Fréttatíminn - 10.12.2010, Blaðsíða 36

þeim samanburði gátu listir og bók-
menntir virst óttalegt bruðl. En þá
er gott að horfa til þess hvað forfeð-
ur okkar og -mæður lögðu á sig til
að varðveita og efla íslenskan bók-
menntaarf. Hugsaðu þér eitt lítið
dæmi: Sautjánda öldin var sjálfsagt
einhver skelfilegasta öldin í sögu Ís-
lands, þar sem það eitt að lifa af var
afrek. Samt tóku þrír prestar á Vest-
fjörðum, óvitandi hver af öðrum, sig
til og bjuggu til basknesk-íslenska
orðalista til að geta átt samskipti við
hvalveiðimenn af þessum slóðum.
Og þessi lúðu kver eru fyrstu bask-
nesku orðabækurnar í veröldinni,
einstæðar heimildir um torskilið
tungumál. Þá held ég að við ættum
ekki að vorkenna okkur að halda úti
bókmenningu á 21. öldinni, heldur
horfa til hennar með stolti.“
Er þetta ekki merki um ástæðu-
lausan skort á sjálfstrausti í menn-
ingargeiranum? Skýrsla sem birtist í
síðustu viku sýnir að skapandi grein-
ar velta meira á ársvísu en landbún-
aður og fiskveiðar samanlagt. Kom
það þér á óvart?
„Nei, það get ég ekki sagt. Rann-
sóknir sem Ágúst Einarsson gerði
fyrir nokkrum árum, og náðu aðal-
lega til tónlistar, bentu strax ein-
dregið í þessa átt; að hlutur svo-
nefndra skapandi greina – ég held
nú reyndar að byggingarvinna og
fiskvinnsla geti líka verið skap-
andi – í íslensku hagkerfi sé miklu
stærri en almennt var talið. Það er
engin ástæða fyrir fólk í þessum
greinum til að fara með veggjum
og við sjáum þetta líka allt í kring-
um okkur: Aðsókn að leikhúsum
eykst, bókamarkaður dafnar – eftir
allt sem á undan er gengið leitar
fólk að varanlegum verðmætum,
og finnur þau ekki síst í menningu
og listum. Íslendingar hafa reyndar
alla tíð haft tröllatrú á bókmenntum
og prentverki. Fyrsta árið eftir að
þeir settust að við Winnipeg-vatn,
Vesturfararnir, dó næstum helm-
ingur þeirra úr kulda og vosbúð,
annað árið herjaði skelfileg pest
á þá en þriðja árið keyptu þeir sér
prentvél svo þeir gætu farið að tjá
sig – og rífast! – á prenti. Bóklausir
gátu Íslendingar ekki verið. Og þá
þarf ekki að koma á óvart að skap-
andi greinar séu stór hagfræðilegur
þáttur, þegar við prentverkið bæt-
ist allt annað skapandi starf, frá tó-
vinnu eða tölvuleikjasmíði.“
Útflutningstekjur af sölu á höf-
undarrétti hærri en framlag
ríkisins
Er hægt að slá svona efnahagslegum
mælikvarða á mögulegan ávinning
Íslands af Frankfurtarmessunni?
„Það er hægt, ef menn vilja. Ég
held til dæmis að beinar útflutnings-
tekjur af sölu Íslendinga á höfundar-
rétti á ári, bara á bókmenntasviðinu,
séu hærri en allt framlag ríkisins til
messunnar. En mikilvægasti mæli-
kvarðinn er ekki sá peningalegi;
hér er verið að kynna annars kon-
ar verðmæti. Hvað sem líður kost-
um og göllum svona bókasýninga,
þá erum við einfaldlega að ganga
fram á alþjóðavettvangi bókaútgáfu,
kynna okkur og efna til samræðna.
Það er ekki stöðugt spurt hvaða
efnahagslegur ávinningur er af þátt-
töku íslenska handboltalandsliðsins
á HM, og hvað það kostar – okkur
finnst það einfaldlega sjálfsagt, af
því við eigum þar heima. Íslensk-
ar bókmenntir eru og eiga að vera
hluti heimsbókmenntanna, og það
getur meðal annars birst í þessari
þátttöku.“
Þátttakendalistinn í Frankfurt er
nánast eins og upptalning á löndum
Sameinuðu þjóðanna. Nú í haust
voru fulltrúar 111 þjóða með sýning-
arbás á messunni. Væntanlega hefur
ekki áður gefist viðlíka tækifæri til að
kynna íslenskar bókmenntir?
„Nei, það held ég varla. Á engri
messu í heiminum er sýslað jafn
mikið með höfundarrétt og út-
gáfu og þessari, og hún opnar ekki
bara dyr til Þýskalands, heldur líka
margra annarra landa. Fjölmiðla-
umfjöllunin er ótrúleg; í Þýskalandi
einu má gera ráð fyrir þúsundum
blaðagreina, útvarps- og sjónvarps-
þátta, og alþjóðlega pressan gef-
ur þessu líka gaum. Frankfurt er
mikilvægasta bókasýning heims og
við fáum þetta tækifæri einu sinni,
þannig er það bara. En auðvitað
eiga íslenskar bókmenntir mörg
önnur færi og þýðingar geta ferðast
eftir ótal krókaleiðum. Frankfurt er
ætlað að opna dyr, ekki loka þeim.“
Og hvernig á að nýta þetta dauða-
færi?
„Við eigum að nýta þetta eins og
hægt er gagnvart þýskum bókafor-
lögum en líka gagnvart alþjóðlega
bókamarkaðnum; efla þýðingar-
starf á öllum sviðum. Heiðursgest-
urinn hefur reyndar víðara hlut-
verk. Það verða haldnar stórar
myndlistarsýningar í tengslum
við bókasýninguna, tónleikar, ráð-
stefnur og málþing – hingað kem-
Bókasýningin í Frankfurt
2010 í tölum
Fjöldi sýnenda 7.539
Þar af frá Þýskalandi 3.315
Önnur lönd 4.224
Næststærsta landið Bretland með 733
sýnendur
Fjöldi þátttökulanda 111
Sýningarsvæði 171.790 m2 (hátt í
þreföld stærð Smáralindar)
Fjöldi gesta 290.460
Fjöldi blaðamanna um 10.000
„Í Þýskalandi einu má gera ráð fyrir þúsundum blaðagreina, útvarps- og sjónvarpsþátta.“
Helgin 10.-12. desember 2010
Lúxus-íspinnar 3 x 120ml
298 kr.
Vanillu ís-stangir 12 x 60ml
398 kr.
Vanillu ístoppar 8 x 120ml
498 kr.
Góður ís á frábæru
verði í Bónus
BÝÐUR BETUR