Morgunblaðið - 16.02.2012, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. FEBRÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Hvernig viljanúlifandiÍslend-
ingar skilja við
landið og færa það
afkomendum sín-
um og öðrum sem á
eftir koma? Þetta eru mik-
ilvægar spurningar sem sjálf-
sagt er að hafa í huga þegar
ákvarðanir eru teknar um öll
stærri mál. Slíkar spurningar
hafa helst og nánast eingöngu
komið upp í tengslum við það
sem snýr að landinu sjálfu og
auðlindum þess og þeir sem
hafa svarað hafa yfirleitt horft
á málin úr einni átt.
Á þingi á mánudag svaraði
Svandís Svavarsdóttir um-
hverfisráðherra fyrirspurnum
um nýtingu auðlinda og minnt-
ist þar á „það vald sem núlif-
andi kynslóðir taka sér í því að
marka slíkar ákvarðanir fyrir
komandi kynslóðir“. Af svör-
um umhverfisráðherra má
ráða að hún lítur alfarið á mál-
ið út frá því sjónarmiði að nú-
verandi kynslóð beri að skila
landinu sem minnst snortnu til
komandi kynslóða.
Vitaskuld er sjálfsagt að
leggja áherslu á náttúruvernd
og horfa til þess að landið verði
áfram sú náttúruparadís sem
það er, núverandi og komandi
kynslóðum til ánægju. Um leið
þarf að horfa til annarra þátta
þegar rætt er um komandi
kynslóðir. Við viljum ekki að-
eins afhenda þeim ósnortið
land heldur einnig gjöfult land
þar sem verðmætasköpun er
mikil og lífskjör eru góð.
Þegar þeir sem yngri eru
hér á landi líta til hinna eldri
og til horfinna kynslóða er
ekki síst þakkað fyrir hve vel
hefur tekist til við að lyfta
landinu upp úr fá-
tækt og til þeirrar
auðlegðar sem hér
ríkir nú, því að
þrátt fyrir tíma-
bundnar efnahags-
þrengingar eru Ís-
lendingar auðug þjóð og
standa framarlega á flesta
mælikvarða lífsgæða.
Full ástæða er til að Íslend-
ingar haldi sínum sessi sem ein
af ríkari þjóðum heimsins ef
rétt er á málum haldið og
landsmönnum leyft að nýta
frumkvæði sitt og starfsorku,
auk auðlinda lands og sjávar.
Með röngum áherslum og
röngum ákvörðunum er þó
hægt að missa niður þessa
góðu stöðu sem landið er í.
Haldi stjórnvöld til dæmis
áfram að einblína á mikilvægi
þess að halda landinu ósnortnu
en líta alfarið framhjá því að
skynsamleg nýting gagnast
núverandi kynslóð og þeim
sem á eftir koma ekki síður en
skynsamleg verndun, er aug-
ljóst að lífskjör hér verða lak-
ari en þau gætu orðið. Með því
er ekki verið að gera komandi
kynslóðum greiða. Þvert á
móti er verið að takmarka þau
gæði sem þeim standa til boða.
Í þessu eins og öðru verður
að horfa á málið í heild í stað
þess að taka afstöðu út frá ein-
um afmörkuðum þætti. Núver-
andi stjórnvöld hafa með
þröngri nálgun sinni hindrað
allar framkvæmdir og staðið
þannig í vegi fyrir verðmæta-
sköpun komandi kynslóðum til
heilla. Ef marka má orð um-
hverfisráðherra er veruleg
hætta á að þessari stefnu verði
fylgt áfram og þar með að lífs-
kjarabata verði frestað enn
frekar en orðið er.
Afkomendum okkar
er ekki greiði gerður
með því að gera
landið fátækara}
Komandi kynslóðir
Yfirvöld fyrirnorðan
mega ekki
brjóta rétt á
Snorra Óskars-
syni kennara
með þeim hætti
sem þau eru að
gera. Hann hef-
ur ekki, svo vitað sé, brotið af
sér með neinum hætti á sínum
vinnustað.
Kennarinn, sem á í hlut, er
trúfastur mjög og í sumum
efnum gengur trúarleg afstaða
hans gegn sjónarmiðum sem
margir telja nú hin einu réttu.
Snorri vísar til biblíunnar sem
grundvallar sinnar afstöðu.
Aðrir, jafnt lærðir sem leikir,
hafa andmælt skilningi Snorra
á orðum hinnar helgu bókar.
Samkynhneigt fólk hefur
öldum saman
mátt þola mikinn
andbyr í sam-
félaginu, jafnt
hinu íslenska sem
öðrum. Hefur það
fólk búið við út-
skúfun, hróp ver-
ið að því gert, og
sums staðar hefur það fyr-
irgert lífi sínu vegna kyn-
hneigðar sinnar. Sem betur fer
er tíðin orðin önnur að þessu
leyti á Íslandi, eins og í svo
mörgum öðrum löndum ver-
aldarinnar, þótt þessari jafn-
réttisbaráttu hafi ekki alls
staðar lokið enn.
Hingað til hefur ekki þurft
að veitast gegn trú- og tjáning-
arfrelsi til þess að ná þessum
árangri. Enda er slík atlaga
engum til góðs.
Tjáningarfrelsi er iðu-
lega notað með særandi
hætti og eru slík dæmi
sjáanleg oft á dag. En
þau réttlæta þó sjaldn-
ast takmörkun þess}
Menn hafa leyfi
til að hafa rangt fyrir sér
N
ú er svo komið að vantrú manns
á íslenskum stjórnmálamönn-
um er orðin svo yfirþyrmandi
að maður rekur upp stór augu
og verður gapandi hissa þegar
maður sér skynsamlega ritaða grein eftir
stjórnmálamann. Eygló Harðardóttir, þing-
maður Framsóknarflokks, kom skemmtilega
á óvart nýlega með grein þar sem hún leggur
ríka áherslu á mikilvægi þess að standa vörð
um mannréttindi, ekki bara sumra heldur
einnig þeirra sem maður er ósammála. Þetta
er vitaskuld rétt athugað hjá Eygló. Hvaða
gagn er eiginlega að tjáningarfrelsinu ef það
skal rækilega takmarkað við þá sem eru
manni sammála?
Ef við takmörkum málfrelsið við þá sem
halda einungis fram því sem er að okkar mati réttar skoð-
anir erum við um leið að koma á ritskoðun. Við getum vit-
anlega sagt sem svo að þessar takmarkanir málfrelsis séu
settar í þágu góðs málstaðar og upplýsts samfélags, en
hvar ætlum við þá að láta staðar numið?
Snorri Óskarsson í Betel var á dögunum sendur í sex
mánaða launað frí frá grunnskólakennslu fyrir að segja á
bloggsíðu sinni að samkynhneigð væri synd. Ef yfirmenn
mínir sendu mig í hálfs árs launað frí vegna skoðana sem
ég hefði viðrað úti í bæ myndi ég kasta mér í fang þeirra
og kyssa þá þúsund kossa. Það er gott að vera í skemmti-
legri vinnu en það er líka ósköp gott að fá frí frá þeirri
vinnu og vera um leið á fullum launum. Reyndar myndi ég
aldrei halda fram jafn heimskulegum skoðunum
og Snorri í Betel, þannig að sennilega fæ ég
aldrei langtímafrí á launum. En höldum því til
haga, og það skiptir máli, að Snorri í Betel hefur
ekki verið rekinn úr starfi – hvað sem síðar
verður. Hann er í launuðu leyfi og það má vel
líta á það sem lúxus.
Snorri í Betel fylgir ákveðinni trú. Hann er
bókstafstrúarmaður sem telur Biblíuna óskeik-
ult rit. Maður getur endalaust furðað sig á því
að hann hafi komist að þeirri niðurstöðu, jafn
grautarleg og fáránleg og ýmis boð og bönn
Biblíunnar, og sérstaklega Gamla testament-
isins, eru. Fremur en að byggja hugmyndafræði
sína á refsigleði Biblíunnar ætti Snorri í Betel
að spyrja sig: Hvað hefði Kristur sagt? Um leið
kæmist Snorri að viturlegri og mannúðlegri nið-
urstöðu en hann hefur gert fram að þessu.
Bókstafstrú er heftandi, takmarkar umburðarlyndi
fólks, þrengir sjóndeildarhring þess og gerir það dómhart
og refsiglatt. En hvað er til ráða? Eigum við að banna fólki
að vera bókstafstrúar? Á hvaða leið erum við ef við bönn-
um fólki að hafa kjánalegar skoðanir, forpokaðar skoðanir
og óæskilegar skoðanir.
Við getum ekki bannað fólki að orða skoðanir sem eru
okkur á móti skapi. Við getum hins vegar mótmælt þeim
kröftuglega – og eigum að gera það. En um leið verðum
við að muna að tjáningarfrelsið felst í því að þeir sem hafa
aðrar skoðanir en við sjálf fái að setja þær fram.
kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Tjáningarfrelsi fyrir suma
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Körlum á atvinnuleysisskráfjölgaði um 61 að meðaltalií janúar en konum fækkaðium 369 samkvæmt yfirliti
Vinnumálastofnunar. Meginskýringin
á þessum mikla kynjamun er sú að um
síðustu áramót féll úr gildi bráða-
birgðaákvæði um minnkað starfshlut-
fall og í kjölfarið voru nálægt 500
manns afskráðir um áramótin, sem
höfðu fengið greiddar atvinnuleys-
isbætur með hlutastarfi. Það voru
fyrst og fremst konur sem fyrir þessu
urðu og féllu af skrá.
Eins og fram kom í Morgunblaðinu
í gær mældist atvinnuleysi í janúar
7,2% og minnkaði lítillega á milli mán-
aða. Ástæðurnar voru annars vegar
þær að flestir þeirra ríflega 900 ein-
staklinga sem tóku þátt í námsátakinu
„Nám er vinnandi vegur“ hafa ákveðið
að halda námi sínu áfram á vormisseri
og eiga framvegis rétt á námslánum
en féllu af atvinnuleysisskrá um síð-
ustu áramót. Konur eru nokkru fleiri
en karlar í þessum hópi eða 53% á
móti 47% körlum.
Hins vegar hafði einnig umtalsverð
áhrif brottfall bráðabirgðaákvæðisins
um hlutabætur á móti skertu starfs-
hlutfalli. Þessi breyting snerti 800-900
manns, sem eru að stærstum hluta
konur, samkvæmt upplýsingum Karls
Sigurðssonar, sviðsstjóra hjá Vinnu-
málastofnun. Um það bil helmingur
þessa hóps færðist yfir í eldra fyr-
irkomulag hlutabóta sem áfram verð-
ur við lýði en aðrir féllu út af atvinnu-
leysisskrá. Segist Karl gera ráð fyrir
að flestir þeirra hafi farið í fullt starf á
nýjan leik, þó að ekki sé hægt að full-
yrða um það.
Tímabundin aðgerð
Gripið var til bráðabirgðaaðgerða í
upphafi kreppunnar um rétt til hluta-
bóta á móti skertu starfshlutfalli
vegna fjöldauppsagna og óvissu á
vinnumarkaði. Voru fyrirtæki hvött til
að bjóða starfsmönnum að minnka
starfshlutfall til að komast hjá upp-
sögnum og voru reglur um tekjuteng-
ingu rýmkaðar svo starfsmenn í hluta-
starfi fengju meiri rétt til greiðslu
hlutabóta úr Atvinnuleysistrygg-
ingasjóði. Þetta var þó aðeins tíma-
bundin aðgerð og bráðabirgða-
ákvæðið féll niður um seinustu áramót
eins og áður segir.
Að sögn Karls Sigurðssonar hafa
konur verið í miklum meirihluta
þeirra sem þáðu hlutabætur á móti
skertu starfshlutfalli. Í fyrstu voru
karlar þó í meirihluta þeirra sem þáðu
bætur á móti minnkuðu starfshlutfalli,
flestir í byggingariðnaði og tengdum
greinum, en þetta snérist fljótlega við
og allt frá sumri 2009 hafa konur verið
í miklum meirihluta þessa hóps.
Þegar bráðabirgðaákvæðið féll
brott um áramótin voru 600-650 konur
á atvinnuleysisskrá í skertu starfs-
hlutfalli en um 200 karlar. Konurnar
voru við störf mjög víða í atvinnulífinu
s.s. í þjónustufyrirtækjum og op-
inberri þjónustu.
Í janúar verður yfirleitt fjölgun á
atvinnuleysisskrá vegna árstíðasveiflu
og eru karlar í meirihluta þeirra sem
bætast á skrá.
Atvinnuleysi eykst yfirleitt einnig á
milli mánaðanna janúar og febrúar og
því gerir Vinnumálstofnun ráð fyrir að
atvinnuleysi í yfirstandandi mánuði
verði á bilinu 7,1-7,4%.
Atvinnuleysi mældist 8,5% í janúar
í fyrra. Það hefur því dregið úr því
miðað við ástandið fyrir ári en þær
vinnumarkaðsaðgerðir sem gripið hef-
ur verið til, þar sem fjöldi atvinnu-
lausra hefur farið í nám og svo sú
breyting sem gerð var á hlutabóta-
kerfinu um áramótin, hafa einnig leitt
til þess að atvinnuleysistölur Vinnu-
málastofnunar eru nokkru lægri en
ella væri.
Morgunblaðið/Sigurgeir S.
Breyting Þegar bráðabirgðaákvæðið um rétt til bóta í minnkuðu starfshlut-
falli féll niður hurfu um 500 af atvinnuleysisskrá. Flestir þeirra eru konur.
Breytingin kom að
mestu niður á konum
Án atvinnu
» 12.080 einstaklingar voru
atvinnulausir í lok janúar.
Atvinnuleysið var
7,5% meðal karla og 6,8%
meðal kvenna.
» 600-650 konur voru í
skertu starfshlutfalli og um
200 karlar þegar bráða-
birgðaákvæði um hlutabætur
féll niður í lok seinasta árs.
» 2.107 einstaklingar voru
skráðir í vinnumarkaðsúrræði
hjá Vinnumálastofnun í jan-
úar.
» Alls voru 98 laus störf hjá
vinnumiðlunum í lok janúar,
mest þjónustu-, sölu- og af-
greiðslustörf, eða 28 talsins.
» Alls voru 2.126 erlendir rík-
isborgarar án atvinnu í lok
janúar, þar af 1.245 Pólverjar
eða um 59% þeirra útlend-
inga sem voru á skrá í lok
mánaðarins.
» Atvinnuleysið var 7,8% á
höfuðborgarsvæðinu og
minnkaði úr 8%. Á lands-
byggðinni jókst atvinnuleysið
úr 6,1% í 6,2% í janúar.