Læknablaðið - 15.03.1992, Blaðsíða 8

82
LÆKNABLAÐIÐ
Aðeins í einu tilfelli var vitað með vissu um
uppruna sýkingarinnar og var um hópsýkingu
að ræða hér á landi af völdum S. thompson.
Fimm manna fjölskylda sýktist eftir að hafa
borðað súrmat. Sami stofn ræktaðist frá öllum
fjölskyldumeðlimum og úr sýnum sem tekin
voru úr súrmetistunnunni. Auk þess fengust
upplýsingar um tvær aðrar hópsýkingar. Sú
fyrri kom upp á Spáni í lokahófi á vegum
ferðaskrifstofu og reyndist vera af völdum S.
enteritidis. Greiningin var staðfest með ræktun
hjá níu einstaklingum en þar að auki veiktust
nokkrir til viðbótar sem einnig höfðu tekið
þátt í sömu matarveislu. Þetta fólk átti það
sameiginlegt að hafa borðað majónessósu en
matvælin voru ekki send í ræktun. I seinni
hópsýkingunni veiktust þrír einstaklingar,
sem töldu fullvíst að þeir hefðu smitast af
eggjaköku sem þeir neyttu á veitingahúsi í
Englandi.
Fjörutíu og níu einstaklingar töldu sig hafa
veikst á veitingahúsi, 11 á heimili en hinir
höfðu enga hugmynd um sýkingarstað eða
upplýsingar vantaði.
Einkenni og fylgikvillar: Algengustu einkenni
voru niðurgangur hjá 116 (89.2%) sem
varaði að meðaltali í 12 daga, hita fengu 84
(64.6%) að meðaltali í 1.8 dag, kviðverki
fengu 79 (60.4%) að meðaltali í 5.3 daga og
ógleði/uppköst 52 (40%) að meðatali í 3.9
daga. Flestir kvörtuðu einnig um slappleika
samfara veikindunum og ýmis önnur einkenni
sem ekki verður getið nánar.
Flelstu fylgikvillar voru gallblöðrubólga
hjá þremur einstaklingum (2.3%), liðbólgur
(reactive arthritis) hjá tveimur (1.5%) og
voru báðir með HLA B27 vefjafiokk og
voru verstir í hnjám og ökklum. Þeir fengu
liðeinkenni um viku eftir byrjun niðurgangsins
og áttu í þessum veikindum í meira en hálft
ár. Einn sjúklingur fékk eggjaleiðarabólgu
sem var talin orsökuð af salmonellu (ekki
staðfest, þar sem ekki hafði verið ræktað
frá eggjaleiðurum og bakterían hafði aðeins
fundist í saur). Þar að auki var einn sjúklingur
með brengluð lifrarpróf sem var talið orsakað
af inneiturefnum (endotoxin). Sjö (5.4%)
sjúklingar lögðust inn á sjúkrahús vegna
vessaþurrðar (dehydration), 10 (7.7%) léttust
um meira en fimm kg„ mest 20 kg.
Sjúklingurinn sem eingöngu var með jákvæða
blóðræktun en neikvæða saurræktun var fluttur
utan af landi eftir slys. Hann var í losti við
komu á sjúkrahús með háan hita og ræktaðist
salmonella úr blóði aðeins í þetta eina skipti.
Mánuði síðar var tekin bólgin gallblaðra.
Hann neitaði einkennum um niðurgang en
hafði verið á Spáni hálfu ári áður. Ræktanir
frá fjölskyldu hans voru neikvæðar.
Veikindi og meðferð: Sextíu og tveir (66.7%)
einstaklingar voru frá vinnu í einn til 210
daga (miðgildi 21 dagar) samtals í 1719 daga.
Á sjúkrahús lögðust 36 (27.7%) í einn til 19
daga, (meðaltal 6.4 dagar), alls 230 legudaga.
Tuttugu og fimm (69.4%) lágu inni í viku eða
skemur.
Fæstir sjúklinganna fengu sýklalyf, helst þeir
sem lögðust inn á sjúkrahús. Flestir fengu
síprófloxasín eða 19, ampisillín fengu sex,
trímetóprím-súlfa sex og önnur lyf fengu tveir.
Þar að auki voru þrír sem vissu ekki hvaða lyf
þeir höfðu fengið.
Eftir að niðurgangi lauk var aðeins 40
(30.8%) einstaklingum fylgt eftir með
saurræktunum þannig að þrjár eða fleiri
neikvæðar saurræktanir fengust í röð. Þeir
voru jákvæðir í fjóra til 168 daga (meðaltal
37.2 dagar). Átta (6.2%) urðu jákvæðir aftur
eftir eina til tvær neikvæðar ræktanir, einkum
ef stuttur tími var á milli sýnatöku (< 1 vika).
Meirihlutinn skilaði of fáum sýnum og voru
23 (17.7%) með eina neikvæða ræktun, en
með tvær voru 15(11.5%).
UMRÆÐA
Það er athyglisvert hve fáir smitast af
salmonellum hér á landi og að flestir sýkjast
erlendis, aðallega í sólarlöndum. S. enteritidis
hefur farið mjög vaxandi víða á Vesturlöndum
og varð þrjátíuföld aukning í Belfast 1987
og 1988 (1,2,7-9). Sýkt egg sem hefur
verið blandað í matvæli eru algeng orsök
(1,2,8,10). Árið 1989 ollu fersk egg frá
Danmörku stærstu hópsýkingu sem vitað er
um í Bretlandi (11).
Flest undanfarin ár hefur S. typhimurium
verið algengust hér á landi (6) eins og í
öðrum löndum en nú er S. enteritidis komin
í fyrsta sætið en einungis í einu tilfelli var
smitið innlent. Þetta gæti bent til þess að S.
enteriditis hafi ekki náð fótfestu hér á landi.