Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Blaðsíða 22

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Blaðsíða 22
grösin (Cetraria islandica), sem notuð voru og matreidd á margvíslegan hátt. Þau voru meðal annars höfð í grauta, mjólkursúpur, te og blóð- mör. Einnig voru þau þurrkuð, möluð í duft og notuð þannig ásamt mjöli í brauðbakstur. Auk fjallagrasa, sem enn eru allvíða notuð, hafa ýmsar aðrar fléttur einnig verið notaðar til matar á íslandi, svo sem Maríugrös (C.nivalis), ennfremur munu engjaskófir (Peltigera aphtliosa, P. leucophlebia) og geitaskófir (Umbilicaria-tegundir) hafa verið notað- ar til grautargerðar (Egg. Ól. 1774). Fléttur voru notaðar til manneldis á hallæristímum í Noregi og Sví- þjóð allt fram á 19. öld, og í Norður-Finnlandi þekktist að nota malaðar hreindýrafléttur til drýginda með mjöli í brauð. Geitaskófir voru og notaðar af norðurlieimskautsförum sem neyðarfæða. Mannafléttur (Lecanora esculenta) hafa verið notaðar til matar af eyðimerkurþjóðflokkum fyrir botni Miðjarðarhafsins. Þessar fléttur vaxa sums staðar í miklu magni í fjallahéruðum þar og berast með vindum niður yfir láglendið og safnast þar saman í lægðum. Eru ára- skipti að þessu, t. d. féll óvenju mikið manna í Tyrklandi árið 1891. Talið er líklegt, að manna það, sem getið er í biblíunni, eigi rót sína að rekja til þessara fléttna. Fornegyptar notuðu einnig fléttur (Euernw-tegundir) til brauð- gerðar og Indverjar nota Parmelia abessinica til matar, einkum til karrýgerðar. í Japan er kolvetnisauðug tegund geitaskófar, Umbili- caria esculenta, mikið notuð til matar. Næringargildi fléttnanna á fyrst og fremst rót sína að rekja til kol- vetnisinnihalds þeirra. Það eru einkum fjölsykringar, aðallega lichenin, isolichenin og inulin. Fjallagrös hafa mest af lichenin, sem er samsett af drúfusykureindum. Enda þótt ýmsar fléttur innihaldi allt að 60% þurrþyngdar sinnar af kolvetnum, leikur nokkur vafi á um nýtingu þeirra í líkamanum. Ýmislegt bendir til þess, að meltingarvökvar manna og flestra hryggdýra megni ekki að kljúfa lichenin nema að litlu leyti. Hins vegar kljúfa ýmsar þarmabakteríur þessi kolvetni nið- ur í einsykringa og gera þau þannig nýtanleg fyrir líkamann. Það virð- ist því velta mikið á þarmaflóru viðkomandi dýrategunda, hvort kol- vetni fléttnanna nýtast vel eða illa. Ýmislegt bendir til, að jórturdýr nýti þessi kolvetni betur en önnur hryggdýr. Sniglar og ýmsir aðrir hryggleysingjar hafa hins vegar í meltingarfærum sínum efnaklofa, sem kljúfa þessi kolvetni auðveldlega. Köfnunarefnisinnihald fléttnanna er fremur lítið samanborið við kolvetnin. Hins vegar er alltaf í þeim meira eða minna af ýmsum fléttu- sýrum, sem sumar hafa afar óþægilega beiskt eða rammt bragð. Þarf 20 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði
https://timarit.is/publication/1052

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.