Læknablaðið - 15.01.1986, Side 11

LÆKNABLAÐIÐ
7
þetta ár staðfest hvar hitt tilfellið átti sér stað
né neitt um afdrif þess.
Árið 1938 er getið um konu frá Ólafsfirði,
sem send var til Siglufjarðar en hún hafði
misst fóstur nokkru áður. Eftir það fékk hún
all háan hita, fékk prontocyl-meðferð. Á
Siglufirði var síðan gerð aðgerð sem leiddi í
ljós gamla uterus rupturu með samvöxtum.
Konunni reiddi vel af, en ekkert er nánar um
þetta tilfelli rætt.
Árið 1940 getur héraðslæknirinn á ísafirði
þess að hann hafi gert einu sinni hysterecto-
miu totalis vegna ruptura uteri gravidi.
Árið 1941 er í yfirliti í kaflanum um
barnsfarir getið um að legbrestur hafi komið
fyrir einu sinni, en ekki verður séð hvar á
landinu.
Árið 1948 er einnig getið um legbrest í einu
tilviki. Svofelld lýsing er í kaflanum um
barnsfarir í Reykjavíkurhéraði: »Hér var um
að rœða 35 ára fjö/byrju, sem œt/aði að fæða
heima en var síðan flutt á Fœðingadeildina
(þ.e. gömlu Fœðingadeildina á Handlœkn-
ingadeild Landspítalans). Barnið var tekið
með töngum, var andvana. Það varyfir 5 kg.
að þyngd. Konunni þyngdi stöðugt og dó hún
5 dögum síðar. Banamein reyndist vera leg-
brestur, sem hún hafði væntanlega fengið
áður en hún kom inn á deildina«.
3. Aðrar heimildir
Læknablaðið hóf göngu sína 1915. Stein-
grímur Matthíasson, þá héraðslæknir á Akur-
eyri, ritaði alls 13 greinar í Læknablaðið á
árunum 1918-1922, undir heitinu Konur í
barnsnauð«. í 6. tölublaði 4. árgangs, júní
1918, lýsir hann yfirliti yfir fæðingapraksis
frá 1902-1917. í kaflanum árið 1907-1917
segir svo:
»Á þessum 11 árum hef ég hjálpað 119
konum við fæðingar, þar af þremur í Reykja-
vík en 116 á Akureyri«. Hann rekur síðan
tilefni þess, að hann var sóttur við þessar 119
fæðingar, sjúkdómsgreiningar auk þess hvað
hann gerði í öll þessi skipti. Þar getur hann
meðal annars: »Tangartök 46sinnum og eins
keisaraskurðar, sem hann gerði á Akureyri
1911, en þeirri aðgerð er nánar lýst í skýrslum
Akureyrarspíta/a fyrir það ár, auk þess sem
Vilmundur Jónsson hefur ritað grein í um
þetta tilfel/i.« Síðan segir svo:
»Af ofangreinum 119 konum dóu 5 (febris
puerperalis 2, ruptura uteri 1, eclampsia 1 og
embolia eðaparalysis cordis 1). En af börnum
komu 17 liðin eða ólífvænleg (tvíburar ófull-
burða 6 mánaða) 6 masereruð eða dáin á
undan fæðingu, 3 dáin i ec/ampsia, vegna
grindarþrengsla, 1 í sitjandafœðingu og 1
vegna placenta praevia, 1 perforerað vegna
hydrocephalus«.
í 8. árgangi Læknablaðsins, 4. tölublaði í
apríl 1922, skrifar Steingrímur Matthíasson
eina af sinum fyrrnefndum greinum um
konur í barnsnauð — »Memoranda et memo-
rabilia úr fœðingapraxis«, og segir þar frá
þessu tilfelli af legbresti.
Grein er mjög stutt og skýr og lýsir vel
atvikum, og er hún því birt hér í heilu lagi:
Ruptura uteri propter foctum
emphysematosum. Mors.
»Ég hefi einu sinni a æfinni séð ruptura uteri
og þá post mortem. Það var 1908. Mín var
vitjað til konu XII para ára g. sjómanni,
Hjalteyri. Hún var komin að fal/i, hafði verið
lasin um tíma með nokkrum hita og verkjum
í kviðnum, en þó henni reiknaðist nú fylling
tímans komin, komu engar hríðir og hún var
því orðin óþolinmóð. Ellefu undangengnu
fæðingarnar höfðu allar gengið vel og ekki
þurft að leita lœknis. Þvífremurfurðaði hana
áþessu ástandi sínu og lét sœkja mig til skrafs
og ráðagerða. Konan var nokkuð præsenil og
mögur. Kviðurinn í stærra lagi. Höfuðlega,
með hrygg til vinstri. Engin grindarþrengsli.
Útvíkkun engin, svo höfuðmót fundust ekki.
Fósturhljóð heyrðust ekki, en hún þóttist hafa
fundið hræringar þar til fyrir stuttu.
Ég var hjá henni ásamt yfirsetukonunni
eina nótt, og varð ekki vart við neina
samdrætti í leginu, en það var viðkvæmt. Um
morguninn reyndi ég skolun með heitu vatni.
Hríðir komu ekki að heldur. Égfór heim, átti
annríkt, enda fannst mér ekkert hægt að gera
að svo stöddu, en símasamband var við
Hjalteyri, svo ég sagði yfirsetukonunni að
láta mig vita, ef nokkuð breyttist. Hún hélt
áfram heitum skolunum og sagði mér um
kvöldið, að legopið hefði víkkað lítið eitt og
gengi nú dálítið en seint. Ég sagði henni að sjá
til enn um stund og sprengja þá himnur. Hún
gerði það og komu þá miklar hríðir og sárar.
Eftir nokkra stund hringdi hún aftur til mín,
og sagði, að snögglega hefði liðið yfir konuna
og bað mig að koma allra fyrsta. Ég brá við
strax, en konan varlátin þegarég kom. Hafði
andast skömmu eftir, eða upp úr öngvitinu.
Hiðfyrsta sem vakti eftirtekt mína er ég leit