Morgunblaðið - 13.11.2012, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. NÓVEMBER 2012
Rok Hávaðarok var á Reykjanesi í gær og þurftu sumir að gæta vel að sér og sínum. Flestir fuglar komu sér í var en einn og einn stóð vaktina til þess að tryggja að allir væru komnir í skjól.
RAX
Umboðsmaður
Alþingis hefur það
hlutverk að gæta
þess að stjórnsýsl-
an fari að lögum,
starfi samkvæmt
vönduðum stjórn-
sýsluháttum og
siðareglum. Um-
boðsmanni ber að
gefa Alþingi og al-
menningi árlega
skýrslu um starfsemi sína, og
segir í lögum um umboðsmann
nr. 85/1997 að skýrsluna skuli
„prenta og birta opinberlega
fyrir 1. september ár hvert“.
Í byrjun þessa mánaðar var
fundur í stjórnskipunar- og eft-
irlitsnefnd Alþingis þar sem ný-
útkomin skýrsla Tryggva Gunn-
arssonar, umboðsmanns
Alþingis, fyrir árið 2011 var
kynnt. Þetta var um tveimur
mánuðum eftir lögbundinn
tíma. Skýrsla umboðsmanns
fyrir árið 2010 kom einnig tölu-
vert eftir lögbundinn tíma.
Þannig hefur umboðsmaður
ítrekað brotið lög sem um störf
hans gilda.
Tryggvi Gunnarsson, um-
boðsmaður, hefur í fjölmiðlum
borið því við að stofnunin sé fá-
liðuð og verkefnin hafi aukist.
Sjálfsagt geta flestar stofnanir
ríkisins sagt sömu sögu. Um-
boðsmaður sjálfur hefur dæmt
slík viðhorf léttvæg og ekki
sparað stóru orðin þegar stjórn-
sýslustofnanir brjóta gegn lög-
bundnum frestum. Þannig sagði
hann t.d. í einu máli:
„Þegar löggjaf-
inn hefur bundið af-
greiðslufresti í lög
ber stjórnvöldum
að haga skipulagi í
störfum sínum og
meðferð mála með
þeim hætti að
tryggt sé að þessir
frestir séu haldnir“.
Það er illt í efni
þegar eftirlitsaðili
stjórnsýslunnar
brýtur ítrekað lög.
Umboðsmaður Al-
þingis getur ekki gert minni
kröfur til sjálfs sín en hann ger-
ir til þeirra sem eftirlit hans
beinist að – þá glatar embættið
trúverðugleika og athugasemd-
ir þess missa marks.
Nú er spurningin hvernig Al-
þingi tekur á ítrekuðu lögbroti
undirstofnunar sinnar, einkum í
ljósi atlögunnar að Ríkisend-
urskoðun. Alþingismenn hafa
viðhaft stór ummæli um reglu-
festu, ábyrgð og aðhald í stjórn-
sýslunni. Starfsemi umboðs-
manns er á ábyrgð Alþingis. Nú
reynir á hvort þingmönnum er
alvara eða hvort undirstofnun
þingsins kemst upp með lögbrot
og slæma stjórnsýslu áminning-
arlaust.
Eftir Jón
Magnússon
» Það er illt í efni
þegar eftirlitsaðili
stjórnsýslunnar
brýtur ítrekað lög.
Jón Magnússon
Höfundur er hrl. og
fyrrverandi alþingismaður.
Ítrekað lögbrot
umboðsmanns
AlþingisStjórnarskráin kveðurskýrt á um stöðu þjóð-
kirkju á Íslandi:
„62. gr. Hin evang-
eliska lúterska kirkja skal
vera þjóðkirkja á Íslandi,
og skal ríkisvaldið að því
leyti styðja hana og
vernda.“
Margir hafa sótt að
kirkjunni á síðustu miss-
erum, starfi hennar og
stöðu í samfélaginu. Þrátt fyrir mann-
lega brotsjói hefur hún staðið það af sér
og nú síðast í ráðgefandi atkvæða-
greiðslu um breytingar á stjórn-
arskránni. Þar var spurt: „Vilt þú að
ákvæði um þjóðkirkju sé í stjórnarskrá
Íslands?“ Tæp 60% svarenda sögðu já
við þeirri spurningu. Ekki er óeðlilegt
að um þetta geti verið skiptar skoðanir
sem ekki tengjast beint kristinni trú
heldur alveg eins stjórnsýslulegri stöðu
kirkjunnar sem stofnunar. Ég sagði já
við þessari spurningu og leit ég svo á að
þar með væri ég að staðfesta óbreytta
núverandi stöðu þjóðkirkju Íslands í
stjórnarskránni.
Þjóðkirkjan er okkar allra
„Eitt af einkennum þjóðkirkju er að
hún stendur öllum opin. Jesús fór ekki í
manngreinarálit og það gerir kirkja
hans ekki heldur. Erindi hennar er öll-
um ætlað. Öllum landsmönnum gefst
kostur á henni óháð trúfélagsaðild.“
Þannig mæltist nýjum biskupi Ís-
lands, frú Agnesi M. Sigurðardóttur, í
vígsluræðu sinni í Hallgrímskirkju 24.
júní sl. Hún áréttaði mikilvægi kirkj-
unnar sem einnar af grunnstoðum sam-
félagsins og þjónustu hennar um allt
land:
„Kirkjan hefur haft mótandi áhrif á
samfélagið alla tíð, ekki vegna sjálfrar
sín heldur vegna þess erindis sem
henni er ætlað að koma á framfæri. Það
erindi er gefandi og gott, lífgefandi og
styrkjandi. Þess vegna er kirkjan ein af
grunnstoðum samfélagsins. Kristin
hugsun hefur mótað
menningu okkar í meira
en 1000 ár og á þeim arfi
byggist samfélag okkar.“
Var það ekki einmitt
þetta sem verið var að
árétta í þjóðaratkvæða-
greiðslunni?
Hornsteinar
samfélagsins
mega ekki bresta
Kirkjan og safn-
aðarstarfið eru horn-
steinar fjölbreytts menn-
ingarlífs víða, ekki síst í minni
samfélögum úti á landi. Má þar sér-
staklega nefna söng- og tónlistarlíf og
barna- og unglingastarf sem fjöl-
skyldan öll er virkur þátttakandi í, að
ógleymdum hlut starfs eldri borgara.
Fjöldi barna, unglinga og fullorðinna
um land allt syngur í kirkjukórum eða
tekur þátt í tónlistarlífi og upp-
byggilegu trúarlífi í kringum kirkj-
urnar.
Fjölþætt ábyrgð um land allt
Kirkjustaðirnir eru einstæðar vörður
í sögu, atvinnu- og menningarlífi þjóð-
arinnar og samofnir örlögum hennar.
Kirkjurnar vítt og breitt um landið eru
byggingarsögulegir dýrgripir og bún-
aður þeirra hluti af listasögu landsins.
Þessum verðmætum verður að halda til
haga og gera sýnileg í nútímanum.
Þarna ber þjóðkirkjan og við öll víð-
tækar samfélagsskyldur.
Kirkjusagan og kirkjustaðirnir eru
samofin þeim verðmætum sem reynt er
að miðla og laða fram, t.d. í menningar-
tengdri ferðaþjónustu. Kirkjustarfið er
mikilvægur hlekkur í byggðamálum og
ómetanlegt í öllu félags- og menningar-
lífi. Það er mikilvægt að við höfum
þessa fjölþættu ábyrgð í huga.
Nú kallar kirkjan á
hjálp fyrir mig og þig
Hart hefur verið sótt að fjárhags-
legum grundvelli kirkjustarfsins.
Stjórnvöld hafa krafið kirkjuna um nið-
urskurð á starfsemi sinni og skert fjár-
framlög og lögvarða tekjustofna henn-
ar.
Kirkjan hefur brugðist við og axlað
sinn hlut í efnahagslegum þrengingum
þjóðarinnar.
En hjá henni eins og í allri annari
starfsemi kemur að þolmörkum. Tekið
er að bresta í grunnstoðunum. Það var
rækilega áréttað svo á nýafstöðnu
kirkjuþingi unga fólksins:
„Kirkjuþing unga fólksins skorar á
stjórnvöld að leiðrétta þann niðurskurð
sem átt hefur sér stað á sóknargjöldum
til kirkjunnar þar sem grunnstoðir í
starfsemi safnaða þjóðkirkjunnar eru
að hruni komnar vegna fjárhags-
vanda.“
Starfsemi kirkjunnar, presta og
safnaðarfólks um allt land er einn af
hornsteinum velferðarþjónustunnar.
Fari nú sem horfir í niðurskurði til
kirkjunnar er hætt við að hún sem
stofnun verði að grípa til örþrifaráða.
Það mun bitna ekki hvað síst á æsku-
lýðsstarfinu og starfseminni úti á lands-
byggðinni, einmitt þar sem hún er við-
kvæmust fyrir. Er það forgangsröðun í
niðurskurði velferðarþjónustu, sem
þjóðin vill? Ég held ekki. Hér verða
stjórnvöld að koma til, standa við sinn
hlut og færa kirkjunni þá fjármuni sem
innheimtir eru nú með sóknargjöldum.
Komið er að þolmörkum í kirkju-
starfi víða um land vegna niðurskurðar
fjárveitinga. Staða, hlutverk og ábyrgð
kirkjunnar og fjölþætt starf á hennar
vegum er með þeim hætti að við hljót-
um að leggja við hlustir og bregðast við
þegar hún kallar á hjálp, ekki sjálfrar
sín vegna heldur fyrir okkur, mig og
þig.
Eftir Jón
Bjarnason »Hér verða stjórnvöld
að koma til, standa
við sinn hlut og færa
kirkjunni þá fjármuni
sem innheimtir eru nú
með sóknargjöldum.
Jón Bjarnason
Höfundur er alþingismaður.
Við köllum á kirkjuna