Læknablaðið : fylgirit - 15.05.1982, Blaðsíða 27

Læknablaðið : fylgirit - 15.05.1982, Blaðsíða 27
LÆKNABLAÐIÐ 25 dcs Drogues. Livre VII. ltii óic & vcnrc. C'cft i quoi on doic pcciídrc gardc, commc auffi a quan- : d'ordurcs qui íc rcncomrenc dcdans. LcsSauva^cs n‘ont point dc mcillcur Rcmcdc pourcouncs iortcs dc playcs, : lcur CoIucm, c'cft ainíl qu'ils appcllcnt cc Baumc; & lcs Brafíliens fipdiba; Portugais, Cjmelo •, Cc nous Copaú , Copaif, ou Camptuf. En cffct c'cftun dcs s adnnrablcs Rcmcdcs qui ait paru jufqu a cc jour pour la gucrifon dcs playcs, tout quand il cft pur, & qu'il n’a pas cftc mclangc, ou qu’tl n'cft pas rcntpii fon humiditc, c’cft-a-dirc d'unc cau rouflc, qui diftilc dc l’Arbrc dans lc tcmps : Ic BaunK cn fort. Lcs Sauvagcs ont connu Ics vcrtus dc ce Baumc par lc moyen dc ccrrains :hons Marons quifont auxlfícs; card'abord quc ccs animaux font blcflcz, >nt l'inftinfl d'allcr donncr un coup dc dcnt dans Ic tronc dc ccs Arbrcs , &r Baumc qui cn fort, ils cn mcttcnt fur Icurs playcs, & continucnt jufqu’a lcur fairc gucrifön. C'cft ainfí quc mc lc mandc M. Frangois Roufléau dc S. Do- íguc. A i’cgard du boisdc l'Arbrc, ils scn fcrvcnt atcindrc cn rougc, com- nous faifons du bois dc Brcfíl. Hér rekur Pomet sögu kopaivabalsam í Brasilíu, hvemig indíánar lærðu af bardagaglöðum göltum að nota sér bal- sam sem rann úr særðum trjástofnum. uð á túnum, húsaþökum og steingerðum þar sem einnig höfðu verið þurrkuð ræksni af fuglum, eins og fýl og lunda (til brennslu). Þannig varð auð- veldur aðgangur að naflabindunum fyrir smitefn- in. þar sem stífkrampabakterían eða gró hennar gat verið. Þetta er að vísu ein smitleið af mörgum, sem hugsanlegar voru. Það þurfti því gagngerar breytingar á venjum og lifnaðarháttum þessa fólks, ef koma átti í veg fyrir að smitefni gætu borizt í naflasár. Slíkt var útilok- að á stuttum tíma. Þá var það meðferðin á naflan- um þ.e.a.s. sótthreinsandi sárasmyrsl sem gæti leyst vandann. Þetta efni kom Peter Schleisner með fyrstur manna til íslands 1847, það er kopai- vabalsam. en meira um það síðar. I baráttunni við ginklofann á St. Kilda tókst ekki að leysa vandann fyrr en 1895 (91), eða 45 árum síðar en í Vestmannaeyjum, eftir að sótthreinsandi efni voru orðin viðurkennd og þekktar voru stíf- krampabakterían og fleiri sýklar. Hér kom joð til sögunnar og svo jodoform, en það var að lokum notað á naflann með ágætum árangri á St. Kilda. í Vestmannaeyjum mun naflaolía (kopaiva- balsam) Schleisners (34) hafa verið notuð langt fram á 19. öldina eða til loka 19. aldarinnar, en framan af þessari öld var notast við bórsýru á naflann og getur Pall Kolka (45) þess, að Halldór Gunnlaugsson héraðslæknir(1906—1924) i Eyjum hafi notað bórsýruna og hann, Páll, tekið það upp eftir honum. Kopaivabalsam (Balsamum copaiba) Ný naflaolía Þetta sárasmyrsl eða sáraolía hefurlöngum ver- ið viðurkennt, sem eitt hið bezta þvag- og sára- hreinsunarmeðal í Vesturheimi. áður en hinn nýi tími hóf innreið sína með súlfa og fúkalyfjum. Efni þetta var viðurkennt í lyfjaskrá Bandaríkjanna frá 1820—1942, en er nú í hinu svokallaða National Formulary (N.F.). Eins og fyrr segir fékk Peter Schleisner upplýsingar urn lyf þetta frá banda- rískum læknum og kom með það til Vestmanna- eyja 1847. Ekki erað sjá, að balsam þetta hafi verið notað í Evrópu sem naflaolía. Prófessor Levy þekkir það ekki sem slíkt. né þeir fjórir dönsku læknar, sem voru á undan dr. Schleisner í Vest- mannaeyjum. þó það væri á lyfjaskrá (69). Síðan réði þetta lyf með skjótum hætti úrslitum í barátt- unni við ginklofann í Vestmannaeyjum, sem segja má að væri úr sögunni eftir 1848. þ.e. eftir fyrsta fulla árið sem Schleisner var á íslandi að minnsta kosti sem alvarleg plága. Dreifð tilfelli munu hafa komið fyrir allt fram um 1960, bæði í Eyjum og annars staðar á Islandi, en með margra ára milli- bili. Þetta mikilvirka balsam (ilmsmyrsl) er kornið frá Amazon-Indíánum, sem lærðu snemma á öld- um að nota það við sárameðferð. í munnmælum H I S T O I R E generale DROGUES TRjIITjINT DES PLANTES , DES ANIMAUX. & dcs Mincraux ; Ouvrage cnrichy de p,cs dc cjuatrecent Figures en Eaille-douce tirécs daprés Nature ; avcc un difcours qui explique lcurs differens Nonrs . les Pays d oú elles viennent. la manicre de connoltre les Veritables davcc lcs Falfifiécs , éc leurs proprietez , oú l'on découvic l'crrcur dcs Ancicnsöéaes Modernes;Lc tout trcs utileauPublic. P*rU Suur P i £ R R E POMET, M*rth*nl Efiarr (5* Drtgipýr. A PARIS- Chrz Jean-8aytiitk Lotion.&Áucuitiic PuaoN, fur UPoRt au Chir t;c, a 1a PiuÍcikc. ET AU PALAIS. Cbre ESTIENN'E DUCASTIN', lUroÚGiUene doPnío^pj«‘1w bon Ava Affnitúm tí Ftivik’t h Rq- M. DC. XCIV.

x

Læknablaðið : fylgirit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið : fylgirit
https://timarit.is/publication/991

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.