Sveitarstjórnarmál - 01.01.2004, Blaðsíða 21

Umhverfismál
Verulega aukinn kostnaður við urðun
Kostnaður við sorphirðu og förgun gæti aukist verulega með tilkomu nýrrar reglugerðar um með-
höndlun úrgangs þar sem krafist er að dregið verði úr urðun lífræns úrgangs með markvissum hætti
fram til ársins 2020.
í reglugerð um meðhöndlun úrgangs er
gert ráð fyrir að á árinu 2009 hafi urðun á
lífrænum úrgangi dregist saman um allt að
35% frá því sem til féll á árinu 1995.
Reglugerðin gerir einnig ráð fyrir að urðun
á lífrænum úrgangi dragist saman með
markvissum hætti fram til ársins 2020 og
verði þá komin niður f um 75% af því sem
til féll 1995 eða hafi minnkað um þrjá
fjórðu á aldarfjórðungs tímabili.
Tvöfalt móttökukerfi
Þessar kvaðir eru lagðar annars vegar á
heimili en hins vegar á atvinnulífið; að
hvor aðili um sig nái sambærilegum ár-
angri en ekki sé leyfilegt að leggja árangur
þessara aðila saman til þess að ná heildar-
árangri. Björn H. Halldórsson, yfirverk-
fræðingur þróunar- og tæknideildar Sorpu,
segir að þessi tvískipting hafi verulegan
kostnaðarauka í för með sér fyrir þá sem
annast meðferð á úrgangi og farið sé offari
í kröfugerð. Hann nefndir sem dæmi að til
þess að uppfylla þessar kröfur þurfi mót-
tökustöðvar á höfuðborgarsvæðinu að
koma upp tvöföldu móttökukerfi fyrir líf-
rænan úrgang; annars vegar lífrænan úr-
gang frá atvinnulífi og hins vegar frá heim-
ilum. „Á endurvinnslustöðvum SORPU
þarf til dæmis að koma upp tveimur gám-
um fyrir pappa, tveimur fyrir pappír,
tveimur fyrir garðaúrgang og svo framvegis,
annan fyrir heimili en hinn fyrir atvinnulíf.
Það hlýtur hver að sjá að þetta er mjög
kostnaðarsamt ef það er þá yfir höfuð
framkvæmanlegt," segir Björn og bendir á
að væri árangur heimilanna og atvinnulífs-
ins hins vegar lagður saman mætti ná sam-
eiginlegum árangri fyrir brot af
þessum kostnaði og umstangi.
Björn segir umhverfislegan
ávinning af þessum tvískiptu
markmiðum reglugerðarinnar
vægast sagt umdeilanlegan.
Fyrst og fremst sé verið að
þjóna tölfræðilegri söfnun og
samanburði f ríkjum Evrópusambandsins
með kröfum sem komi til með að kosta at-
vinnulífið og sveitarfélögin, og þar með
skattgreiðendur hér á landi, verulega fjár-
muni að óþörfu.
Björn H. Halldórs-
son, yfirverkfræð-
ingur þróunar- og
tæknideildar
Sorpu.
Vinnslulína fyrir
700 milljónir
Enn ein afleiðing þeirra
krafna að dregið skuli úr
urðun á lífrænum úr-
gangi getur orðið sú að
sveitarfélögin á höfuð-
borgarsvæðinu þurfi að
koma upp tvöfaldri
söfnun fyrir úrgang, líf-
rænan eldhúsúrgang og
síðan annað sorp. Stofn-
kostnaður slíks kerfis er áætlaður um eða
yfir 100 milljónir króna fyrir höfuðborgar-
svæðið að sögn Björns, auk þess sem ár-
legur söfnunarkostaður muni aukast um
allt að helming með tilkomu slíkra starfs-
hátta. Þá sé stofnkostnaður vinnslulínu fyrir
lífrænan eldhúsúrgang ásamt tilheyrandi
búnaði fyrir höfuðborgarsvæðið áætlaður á
bilinu 500 til 700 milljónir króna og sé
það mjög varlega áætlað. Við bætist síðan
árlegur rekstrarkostnaður. Björn segir að af
þessum tölum fyrir höfuðborgarsvæðið
megi draga ákveðnar ályktanir um hver
kostnaður annarra sveitarfélaga muni verða
ef hinni nýju reglugerð verði fylgt út í ystu
æsar.
Einfaldar söfnunaraðferðir
Björn segir að ofangreindur kostnaður sé
miðaður við einfaldar aðferðir og vissulega
megi benda á aðferðir sem krefjast ekki
mikilla breytinga. Dæmi um slíka aðferð sé
að safna úrgangi í tvenns konar poka,
hvorn með sínum lit, eftir því hvort um líf-
rænan eða annan úrgang er að ræða og
flokka þannig lífræna úrganginn á upp-
Stofnkostnaður vinnslulínu fyrir lífrænan eld-
húsúrgang ásamt tilheyrandi búnaði fyrir höfuð-
borgarsvæðið er áætlaður á bilinu 500 til 700 millj-
ónir króna og er það mjög varlega áætlað.
runastað. Báðir pokar fara síðan í sömu
tunnuna, hirt sé með sömu tækjum og í
dag en síðan séu pokarnir flokkaðir með
svokallaðri „optískri" greiningu á móttöku-
stað. Aðrar flokkunaraðferðir segir hann
verulegum takmörkunum háðar þegar tekið
er tillit til þess að stærstur hluti hýbýla
fólks sé í einkaeign, einnig í fjölbýli. Er-
lendis sé félagslegt eða rekstrarlegt eignar-
form íbúða mun algengara og þá eigi eig-
endur húsnæðis auðveldara með að setja
ákveðnar reglur sem íbúar verði að fara
eftir vilji þeir búa í viðkomandi húsnæði.
Horft á gömlu haugana
Að undanförnu hafa farið fram umræður
um að urðun sorps sé aðferð gærdagsins
og að öllu sorpi muni verða brennt í fram-
tíðinni. Björn segir þá umræðu eina afleið-
ingu þessara hörðu krafna í Evrópu og trú-
lega muni lífrænn úrgangur verða brennd-
ur í mun meiri mæli en verið hefur og er
sú þróun hafin í mörgum Evrópulöndum.
Eitt af yfirlýstum markmiðum sé að beina
úrgangi meira í brennslu og þá einkum til
orkuvinnslu, enda sé slíkt skiljanlegt í Ijósi
þess að meginlandsþjóðirnar geta þannig
skipt út orkuöflun með olíu, kolum og
kjarnorku fyrir brennslu á úrgangi. Hér á
landi séu aðstæður allt aðrar þar sem
megnið af orkuöfluninni komi frá umhverf-
isvænum orkugjöfum; vatnsorku og jarð-
varma, sem hvor tveggja eru endurnýjan-
legar orkulindir þótt um það sé stundum
deilt. Ávinningur af orkuvinnslu með
brennslu úrgangs sé því í hæsta máta um-
deilanlegur hérlendis en geti þó verið rétt-
lætanlegur þar sem ekki er aðgengilegt
heitt vatn eða fárra kosta völ við urðun.
Björn segir að menn horfi um of á urðun
eins og hún hafi tíðkast fram eftir síðustu
öld: Opna sorphauga þar sem eldur
brenni, eimyrja streymi út í andrúmsloftið
og máfager og aðrir óvelkomn-
ir gestir séu í stórum hópum.
Um slíkt sé ekki að ræða nú og
öll umgjörð urðunar sé með
allt öðru móti. Menn verði hins
vegar að gera sér grein fyrir
________ þeim kostnaði sem stóraukin
sorpbrennsla hafi í för með sér.
Björn segir að gróflega megi gera ráð fyrir
því að brennslustöð fyrir höfuðborgarsvæð-
ið kosti á bilinu 8 til 10 milljarða króna.
Spyrja megi hvort þeim fjármunum yrði
ekki betur varið til annarra hluta.
21