Nýtt Helgafell - 01.05.1958, Blaðsíða 35

Á RÚSTUM KAUPMANNAHAFNAR
29
ósködud, því stúdentarner riíu af henne
þaked ódur . . .
Eldurenn blossade framm á Kaupmanna-
götuna hier um kl. 4. af Regentzenu og úr
Skidenstræde. Feste fyrst i kluckarans Sören
Matthiesens húsum, so Rundekyrkia var far-
enn ad brenna kl. 5. fyrer alvöru. Turnenn
[þ. e. Sívaliturn] brann eige siálfur, því hann
er af eintoma múr, enn allt trekyns uppá
honum brann, og öll Astronomisku instru-
nrentenn fordiörfudust, tubi og globi; mörg
þeirra eru vandfeingenn slik, sem þau eru
voru [svo] epter þá lærdu Mathematicos
T. Brahe og O. Römmer. Hnötturenn ann-
ar vallt út ad jarnverkinu, og var so
til ad siá, medan turnenn brann um nótt-
ena, sem elldurenn bullade hingad og þáng-
ad upp med jarnverkenu, sem siódande vatn
vid ketelbarma."
Menn höfðu vonað að takast mætti að
stöðva eldinn við Kaupmangaragötu, en svo
varð þó ekki. Hann flæðir áfram, alla leið
að Kóngsins lystigarði, handan Gottersgötu,
svo fólk tekur að ugga um sjálft það gamla
Stóra Kanokastræti. Við gangstéttarhornið, sem fjær er,
stóð garður Arna Magnússonar.
Rósenborgarslot. 1 birtingu næsta morguns,
sem er föstudagur 22. október, fer mann-
straumurinn að leita á portin, en „Commen-
dantenn og soldatarner'' bönnuðu „folkenu
ad bera uppá vollana, sem færde sitt undan
elldenum. Barde Commendantenn suma".
Eldurinn fer ekki aðeins undan veðrinu,
heldur les hann sig einnig á svig móti því,
ofan eftir Gamlatorgi, þar sem Ráðstofan
verður honum að bráð, og týndust þar miklir
peningar „sem bæde voru stadarens, kon-
ungsens og omyndugra”. Héðan fer bálið nú
annarsvegar niður að ströndinni [nú Gammel
Strand], en hinsvegar niður Vimmelskaft, allt
að Heilagsandakirkju, og var það „hier um
kl. 8. þá turnenn fiell. Var þad seinaste
saungur klucknanna þar. Vreden din afvend
Herre Gud af Naade..." Söngmeyjarnar í
tumi Heilagsandakirkju vom 29 talsins,
steyptar á fyrra helmingi 17. aldar, og þóttu
með afbrigðum raddprúðar. En þeirra naut
aðeins tæp áttatíu ár, því hér entu þær sinn
söng.
„Var þessa nótt allt í einu bále frá Vestur-
porte, út til Gottersgötunnar, upp ad Nordur-
porte, og ofan ad Vimmelskaftenu ... 1 þess-
um ósköpum og rádaleyse fluttu sumer þar
inn, sem adrer fluttu út (og eins innan um
stadenn hingad og þangad medan elldur-
enn yférdunde) þvi eingenn visse hvert leita
skyllde...
Og so gieck þad til i elldsbrunanum, ad
menn feingu ej ad láta bera fyrer sig eina
kistu nema fyrer 10 falldan betaling. ad
ieg ecke tale um, hversu skelfelega þá var
stoled, og brúkudu marger þá rettarbót. þad
være taped og elldsmatur, betur nockur nyte
enn eingenn... Mátte þar siá mun mille
fromra manna og ófromra, og fundust þeir
hinu frómu æred fáer. Verdur hier ei frá-
skýrt hvilik neyd og bagiende folks þá voru
á ferdum. Eingenn feckst matur þó mörg
verd være i bode, þvi þó menn hefdu nockud,
óttudust þeir fyrer meire skort og þyngra
afalle."
Á aflíðandi föstudegi, þriðja degi brun-
ans, lægir veðrið, og nú kemst loks nokkurt