Læknablaðið : fylgirit - 15.05.1982, Blaðsíða 6

4
LÆKNABLAÐIÐ
Yfirlit
Ginklofi — tetanus neonatorum —
þessi voðalegi ungbarnasjúkdómur var
og er enn landlægur víða í heiminum.
Á norðurhveli jarðar voru tvær eyjar
nafntogaðar í sögu þessa sjúkdóms. Þar á
ég við Heimaey í Vestmannaeyjum og St.
Kilda í Suðureyjum, en þar dóu fyrr á
tímum 70—80 af hundraði allra lifandi
fæddra barna á fyrstu tveim vikunum frá
fæðingu.
Þessari plágu tókst að útrýma í Vest-
mannaeyjum fyrir miðja 19. öld, fyrir at-
beina ungs dansks læknis, sem hét Peter
Anton Schleisner.
Á St. Kilda urðu menn að bíða fram
undir síðustu aldamót eftir árangri í bar-
áttu við ginklofann.
Á báðum þessum stöðum lifðu menn
mikið á fugli, einkum fýl og lunda. Slíkir
lifnaðar- og atvinnuhættir, óþrifnaður,
sem þeim fylgdu og vatnsskortur voru
taldar aðalorsakir plágunnar.
Það þótti sýnt að dr. Schleisner hefði í
þessu máli unnið hið mesta afrek. En
hvernig fór hann að þessu? Greinargerð
læknisins um málið vantaði og svo kom,
að fræðimenn fóru að efast um frægðar-
verkið. Lá hér eitthvað annað að baki?
Höfundur þessa rits tók sér fyrir hend-
ur að leita uppi greinargerð Schleisners
Byggðin á „Heimaey" í Vestmannaeyjum upp úr miðri 19. öld (1850—60). í baksýn er til hægri Klifið, en til vinstri
Háin og Skiphellrar næst.Timburhúsið nálægt miðju fremst er „Frydendal“ Þar voru fyrst ræktaðar kartöflur um miðja
19. öld. Þar var vcitingahús og hýstir sjúklingar í tíð frú Koed. Á lóðinni var síðar reist nýtt liús mcð sama nafni
„Húsið“ i Eyjum, sem cinnig var vcitingahús og spítali. Það hús er cnn við líði, en flutt úr stað. Mynd úr byggðasafni
Vestm. Blik. Myndir úr Bliki eru fengnar að láni með leyfi Þorsteins Viglundssonar ritstjóra.