Kjarninn - 29.05.2014, Blaðsíða 93

lýðræðið tapaði á torgi hins himneska friðar
Nei, ég held ekki, ég tel að lýðræði eigi ekki mikla möguleika
í Kína á næstunni.
Torg hins himneska friðar er ekki bara tákn fyrir sigur
kommúnista 1949 heldur líka fyrir tap lýðræðisins 1989.
Þeir sem stóðu í fylkingarbrjósti lýðræðishreyfingar stúd-
enta 1989 eru tvístraðir. Einhverjum tókst að flýja land. Aðrir
voru eltir uppi og fangelsaðir. Sumir skotnir. Sam felldur
hagvöxtur í meira en tvo áratugi hefur líka gefið fólki um
annað að hugsa en hugmyndafræði og pólitík. Ákall manna
eins og Liu Xiaobo fellur í mjög grýttan jarðveg.
Leiðtogar Flokksins standa uppi sem algerir sigurvegar-
ar. Slíkur hefur árangur þeirra verið að sumir tala nú um
„Peking-leiðina“ (ríkiskapítalismi og valdsstjórnarskipulag)
sem andsvar við „Washington-leiðinni“ (frjálshyggja og
lýðræði) sem skildi eftir sig sviðna jörð í hruninu 2008.
Peking-leiðin hlýtur að hafa gríðarlegt aðdráttarafl fyrir
ríkjandi öfl hvar sem er í heiminum. Hún „sannar“ að það sé
best að þeir sem stjórni haldi áfram að stjórna, a.m.k. þangað
til áfall ríður yfir sem afsannar það.
08/10 Kína
Persónur og leikendur
fjórða maí hreyfingin var hápunktur í mikilli deiglu í
Kína á öðrum og þriðja áratug síðustu aldar, gjarnan
kölluð Nýmenning. Menntamenn leituðu skýringa
á því hvers vegna svo illa gengi að koma af stað
framförum Í Kína þrátt fyrir afnám keisaraveldis og
stofnun lýðveldis 1912. Helst var talið að snúa þyrfti
algerlega baki við íhaldssömum kínverskum hefð-
um eins og konfúsisma. Í staðinn ætti að taka upp
vestrænar áherslur eins og vísindi og lýðræði. Hinn 4.
maí 1919 risu stúdentar í Peking upp gegn herfurstum
sem hrifsað höfðu til sín völd í landinu. Þeim ofbauð
eftirgjöf þeirra gagnvart stórveldunum á friðarráð-
stefnunni í París (í kjölfar heimsstyrjaldarinnar fyrri)
sem þá stóð yfir. Þeir mótmæltu áformum um að
afhenda Japönum fyrrverandi áhrifasvæði Þjóðverja
í Austur-Kína. Eftir þetta varð nýmenningahreyfingin
róttækari og þjóðernissinnaðri. Upp úr þeim jarðvegi
spratt síðan Kommúnistaflokkur Kína 1921.
Kommúnistaflokkur Kína (Flokkurinn) var stofnaður í
Shanghai árið 1921. Upphaflega var hann undir mikl-
um áhrifum frá Sovétríkjunum í gegnum Komintern.