Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Side 22

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Side 22
grösin (Cetraria islandica), sem notuð voru og matreidd á margvíslegan hátt. Þau voru meðal annars höfð í grauta, mjólkursúpur, te og blóð- mör. Einnig voru þau þurrkuð, möluð í duft og notuð þannig ásamt mjöli í brauðbakstur. Auk fjallagrasa, sem enn eru allvíða notuð, hafa ýmsar aðrar fléttur einnig verið notaðar til matar á íslandi, svo sem Maríugrös (C.nivalis), ennfremur munu engjaskófir (Peltigera aphtliosa, P. leucophlebia) og geitaskófir (Umbilicaria-tegundir) hafa verið notað- ar til grautargerðar (Egg. Ól. 1774). Fléttur voru notaðar til manneldis á hallæristímum í Noregi og Sví- þjóð allt fram á 19. öld, og í Norður-Finnlandi þekktist að nota malaðar hreindýrafléttur til drýginda með mjöli í brauð. Geitaskófir voru og notaðar af norðurlieimskautsförum sem neyðarfæða. Mannafléttur (Lecanora esculenta) hafa verið notaðar til matar af eyðimerkurþjóðflokkum fyrir botni Miðjarðarhafsins. Þessar fléttur vaxa sums staðar í miklu magni í fjallahéruðum þar og berast með vindum niður yfir láglendið og safnast þar saman í lægðum. Eru ára- skipti að þessu, t. d. féll óvenju mikið manna í Tyrklandi árið 1891. Talið er líklegt, að manna það, sem getið er í biblíunni, eigi rót sína að rekja til þessara fléttna. Fornegyptar notuðu einnig fléttur (Euernw-tegundir) til brauð- gerðar og Indverjar nota Parmelia abessinica til matar, einkum til karrýgerðar. í Japan er kolvetnisauðug tegund geitaskófar, Umbili- caria esculenta, mikið notuð til matar. Næringargildi fléttnanna á fyrst og fremst rót sína að rekja til kol- vetnisinnihalds þeirra. Það eru einkum fjölsykringar, aðallega lichenin, isolichenin og inulin. Fjallagrös hafa mest af lichenin, sem er samsett af drúfusykureindum. Enda þótt ýmsar fléttur innihaldi allt að 60% þurrþyngdar sinnar af kolvetnum, leikur nokkur vafi á um nýtingu þeirra í líkamanum. Ýmislegt bendir til þess, að meltingarvökvar manna og flestra hryggdýra megni ekki að kljúfa lichenin nema að litlu leyti. Hins vegar kljúfa ýmsar þarmabakteríur þessi kolvetni nið- ur í einsykringa og gera þau þannig nýtanleg fyrir líkamann. Það virð- ist því velta mikið á þarmaflóru viðkomandi dýrategunda, hvort kol- vetni fléttnanna nýtast vel eða illa. Ýmislegt bendir til, að jórturdýr nýti þessi kolvetni betur en önnur hryggdýr. Sniglar og ýmsir aðrir hryggleysingjar hafa hins vegar í meltingarfærum sínum efnaklofa, sem kljúfa þessi kolvetni auðveldlega. Köfnunarefnisinnihald fléttnanna er fremur lítið samanborið við kolvetnin. Hins vegar er alltaf í þeim meira eða minna af ýmsum fléttu- sýrum, sem sumar hafa afar óþægilega beiskt eða rammt bragð. Þarf 20 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði
https://timarit.is/publication/1052

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.