Læknablaðið - 15.11.1984, Blaðsíða 11

LÆKNABLADID
285
pví ekki við að greina heysótt hjá bændum
sem hafa langvinna berkjubólgu eða lungna-
pembu.
Neikvæð fellipróf gegn M. faeni útiloka ekki
heysótt, en draga pó verulega úr líkum á peim
sjúkdómi. Enginn peirra níu heysóttarsjúk-
linga, sem höfðu neikvætt fellipróf gegn M.
faeni, hafði jákvætt fellipróf gegn öðrum mót-
efnavökum. í pessum tilfellum hafa pví felli-
próf annað hvort brugðist eða rangir mótefna-
vakar verið notaðir við prófin.
Val á tíma fyrir sermitöku er mikilvægt. Ef
sýni er tekið strax eftir bráðakast af heysótt er
hætt við að öll mótefni séu uppeydd. Ef
nokkur ár eru liðin frá pví að sjúklingurinn
vann síðast í heyryki er einnig hætta á að öll
mótefni séu horfin. Könnun á sjúklingum með
dúfnavinafár (pidgeon breeders disease) sýndi
að mótefni í blóði minnka snögglega við
ofnæmisviðbrögð, en ná sínu fyrra marki eftir
hálfan mánuð (23). Sú rannsókn sýndi einnig
að mótefni minnka ört fyrstu mánuðina eftir
að snertingu við ofnæmisvaldinn lýkur.
í könnuninni kom í ljós að fyrrverandi
reykingamenn höfðu oftar jákvæð fellipróf
gegn M. faeni en aðrir. Reykingamenn höfðu
sjaldnast jákvæð fellipróf pótt sá munur væri
ekki marktækur. Því hefur áður verið lýst að
reykingamenn fái síður jákvæð fellipróf gegn
M. faeni, en skýringin er ópekkt. (15).
í könnuninni kemur fram að sjúklingar með
jákvæð fellipróf hafa nokkru meiri berkju-
teppu en sjúklingar með neikvæð fellipróf.
Má skýra pað á pann hátt að peir hafi
hærri meðalaldur, hafi unnið lengur í heyryki og
hafi oftar langvinna berkjubólgu og lungna-
pembu, en sjúklingur með neikvæð fellipróf.
Rannsóknin sýnir verulega hærra hlutfall
jákvæðra felliprófa hjá peim, sem unnið hafa í
heyryki tuttugu ár eða lengur. Þetta skýrir
hærri meðalaldur peirra M. faeni jákvæðu, en
hver eru tengsl langvinnrar berkjuteppu hjá
bændum við jákvæð fellipróf?
Reykingar eru taldar höfuðorsök berkju-
teppu. Á árunum 1971-1975 voru 407 sjúkling-
ar vistaðir á Vífilsstaðaspítala með langvinna
berkjubólgu eða lungnapembu (24). Átján af
hundraði peirra höfðu aldrei reykt. Hversu-
margir peirra voru bændur er ekki vitað en petta
hlutfall hefði talsvert lægra ef ekki hefði e.t.v.
verið í pessum hópi allstór hópur bænda. í
okkar könnun hafa 50 % sjúklinga með lang-
vinna berkjuteppu aldrei reykt. Munurinn á
pessum tveimur hópum er áberandi og engin
nærtæk skýring önnur en sú, að langvarandi
vinna í heyryki orsaki lungnapembu og Iang-
vinna berkjubólgu. Hins vegar hefur ekki verið
sýnt fram á að mótefnamyndun gegn heysótt-
arantigenum hafði pýðingu fyrir myndun pess-
ara sjúkdóma.
SUMMARY
This study was done to:
1) Examine whether there was a difference betwe-
en the pulmonary disease in farming people that
were M. faeni precipitin positive and precipitin
negative.
2) Establish the specificity and sensitivity of precipi-
tin tests against M. faeni in diagnosing farmer’s
lung.
3) Test whether smoking and the length of haydust
exposure had any significance for the results of
precipitin tests.
Hospital records of 136 patients (114 men, 22
women), that had pulmonary symptoms and had
had precipitins against M. faeni analysed, were
examined retrospectively. Of those 85 (63 %) were
M. faeni preciptin positive. Those with bronchial
asthma were least likely to be M. faeni positive
(44 %) but those with farmer’s lung were most likely
to be positive (82 %). Thus the sensitivity of
precipitin tests against M. faeni for diagnosing
farmer’s lung was 82 % but the specificity was only
49 %. This test can therefore not be used in
diagnosing farmer’s lung in Iceland. Ex-smokers
were most likely to be M. faeni positive. Smokers
had the lowest incidence of precipitin tests but the
difference was not statistically significant. There
was a positive correlation between the length of
dust exposure and precipitin test against M. faeni
and those that were M. faeni positive were signifi-
cantly older. Those who were M. faeni positive were
most likely to have an obstructive ventilatory
defect. Precipitins against other antigens than M.
faeni were most often against Alternaria (15 %),
Pullularis (13 %) and Cladosporium (12 %). Precipi-
tins against T. vulgaris were not detected and this
organism may therefore not be present in Icelandic
hay unlike in other countries.
HEIMILDIR
1) Rafnsson V, Magnússon G, Johnsen S. Skýrsla
læknis um meintan atvinnusjúkdóm. Lækna-
blaðið 1983:69: 172-4.
2) Elíasson Ö. Heymæði á íslandi. Læknablaðið
1982:689: 163-9.
3) Gíslason D. Atvinnusjúkdómar vegna ofnæmis
og ertings í öndunarfærum. Læknablaðið 1982;
68: 163-9.