Sveitarstjórnarmál - 01.03.2012, Qupperneq 9

Mynd 3. Loftmynd af rannsóknarsvæðum. Sýnatökustaðir (A-D). Mynd úr borgarvefsjá Reykjavíkurborgar.
meginrætur trésins voru um 15 cm undir
gamla jarðvegsyfirborðinu (efra borð rót-
anna) en grunnur rótarkerfisins (neðri brún
meginróta/stoðróta) var á 38 cm dýpi frá
gamla yfirborði, minni rætur og fínrætur ná
síðan mun lengra niður.
Nýjar meginrætur höfðu myndast út frá
trjábolnum á um 20-40 cm dýpi frá yfirborði
fyllingar. Lifandi barkarvefur fannst niður á
86 cm dýpi og neðstu lifandi rætur náðu jafn
djúpt. Allur viðarvefur sem lá neðan við 86
cm dýpi reyndist dauður (sjá mynd 4).
Umraeður og ályktanir
Aspirnar á svæði A og B eru illa farnar og
munu aldrei ná sér að fullu, mikið er um kal,
barkarskemmdir og greinabrot, sum tré eru
dauð.
Ljóst er að súrefni í jarðvegi hefur mikil
áhrif á heilbrigði og vöxt trjágróðurs. Niður-
stöður rannsóknarinnar gefa til kynna að
allur viðarvefur sem liggur neðan við mörk
súrefnis (á loftfirrtu svæði) drepst. Áhrif jarð-
vegsfyllinga koma hratt fram, þar sem enginn
viðarvöxtur, neðan við loftfirrt mörk, mælist
sumarið eftir að fyllt var að öspunum.
Á öspum geta nýjar rætur myndast á
stofni ofan við loftfirrt mörk, þ.e. á 0-80 cm
dýpi.
Þau tré sem verða verst úti við miklar
jarðvegsfyllingar eða djúpa útplöntun eru
stærri tré. Nýjar rætur sem myndast á stofni
geta aldrei séð stóru tré fyrir nægjanlegu
framboði næringarefna og vatns þar sem
eldra rótarkerfi drepst. Fyllingar sem liggja
upp á stofn trjáa, ofan við rótarháls, munu í
öllum tilfellum valda trénu vanþrifum, m.a.
rótarkerfi og viðarvef. Því meiri sem fyllingin
er því meiri verða áhrifin og í mörgum til-
fellum munu trén bera varanlegan skaða og
skapa hættu innan fárra ára. Þetta á við um
stóran hluta þeirra aspa sem standa við
Kringlumýrarbraut og einnig margar þær aspir
sem árið 2010 voru felldar inn í hljóðmön
sem liggur meðfram Hringvegi 1 í Mosfellsbæ.
Að lokum
Höfundar vona að niðurstöður rannsóknar-
innar verði jákvætt innlegg í faglega upp-
byggingu og umhirðu trjágróðurs á Islandi.
Þolmörk aspa gagnvart jarðvegsdýpi eru nú
betur þekkt en áður sem og áhrif á viðarvöxt
og heilbrigði.
Nálgast má rannsóknarskýrsluna i heild
sinni á heimasíðu EFLU verkfræðistofu: www.
efla.is
Jarðvegs;
fylling
- 86 cm
-140 cm
- 234 cm
15 cm
Nýtt rótarkerfi
Súrefnisfyrrt
umhverfi
Gamla
rótarkerfið
Mynd 4. Skýríngarmynd af trénu sem grafið var upp haustið 2010. Á myndinni má sjá heildarþykkt jarðvegs-
fyllingar og hvar mörk súrefnisfirrts umhverfis liggja. Fram kemur staðsetning og dýpi róta, nýjar meginrætur og
gamla rótarkerfið. Einnig eru sýnatökusvæði sýnd.Teikning: Þorbergur Hjalti Jónsson og Edda S. Oddsdóttir.
9