. Enda þótt
tilraunin hafi ekki farið nákvæmlega eins
og til var ætlast, má nota þessa aðferð
þegar endurtekin leit að bitvargi hefur
reynst árangurslaus.
MEÐFERÐ
Lyfjameðferð þeirra, er fyrir bitunum
verða, dugar skammt til að útrýma ófögn-
uðinum. Eina raunhæfa lausnin er að kom-
ast fyrir uppsprettu hans. Heilbrigðisyfir-
völd hafa oft á sínum snærum menn, er
sjá um útrýmingu meindýra.
Þegar verið er að reyna að losna við
stara úr húsi, er mjög æskilegt að ná einn-
ig hreiðrinu og eitra umhverfis hreiður-
stæðið með skordýraeitri. Sé það ekki gert,
er hætta á biti af völdum flónna næsta
vor. Ef flærnar eru á annað borð komnar
á kreik í húsinu, getur orðið að eitra
nókkrum sinnum í því, áður en plágunni
linnir.
Við útrýmingu rottuflóa og rottumaura
er venjulega gripið til þess ráðs að eitra
fyrir rotturnar, En þegar rotturnar drep-
ast, getur plágan magnast um allan helm-
ing, þegar soltnir maurar og flær fara að
leita sér að nýjum hýsli.. Það er því nauð-
synlegt að fylgja slíkri eitrun eftir með
úðun skordýraeiturs í íbúðinni.
Ekki verður fjölyrt hér um útrýmingu
annarra bitvarga, en aðferðir þær, er beitt
er hverju sinni, fara eftir lifnaðarháttum
dýranna.
ÞAKKIR
Ég vil þakka heilbrigðisfulltrúunum
Sveini Guðbjartssyni í Hafnarfirði og Ein-
ari I. Sigurðssyni í Kópavogi fyrir ýmsar
upplýsingar.
Einnig vil ég þakka dr. J. Cooreman,
Institut Royal des Sciences Naturelles de
Belgique, fyrir að staðfesta tegundargrein-