Læknablaðið - 15.11.1984, Síða 19

LÆKNABLADID
291
í 10 tilvikum. Þessi eftirköst virtust ekki valda
börnunum ópægindum eða baga þau við leiki
eða við störf, sjá töflu IV.
Við eftirrannsókn voru 65 barnanna algjör-
lega óþægindalaus, en 10 höfðu minni háttar
kvartanir. Sex þessara barna töldu sig hafa
óverulega minnkaðan þrótt í handlegg og
fimm kvörtuðu um væga þreytu eftir átök.
Aðeins eitt barnanna hafði verki í olnboga
eftir áreynslu og erfiði.
Taugastarfsemi reyndist vera eðlileg hjá öll-
um börnunum. Truflanir á starfsemi mið-
taugar og ölnartaugar hurfu fullkomlega í öll-
um tilvikum á fáum vikum, en leiðslutruflanir
á sveifartaug stóðu talsvert lengur, en jöfn-
uðu sig algjörlega á 4-7 mánuðum.
Ekki komu fyrir vaxtartruflanir, myositis
ossificans, né einkenni um þrýstidrep (com-
partment syndrome) eða Volkmanns-kreppu.
UMRÆÐA
Óblóðug rétting og ytri festing með mjúkum
stuðningsumbúðum gaf í þessari rannsókn
góða raun við brot rétt ofan leggjarhnúa hjá
börnum.
Ófullnægjandi lokaárangri eftir slíka með-
höndlun er lýst í 4 %-14 % tilvika (2, 17, 18,
19).
í þessari rannsókn reyndist árangurinn
ófullnægjandi hjá fimm einstaklingum (7,5 %),
sem samsvarar mjög vel reynslu annarra höf-
unda.
Breytingar á burðarhorni (carrying angle)
éru algengar eftir þetta brot og góður mæli-
kvarði á hve vel hefur tekist að rétta brotið. í
ýmsum uppgjörum frá seinni árum kemur
Tafla III. Breytingar á burðarhorni, miðað við heila
handleginn
0° 0-4' ’ 5-9° 10-14° Alls
Minnkun á burðahorni . .. 34 15 16 4 69
Stækkun á burðarhorni • ■ - 4 2 - 6
Samtals 35 19 18 4 75
Tafla IV. Breytingar á hreyfingu (í gráðum) um
olnboga midad vid heila handlegginn
0-5° 1 5-10° 11-15° 16-20° AUs
Skerðing á réttingu ... 2 i 4
Skerðing á beygingu .. 8 i i 1 11
Ofrétting 4 • 4 2 10
Samtals 14 i 6 4 1 25
fram að tíðnin er talsvert mismunandi, eða frá
9 %-57 % (13, 17, 20).
Með varusskekkju verða afleiðingarnar út-
litslýti og skert starfsgeta handarinnar. Varus-
skekkja fer eftir meðfæddu burðarhorni oln-
bogans og þeirri minnkun sem verða kann,
sem afleiðing slyssins.
Hafi barnið 12° burðarhorn, sem ekki er
óalgengt, getur þannig orðið um verulega
minnkun á burðarhorni að ræða, áður en
olnboginn fer yfir í varusskekkju. Við þessa
rannsókn virtist orsökin fyrir breytingu á
burðarhorni fyrst og fremst stafa af ófull-
kominni réttingu á valgus- og varusskekkju
á neðri brotenda.
í þeim tilvikum sem ekki tekst að fá
viðunandi réttingu á brotinu með óblóðugri
aðgerð, teljum við rétt að gera innri festingu
eftir opna réttingu. Þá eru að jafnaði notaðir
tveir Kirschner-vírar til að festa brotenda (6,
10, 14, 15).
Margir höfundar hafa lagt verulega áherslu
á að festa framhandlegg í ranghverfingu
(pronation) eftir réttingu (13, 15, 20). Hefur því
verið haldið fram að með þessu móti minnki
hættan á snúningsskekkju í brotinu, en þessi
skekkja eigi sinn þátt í valgus- eða varus-
skekkju á neðri brotenda (4, 21).
Fram kemur við þessa könnun, að þegar
brot var sett, var gengið frá framhandlegg í
meðallegu eða ranghverfingu, eftir því hvernig
brotið virtist falla best. Snúningslega fram-
handleggs virtist pannig ekki hafa afgerandi
áhrif á lokaniðurstöður. Minni háttar snún-
ingsskekkja í brotinu virtist heldur ekki hafa
teljandi slæm áhrif á lokaárangur og er það í
samræmi við niðurstöður annarra höfunda (3).
Alvarlegasti fylgikvilli brota ofan leggjarhnúa
eru blóðrásartruflanir, með Volkmanns-
kreppu sem afleiðingu. Þetta ástand stafar að
öllum líkindum í flestum tilvikum af þrýsti-
drepi.
Aðrir höfundar telja tíðni blóðrásartruflana
vera á bilinu 3 %-22 % (2, 3, 19, 21).
f þessari könnun var óblóðug rétting reynd í
upphafi í öllum tilvikum nema tveimur, en þar
var strax augljóslega um blóðrásartruflun að
ræða við komu. í öðru tilvikinu reyndist
upparmsslagæð vera rifin, en í hinu var æðin
klemmd á milli brotenda. Gerð var opin
rétting hjá báðum þessum börnum, sem náðu
sér fullkomlega.
Fremur sjaldgæfur fylgikvilli kom fyrir hjá
þremur börnum í þessari rannsókn, þar sem