Vikublaðið Gestur - 18.12.1955, Blaðsíða 10

10
G E S T U R
Frsðrik Ólofsson:
Vegabréfavandræði í Höfn - ráðabrugg - stofufangelsi austan járntjalds - en allt fer vel að lokum
OITSTJÓRI GESTS kom að máli við
1*'mig um daginn og bað mig þeirrar
bónar, að skrifa grein um eitthvert hinna
fjölmörgu „ævintýra", sem ég hefði ratað í
um dagana. Skildist mér helzt, að sú frá-
sögri yrði að vera allhrollkennd og svaka-
leg, svo gaman væri að. Þar sem ég taldi
„ævintýri" mín lítt til þess fallin að vekja
slíkan hroll hjá mönnum, reyndi ég að
malda í móinn, en hefði eins mátt stökkva
vatni á gæs, slík voru áhrifin. Ég afréð
því að lokum að skrifa um eitt af þeim
allra „viðburðaríkustu“, sem átti sér stað
í sambandi við zonalmótið í Prag sunrarið
1953. Hér kemur frásögnin, og bið ég
menn að rneta viljann fyrir verkið:
AÐ er upphaf þessa rnáls, að ísland
hafði réttindi til þess að senda einn
keppanda á mót þetta, og var ég valinn
dl þeirrar farar, en mér til fylgdar þeir
Einar Þ. Mathiesen og Guðmundur
Pálmason. Einari var falið að vera full-
trúi íslenzka skáksambandsins í för þess-
ari og átti jafnframt að liafa fréttaþjón-
ustu með höndum. Guðmundur átti aft-
ur á móti að aðstoða mig við biðskákirn-
ar, eða á annan hátt. (Við íslendingar höf-
um ekkert nafn á slíkan aðstoðarmann,
Englendingar nefna hann ,,second“).
Við félagarnir, Einar og ég, lögðum af
stað með flugvél að morgni hins 22. maí,
og var ferðinni heitið til Kaupmannahafn-
ar. Þar var ætlunin að liitta félaga okkar,
Guðmund, en hann var þangað kominn
frá námi sínu í Svíþjóð.
fæja! Ferðin gekk stórslysalaust, við náð-
um Kaupmannahöfn heilu og höldnu og
hittum Guðmund, eins og ráðgert hafði
verið.
í Höfn ætluðum við að dveljast í þrjá
daga og nota tímann til |þess að fá vega-
bréfsáritun til landvistarleyfis í Tékkósló-
vakíu. Við höfðum reyndar ekki miklar
áhyggjur af þessari hlið málanna, því að
heima á íslandi átti að vera búið að ganga
frá öllu varðandi þcssar áritanir, þetta
var aðeins formsatriði álitum við. (Ég vil
skjóta því hér inn, að Guðmundur átti
hér ekki hlut að máli, hann hafði þegar
fengið sína áritun í Svíþjóð). Við vorum
því algjörlega grunlausir ura það, sem í
vændum var, þegar við á öðrum degi löbb-
uðum okkur út í tékkneska sendiráðið til
þess að Ijúka þessum smámunum. Við stik-
uðum upplitsdjarfir inn á skrifstofuna og
gerðum grein fyrir ferðum okkar og mál-
efnum. En eitthvað virtist bogið við þetta
allt saman, því a6' blessuð konan, sem var
iþarna sendiráðsritari, bar ekki hin minnstu
kennsl á okkur. Við spurðum, hvort eigi
hefði borizt greinargerð frá íslandi, ásamt
umsókn um áritanir, en hún kvað nei við.
Það fóru heldur en ekki að renna á okkur
tvær grímur ogvrið báðum hana blessaða
að leita betur, hvað hún og gerði. En allt
bar að sama brunni, ekkert fannst. Við
íhuguðum málið um stund og sáum, að
einhverra orsaka vegna hcfði engin til-
kynning frá íslandi borizt. En það sem
verra var, ef við vildum fá áritun, tók það
minnst þrjár vikur að fá hana. Þctta voru
ekki sérlega kærkomnar fréttir, þegar þess
var gætt, að mótið átti að hefjast innan
fjögurra daga og flugv'élin okkar átti að
fara næsta- dag.
En við vorum ekki í skapi til að gefast
upp, að svo komnu máli. Næstu tímana
vorum við önnum kafnir við að finna
einhverja lausn á málinu, sem gæti flýtt
fyrir. Við fengum tékkneska sendiráðið,
sem annars var mjög vingjarnlegt í okkar
garð, til þess að senda skeyti til Prag, og
fá staðfestingu á því, að okkar 'væri von
þangað. En allt virtist bera að sama
brunni. Staðfestingin kom að vísu, cn hún'
flýtti ekki það mikið fyrir, að okkur kæmi
það að nokkru gagni. Að síðustu höfnuð-
um við svo á íslenzka sendiráðinu, ef ske
kynni, að það gæti veitt okkur einhverja
aðstoð, en við fengum heldur kaldar kvcðj-
ur. Þeir þóttust vera farnir að þekkja
þessa villuráfandi og hjálparþurfi íslend-
inga, sem skytu þarna upp kollinúm öðru
hverju. Þeir vildu ekkert hafa saman við
okkur að sælda. Að lokum, eftir mikið
basl og umtölur, fengum við þá þó til
þess að hringja í tékkneska sendiráðið og
staðfesta, að við værurn þeir, sem við þótt-
umst vera. Það var allt og sumt!
Að svo komnu rnáli gáfum við okkur
loksins tíma til að anda og íhuga málið,
enda voru horfurnar ekki rétt vænlegar.
En þegar neyðin er stærst, þá er hjálpin
næst, hljóðar gamalt máltæki. Okkar ágæti
Guðmundur datt ofan á snjalla en þó
vafasama hugmynd, sem okkur Einari leizt
ekki rétt vel á í fljótu bragði.
„Við skulum bara skella okkur með flug-
vélinni, við verðum þó aldrei drepnir".
„fa, það var nú einmitt það!“ Við
Einar höfðum heyrt afskaplegar sögur um
grimmd þeirra þarna fyrir austan járn-
tjaldið, og víst máttum við vera fegnir
að sleppa lifandi úr slíkri svaðilfor. Um
Guðmund skipti náttúrlega öðru máli.
Hann hafði fengið sína áritun, og honum
gátu þeir ekkert mein gert. Eftir miklar
og langar bollaleggingar, ákváðum við þó
að leggja í tvísýnu þéssa, og mynduðum
okkur ráðagerð, sem var í stuttu máli
þannig:
Guðnnindur skyldi strax og komið væri
til Prag, skunda á fund helztu ráðamanna
skákmála þar í borg og fá þá til að Ijá
okkur lið undir eins og hægt væri, og með
þessa ráðagerð í huga sofnuðum við, ef
svefn skyldi kalla.
Næsta morgun vorum við árla á fótum,
pökkuðum saman pjönkur okkar og skund-
uðum niður á flugvöll, út í óvissuna. Út
í flugvélina komumst við eftir talsverða
hrakninga, og það var eins og þungum
steini væri létt af hjarta okkar, þegar
blessuð flugvélin hóf sig til flugs, hnitaði
nokkra hringi yfir flugvellinum og renndi
sér síðan í stórum sveig til suðurs. Við
vorum þó alltaf kornnir af stað, hvað sem
verða vildi.
Eltir um það bil klukkutíma flug kom-
um við til Austur-Bcrlínar, sem var eini