Skinfaxi - 01.11.2012, Side 16

16 SKINFAXI – tímarit Ungmennafélags Íslands
Farfuglar og fundagleði
Ungmennasamband Kjalarnesþings,
betur þekkt sem UMSK, fagnar nú 90 ára
afmæli sínu og hér verður stiklað á stóru
í ævisögunni. Sambandið var stofnað 19.
nóvember 1922 þegar miklar skipulags-
breytingar áttu sér stað innan ungmenna-
félagshreyfingarinnar. Fram að þeim tíma
höfðu svokölluð fjórðungssambönd ráðið
ríkjum innan UMFÍ en þau voru síðan lögð
niður og héraðssambönd stofnuð í staðinn.
UMSK var arftaki hins öfluga Fjórðungs-
sambands Sunnlendingafjórðungs sem
starfaði fyrst og fremst í Borgarfirði og
sýslunum þremur á Suðurlandi. Þegar búið
var að stofna héraðssambönd á þeim stöð-
um stóð Gullbringu- og Kjósarsýsla eftir
og þar voru ungmennafélögin aðeins
fjögur að tölu.
Þessi fjögur félög voru Umf. Miðnesinga
í Sandgerði, Umf. Reykjavíkur, Afturelding
í Mosfellssveit og Drengur í Kjós. Sand-
gerðingar hurfu fljótlega á braut og Umf.
Velvakandi í Reykjavík kom í stað Umf.
Reykjavíkur sem lagði upp laupana. Á milli-
stríðsárunum voru það þessi þrjú félög
sem mynduðu sambandið og þau voru
ótrúlega öflug á landsmælikvarða. Árs-
þing voru haldin árlega en íþróttir voru
einungis á vegum félaganna.
Guðbjörn Guðmundsson prentari var
fyrsti formaðurinn og hann leiddi sam-
bandið af miklum dugnaði fyrstu árin.
Menn voru hugsjónaríkir innan UMSK og
beittu sér fyrir svokölluðum farfuglafund-
um í Reykjavík. Þeir voru ætlaðir ung-
mennafélögum utan af landi sem dvöld-
ust í höfuðstaðnum en vantaði félagsleg-
an vettvang. UMSK bauð þeim að mæta á
mánaðarlega fundi yfir vetrartímann og
þar var oft glatt á hjalla. Þarna hittist að-
komufólkið í bænum, drakk kaffi, dansaði
og skemmti sér saman. Send voru bréf á
öll ungmennafélög landsins til að vekja
athygli á fundunum og þangað sóttu ung-
mennafélagar í hundraðatali. Farfugla-
fundirnir voru geysivinsælir á sinni tíð en
enduðu skeið sitt í umróti hernámsáranna.
Félögin í UMSK skiptust líka á um að
halda svokallaða samfundi sem haldnir
voru einu sinni á ári allt fram að upphafi
seinni heimsstyrjaldar. Þeir efldu sam-
kenndina og voru oftar en ekki haldnir
utandyra að sumarlagi. Þá var gengið á
fjöll, haldnar ræður, hlaupið í skarðið og
svo var náttúrlega dansað. Til þess var
ekkert tækifæri látið ónotað enda ungt og
lífsglatt fólk í meirihluta hópsins.
Víðavangshlaup og vikivakar
Kjalnesingar voru þjóðlegir og drífandi
og hikuðu ekki við að taka frumkvæðið úr
höndum UMFÍ þegar kom að hinni miklu
Alþingishátíð árið 1930. Þeir skipulögðu
sjálfboðavinnu ungmennafélaga víðs veg-
ar að af landinu sem unnu vikum saman
Ungmennasamband
Kjalarnesþings 90 ára