Nýtt Helgafell - 01.05.1958, Blaðsíða 45

tjákmenntir^

Um gagnrýni
og fleira
Þegar Werther Goethes kom út, segja sögur, að
ungir menn í Mið-Evrópu tóku að fremja sjálfs-
morð útúr ástarsorgum að dæmi söguhetjunnar.
Eftir að De Quincey skrifaði Confessions of an English Opium Eater
tóku ung skáld í Englandi og Frakklandi, svo sem Tennvson og
Baudelaire, að brúka ópíum og harnp. Þegar ungar, ríkar stúlkur í
New York og San Fransisco höfðu lesið sögu Hemingwáys Og
sólin rennur upp, flykktust þær austur á Spán til að leita ásta
nautabana. Þessar þjóðsögur og aðrar slíkar, sem cf til vill er fótur
fyrir, renna stoðum undir hið hégómlega „spakmæli“ Oscars Wildes
um það, að listin hafi meiri áhrif á lífið heldur en lífið á listina.
Nú eru víst hvergi á Vesturlöndum til ritlög, sem banni lýs-
ingar á sjálfsmorðum, ópíumnautn, eða frómlegri ástleitni við
nautabana samkvæmt hinum mjög svo rómantísku og tilfinninga-
sömu formúlum Hemingways. Og þá ekki fremur á íslandi en ann-
ars staðar. Hins vegar eru til íslenzk lög, sem banna klám á prenti.
Réttmæti þeirra laga skal ekki vefengt hér, en einungis ítrekað
það, sem áður hefir verið minnzt á í þessum dálki, að varlega þarf
að beita þessum lögum, ef um skáldverk er að ræða. Sú hógværa
athugasemd spratt af umræðum um hina norsku sögu, sem heitir
Söngurinn um roðasteininn og margir mætir menn telja að hafi
að geyma siðspillandi klám, þeirra meðal lögreglustjóri og starfs-
menn í dómsmálaráðuneytinu. Verður látið útrætt um þessa bók
í Ilelgafelli með hinni skemmtilegu grein Kristjáns All)ertssonar,
sem birt er í þessu hefti — enda þótt sá, sem þetta ritar hafi enn
ekki látið sannfærast um, að réttmætt eða nauðsynlegt eða æski-
legt sé að banna þessa skáldsögu og vísi til fyrri athugasemda um
þau mál.
Á hinn bóginn mega þessar umræður vel verða til þess að minna
á eina höfuðskyldu, sem hverjum fátæklegum ritdómara er logð
á herðar, hve glampandi ljósi, sem áhugi hans, smekkvísi, sérvizka
eða fordómar kunna annars að geta varpað á skáldverkin. Hún er