Læknablaðið - 15.03.1992, Blaðsíða 20

94
LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 94-7.
Friörik Kristján Guðbrandsson
FYLGIKVILLAR í MIÐTAUGAKERFI
AF VÖLDUM SÝKINGA í MIÐEYRA OG
SKÚTUM
INNGANGUR
Miðeyma- og skútabólga (otitis media-
sinusitis paranasalis) eru tíðir sjúkdómar og
fylgja gjaman í kjölfar veirusýkinga í efri
öndunarvegum. Fyrir daga sýklalyfja gátu
þessir sjúkdómar tekið á sig hastarlega mynd
og valdið alvarlegum sýkingum í aðlægum
líffærum svo og í miðtaugakerfi (1). Meðferð
og gangur miðeyrna- og skútabólgu breyttist
rnjög við tilkomu sýklalyfja fyrir miðja 20.
öldina (2). Alvarlegir fylgikvillar þessara
sjúkdóma hafa orðið æ sjaldgæfari. Kynslóð
lækna hefur alist upp án þess að kynnast
þeim fylgikvillum í miðtaugakerfi, sem
miðeyma- og skútabólgur geta leitt til. Notkun
sýklalyfja getur á hinn bóginn dulið og dregið
á langinn sjúkdómsmynd þessara fylgikvilla
(3). Ofangreindir þættir kunna að valda því að
þeir greinast síður í tæka tíð.
Grein þessi er rituð með það fyrir augum
að minna lækna á alvarlegar hliðar þessara
sjúkdóma. Jafnframt verður athuguð tíðni
fylgikvilla af völdum sýkinga í miðeyra og
skútum og grunnatriði í meðhöndlun þeirra.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Á árunum 1981 til 1990 voru átta sjúklingar
meðhöndlaðir á Borgarspítalanum vegna
alvarlegra fylgikvilla í miðtaugakerfi af
völdum sýkinga í miðeyra og skútum.
Sjúkraskrár þessara sjúklinga voru kannaðar,
svo og meðferð og afdrif þeirra.
NIÐURSTÖÐUR
Yfirlit yfir þessa átta sjúklinga er sýnt í töflu I.
Tólf mismunandi fylgikvillar fundust hjá
sjúklingunum átta (sjá töflu II). ígerð í
heila var algengasti fylgikvillinn ásamt
Frá háls-, nef- og eyrnadeild Borgarspítalans.
innanbastsígerð (empyaema subduralis). Einn
sjúklinganna dó af völdum ígerðar í heila út
frá langvinnri eymabólgu.
Sjúklingar 1, 2 og 3 höfðu allir haft langvinna
útferð úr eyra í meira en eitt ár áður en þeir
veiktust.
Sjúklingur 2, 54 ára karl, með langvarandi
eymabólgu, veiktist hastarlega af ígerð í
gagnaugahjama (lobus temporalis). Þrátt fyrir
aðgerð og kröftugar sýklalyfjagjafir lést hann
af völdum útbreiddrar sýkingar í heila.
Sjúklingur 1,31 árs kona, fékk
innanbastsígerð og ígerð í hnakkahjama (lobus
occipitalis) af völdum langvarandi eyma- og
stikilsbólgu (mastoiditis). Hár hiti af óþekktum
uppruna um tveggja vikna skeið var undanfari
minnkandi meðvitundarástands. Sjúklingur
náði fullum bata eftir aðgerðir og níu vikna
sjúkrahúsvist.
Sjúklingur 3, 57 ára kona, hafði tvívegis
fengið heilahimnubólgu eftir að langvinn
eymabólga hafði blossað upp. Við aðgerð
(mastoidectomia) kom í ljós bólga í stikli með
eyðingu á beini milli miðeyra og heilahimnu
og var þetta bætt með vöðvahimnu.
Sjúklingur 4, fimm ára telpa, hafði fengið
miðeymabólgu með vökva í miðeyra og
stikilbólgu (mastoiditis). Af þeim orsökum
varð segamyndun í bugastokk (thrombosis
sinus lateralis) og hækkun á þrýstingi
mænuvökva (hydrocephalus otitica) með bjúg
í sjóntaugardoppu (papilloedema).
Sjúklingur 5, níu ára telpa, hafði heila
hljóðhimnu en bráða miðeymabólgu. Hún
hafði verið meðhöndluð með sýklalyfjum án
árangurs um tveggja vikna skeið er vaxandi
lömun í sjöundu heilataug (n. facialis) gerði
vart við sig.
Þrír sjúklingar með skútabólgu höfðu ígerð í