Fréttatíminn - 30.12.2010, Qupperneq 42

42 áramót Helgin 30. desember 2010-2. janúar 2011
Kampavín er frá Champagne
Kampavín er hinn fullkomni áramótadrykkur. Þegar flugeldarnir lýsa upp himininn
og nýtt ár gengur í garð er fátt betra en að skála í kampavíni í góðra vina hópi.
H
eldur illa hefur farið fyrir blessuðu
kampavíninu í kreppunni. Verðið
hefur hækkað og neyslan snar­
minnk að. Árið 2007 drukku Ís­
lendingar 16 þúsund lítra af því en
2009 var það komið niður fyrir 6.000 lítra. Um
áramót er þó í lagi að leyfa sér smá munað og skála
í þessum guðaveigum.
Kampavín er kannski það léttvín sem fólk þekkir
einna minnst til. Fátt jafnast þó á við gott kampa­
vín og ekkert annað léttvín á sér jafn skemmtilega
sögu. Sú saga er auðvitað
órjúfanlega tengd þeim
fjölbreytta hópi
sem telst til
aðdáenda
vínsins,
m.a.
Napóleon Bónaparte, sem jafnan drakk það fyrir
orrustur, Winston Churchill sem sagði: „Ég á það
skilið eftir sigur en þarfnast þess eftir tap“, Mari­
lyn Monroe sem baðaði sig upp úr því og að sjálf­
sögðu herra Bond sem hefur pantað sér drykkinn
góða 35 sinnum í bíómyndum sínum.
Guðaveigar
Umdeilt er hvort það hafi í raun verið franski bene­
diktusar­munkurinn Dom Perignon sem fann upp
kampavínið en sagan segir að hann hafi af slysni
uppgötvað drykkinn og við fyrsta sopa látið þessi
fleygu orð falla: „Guð, ég hef bragðað á stjörn­
unum.“ Munkurinn var hins vegar afburða
snjall vínmeistari og átti stóran þátt í
þróun kampavínsframleiðslunnar,
þar á meðal flöskunnar sem er
þykkari og sterkari en aðrar
vínflöskur til að þola þrýsting
hins freyðandi víns. Áður
fyrr báru menn oft þungar
járngrímur á höfði til að
verja sig gegn flösk­
um sem sprungu af
miklum krafti, oft með
skelfilegum afleiðing­
um þar sem jafnvel
hver flaskan sprakk
á þá næstu þar til
engin var eftir.
Perignon fann því
fljótlega út að best
væri að hafa flösku­
botninn veikastan.
Flaskan springur þá
blessunarlega í átt að
veggnum en ekki á þá
næstu eða í andlit eða
pung vínmeistarans.
Kampavín er frá
Kampavíni
Einungis vín frá héraðinu
Champagne í Frakklandi
mega bera nafnið kampavín,
eða öllu heldur „Champagne“. Vín
þessarar gerðar eru þó framleidd
víðar í heiminum en mega þá aðeins
bera merkinguna Méthode Champenoise,
eða kampavínsaðferðin, og við köllum þau
einfaldlega freyðivín. Þótt vínið sé ljósgyllt eru
rauðar þrúgur notaðar í framleiðsluna. Safanum
er haldið tærum með því að pressa berin varlega
og án þess að merja hýðið. Þær þrjár þrúgur sem
notaðar eru við gerð kampavíns eru hvítvínsþrúgan
Chardonnay og rauðvínsþrúgurnar Pinot Noir og
Pinot Meunier.
Tvígerjað
Ólíkt öðrum vínum er kampavín og vín gert með
kampavínsaðferðinni látið gerjast tvisvar; fyrst í
tunnum og svo aftur í flöskunni með því að bæta
örlitlu geri út í. Við seinni gerjunina myndast loft­
bólurnar sem gera vínið svo einstakt. Að því loknu
er sykri bætt út í flöskuna sem ræður sætleika víns­
ins. Næst þegar þú drekkur kampavín, eða freyði­
vín framleitt með kampavínsaðferðinni (méthode
champenoise eða méthode traditionnelle), skaltu
taka eftir hvort flaskan er merkt Brut, Sec eða
Demi Sec. Þar er átt við mismunandi sætu vínsins
þar sem Brut er þurrt, Sec er meðalþurrt og Demi
Sec er meðalsætt og loks Doux sem er sætasta teg­
undin. Doux­vín getur þó verið erfitt að nálgast.
Sætleiki
Það er tilvalið að prófa sig áfram á ódýrari freyði­
vínum sem framleidd eru með kampavínsaðferð­
inni til að átta sig á hvaða sætleiki þykir henta. Það
þykir karlmannlegt að drekka Brut en kvenlegra að
dreypa á Demi Sec eða Sec. Sætleiki vínsins ræður
því hversu vel það hentar með mismunandi mat.
Sætmeti og kampavín fara ekki endilega vel saman
því sætmetið kallar fram sýrubragð í víninu. Því
hentar kampavín t.d. hvorki vel með súkkulaði né
kökum. Ef þess er hins vegar neytt með sætmeti er
betra að velja sætari tegundir vínsins. Kampavín
er hins vegar afar ljúffengt með léttreyktum fiski,
hörpuskel og auðvitað kavíar, en afleitt með rabar­
bara og ferskum aspas.
Hálshöggvin
Að opna kampavínsflösku er gaman enda tilefnið
oft tengt fögnuði, eins og t.d. sigri í Formúlu eitt
kappakstri, þar sem hefð er fyrir því að hrista og
opna flöskuna með látum og sprauta víninu yfir þá
sem næstir standa. Ef ætlunin er aftur á móti að
drekka veigarnar er best að halda við tappann með
þumalinn ofan á og halda flöskunni frá líkamanum.
Henni er þá snúið varlega á ská þar til dásamlegt
hviss­hljóð heyrist. Þannig minnka líkurnar á því
að vínið freyði og fari til spillis. Önnur skemmtileg
leið til að opna kampavínsflösku er „sabrage“­að­
ferðin þar sem flaskan er hálshöggvin með sverði,
ef menn eiga slíkt. Aðferðin er þó ekki fyrir óvana
og krefst lagni. Þegar víninu er svo hellt í glösin á
að gera það skáhallt til þess að sem minnst tapist af
loftbólunum.