Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Side 42

FJALLABLÁBERJALYNG.
Um 150 ár eru nú liðin síðan bandaríski grasafræðingurinn Bigelow uppgötv-
aði einkennilegt afbrigði af bláberjalyngi í Washingtonfjallinu í austurhluta Banda-
ríkjanna, sem hann nefndi Vaccinium gaultherioides. Síðan hafa svipuð afbrigði
fundizt annars staðar í fjöllum og í heimskautalöndum Ameríku og Evrópu, og hafa
gengið undir ýmsum nöfnum, og ýmist verið skoðuð sem afbrigði, deilitegundir eða
tegundir. T. d. hefur grænlenzka bláberjalyngið oftast verið kallað Vacc. uligino-
sum ssp. microphyllum Lge. í Grænlandsflórum og öðrum ritum um grænlenzku
flóruna.
Arið 1933 sýndi Hagerup fram á, að mismunur var í litningatölu aðaltegundar-
innar og afbrigðisins. Reyndist afbrigðið vera tvílitna en aðaltegundin fjórlitna.
Bendir þetta til þess, að afbrigðið sé hin upprunalega tegund en aðaltegundin af
því leidd.
Mismunur V. gaultherioides og V. uliginosum er aðallega stærðarmunur, og er
það síðarnefnda að öllu leyti stórvaxnara, myndar runna, sem greinast á venjulegan
hátt, og geta orðið allt að meters háir. V. gaultherioides er hins vegar alltaf skríð-
andi smárunni, sjaldan hærri en 15 sm, og varðveitir því brum sín oftast í jarðar-
borðinu, eða rétt fyrir ofan það (Chamaephyt). Blómin á V. gaultherioides eru oft-
ast ein sér á 1—3 mm löngum legg, en hjá V. ulig. eru þau venjulega 2—3 saman á
3—8 mm löngum legg. Talið er að V. gaulherioides hafi sjálffrjóvgun.
Áskell Löve mun fyrst hafa getið um Vaccinium gaultherioides frá íslandi, í
grein í Botaniska Notizer 1950 (Some innovations and nomenclatural suggestions
in the Icelandic Flora), þá undir nafninu V. microphyllum (Lge) Hagerup.
Samkvæmt grein Doris Löve og N. Boscaiu 1966 (í Revue Roumaine de Biolo-
gie, Serie de Botanique Tome II, nr. 4) hefur Ingimar Oskarsson safnað þessari teg-
und í fjöllunt við Eyjafjörð og Reyðarfjörð, og Tékkinn Vorovka hefur safnað henni
á Landmannaafrétti.
í grasasafni Náttúrugripasafnsins á Akureyri eru nokkur eintök, sem gætu verið
þessi tegund, enda þótt því skuli ekki slegið föstu að sinni. Eru þau öll tekin í fjöll-
um við Eyjafjörð.
Þar sem allar horfur eru nú á því, að Vaccinium gaultherioides verði tekin
upp, sem viðurkennd tegund í íslenzku flóruna, þykir mér rétt að koma með uppá-
stungu um nafngift, og dettur þá helzt í hug að nefna tegundina fjallabláberjalyng.
H.Hg.
40 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði