Morgunblaðið - 06.07.2013, Blaðsíða 22

FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Þó að Íslendingar telji sigjafnan framarlega á mer-inni í öllu því sem viðkemurnýrri tækni eru þeir eftir-
bátar annarra Norðurlandabúa þeg-
ar kemur að netnotkun á þráðlausum
tækjum eins og snjallsímum, spjald-
tölvum og netlyklum. Þetta er á með-
al þess sem lesa má um í nýrri nor-
rænni samanburðarskýrslu sem
fjarskiptaeftirlitsstofnanir á Norð-
urlöndunum, ásamt Eistlandi og
Litháen, hafa tekið saman um notk-
un á helstu fjarskiptaþjónustu og
þróun síðustu ára.
Niðurstaða skýrslunnar er sú að
fjarskiptanotkun Norðurlandanna sé
afar lík og að íbúar þeirra nýti sér
sambærilega tækni á svipaðan máta
að því er segir á vefsíðu Póst- og fjar-
skiptastofnunar. Engu að síður má
greina nokkurn mun á notkun Ís-
lendinga á símum og fjarskiptatækj-
um og Norðurlandabúa.
Minni notkun á tækjunum
Þegar litið er til farsímaáskrifta
miðað við höfðatölu reka Íslendingar
lestina, en í Finnlandi eru áskrift-
irnar flestar. Í skýrslunni segir að
áskriftum sé enn að fjölga í öllum
löndunum sjö og helgast það fyrst og
fremst af fjölgun snjallsíma.
Þess ber að geta að inni í tölum um
farsímaáskriftir eru einnig taldar
gagnaáskriftir fyrir snjallsíma,
spjaldtölvur og netlykla. Þar sem út-
breiðsla þriðju kynslóðar far-
símaneta, svokallað 3G-net, hófst
tveimur til þremur árum síðar hér á
landi en í samanburðarlöndunum,
þarf ekki að koma á óvart að allar
farsímaáskriftir, að meðtöldum þráð-
lausum tækjum, séu færri hér á
landi.
Það útskýrir einnig hvers vegna
aðeins Litháar flytja minna gagna-
magn um farsímatengingar en Ís-
lendingar. Hér á landi er meðal-
gagnaflutningamagn á áskrifanda
rúmlega tvö gígabæt á ári. Í Finn-
landi er það um tíu GB og um þrettán
í Svíþjóð þar sem það er mest.
Minni netnotkun Íslendinga í
gegnum farsíma er einnig staðfest í
skýrslu Efnahags- og framfarastofn-
unarinnar (OECD) sem birt var fyrr
í vikunni. Þar kemur meðal annars
fram að hlutfall einstaklinga sem
notuðu farsíma til að komast á netið
á Íslandi árið 2010 var um 17%. Það
er aðeins yfir meðaltali Evrópusam-
bandslanda en helmingi lægra en
hlutfall þeirra sem það gera í Noregi.
Fastar netáskriftir, þ.e.a.s. eins og
nettengingar í heimahúsum, eru hins
vegar svipaðar að fjölda hér á landi
og í samanburðarlöndunum. Danir
tróna á toppnum með 0,4 áskriftir á
íbúa en Íslendingar, Finnar og Svíar
koma þar á eftir með á bilinu 0,3-0,35
áskriftir á haus.
Tölum í vel á annan sólarhring
Þó að Íslendingar noti þráðlaus
tæki minna til að fara á netið tala
þeir svipað mikið og aðrir Norður-
landabúar í farsíma. Finnar tala í
flestar mínútur í símana sína en Ís-
lendingar og Norðmenn eru ekki
langt á eftir í masinu. Meðaláskrif-
andinn á Íslandi talar í um tvö þús-
und mínútur á ári í farsímann sinn.
Það eru meira en 33 klukkustundir á
ári hverju.
Þrátt fyrir þessa miklu farsíma-
notkun senda Íslendingar ekki jafn-
mörg SMS-skilaboð og aðrir Norður-
landabúar, utan Eista. Hér á landi
sendir meðaláskrifandinn rúmlega
500 SMS á hverju ári, varla eitt og
hálft skeyti á dag, en í Svíþjóð, Dan-
mörku og Litháen sendir hann um og
yfir 1.500 SMS á ári. Það eru rúm
fjögur skilaboð á dag.
Förum minna á netið
en mösum jafn mikið
Gagnaflutningar um farsímanet
Meðaltalsnotkun áskrifenda í gígabætum á ári
Heimild: PFS
14
12
10
8
6
4
2
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Svíþjóð
Noregur
Finnland
Danmörk
Ísland
Eistland
Litháen
22
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. JÚLÍ 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Portúgalareiga ekki sjödagana sæla
um þessar mundir.
Ekkert lát er á
kreppunni þar í landi og frekar
að harðni á dalnum, en að efna-
hagslífið taki við sér. Í vikunni
virtist stjórnin vera að springa,
fjármálaráðherra og utanríkis-
ráðherra landsins sögðu af sér
og meirihlutinn farinn. Pedro
Passos Coelho, forsætisráð-
herra landsins, tókst að kaupa
sér gálgafrest, en aðhaldsgerð-
irnar, sem hann hefur blásið til
eru óvinsælar, svo ekki sé
meira sagt.
Portúgölum er líkt farið og
öðrum jaðarþjóðum ESB, sem
við upptöku evru fengu óheftan
aðgang að ódýru lánsfé þótt
ljóst væri að hagkerfi þessara
landa stæðu aldrei undir end-
urgreiðslu lánanna ef syrti í ál-
inn.
Almenningur í Portúgal er
ekki sáttur við að þurfa að súpa
seyðið af aðgerðum til að
bjarga bönkum og fjár-
málastofnunum.
Portúgalar sömdu um 78
milljarða evra lán við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn, Evrópusam-
bandið og Evrópska seðlabank-
ann. Lánunum fylgdu harðir
skilmálar um aðhald, nið-
urskurð og sparnað. Kunn-
uglegt stef.
Hinum svokölluðu „björg-
unaraðgerðum“ hefur hins veg-
ar ekki fylgt neinn efnahags-
bati. Aðgerðirnar tryggja
beinlínis viðvarandi kreppu í
Portúgal.
Ástandið í Portúgal sýnir að
vandi evrunnar hefur langt frá
því verið leystur. Í vikunni
hrikti í mörkuðum vegna stöð-
unnar. Helstu tals-
menn aðhalds hófu
að venju upp raust
sína eins og kór í
grískum harmleik
og hömruðu á því að Portúgal-
ar yrðu að standa við skuld-
bindingar sínar.
Grikkir, Spánverjar, Ítalir
og Krítverjar hafa allir fengið
að heyra sama sönginn.
Falli stjórnin í Portúgal er
harla ósennilegt að kjósendur
verði ginnkeyptir fyrir boð-
skap um aðhald eða koðni und-
an hótunum um hvað taki við
velji þeir aðra leið. Kosninga-
loforð um áframhaldandi
kreppu eru ekki sérlega sann-
færandi.
Innleiðing evrunnar hefur
verið afdrifarík. Hún hefur
verið dragbítur þeim evruríkj-
um, sem verst hafa farið út úr
kreppunni. Án evrunnar hefðu
þau í fyrsta lagi ekki haft sama
aðgang að lánum og í öðru lagi
getað notað gjaldmiðilinn til að
auka samkeppnishæfni sína.
Angela Merkel, kanslari
Þýskalands, hefur verið ein-
arður talsmaður aðhalds, en
gerir sér nú grein fyrir því að
viðvarandi atvinnuleysi tuga
milljóna manna í Evrópu er
stóralvarlegt mál.
Seðlabankastjóri Evrópu,
Mario Draghi, talaði líkt og
hann hefði gengið í stjórnmála-
skóla Samfylkingarinnar þegar
hann reyndi að slá á óróleikann
á mörkuðum í vikunni með því
að segja að Portúgal hefði náð
frábærum árangri í endur-
uppbyggingu og væri nú í
„öruggum höndum“. Öryggi
hlýtur að vera síðasta orðið
sem Portúgölum dettur í hug í
yfirstandandi hremmingum.
Vandi evrunnar
langt frá því leystur}Þrengingar Portúgala
Ein ímyndinsem margir
hafa haft af
framþróun tækn-
innar á síðustu ára-
tugum er af ung-
mennum sem sitja sem límd við
sófann í ímyndar- og
afþreyingarheimum sem taka
hinu daglega amstri langt
fram. Hreyfingarskorti ung-
menna af þessum völdum hefur
verið lýst sem einu alvarleg-
asta heilsufarsvandamáli sam-
tímans. Vandamálið virðist
ekki bara einskorðað við ung-
menni því að sú mikla bylting í
tölvu- og símatækni sem orðið
hefur á síðustu árum hefur
gert það að verkum að sífellt
fleiri límast við sífellt smærri
skjái. Liggur við að hægt sé að
nota orðið fíkn um það.
Á sama tíma eru fleiri og
fleiri að hagnýta sér tæknina
til hagsbóta fyrir fólk sem vill
hreyfa sig. Í Morgunblaðinu
hefur til dæmis
verið fjallað um
smáforrit í síma
sem geti auðveldað
hjólreiðamönnum
að komast leiðar
sinnar. Einnig er til aragrúi
forrita sem öll reyna að stuðla
að aukinni hreyfingu, telja fót-
stig í göngu, mæla hversu langt
og lengi menn hlaupa, aðstoða
við golfsveifluna og svo mætti
lengi telja.
Þessi dæmi sýna það að
hugsanlega þarf ekki að óttast
það að framtíðarmaðurinn
verði fastur við sófann með til-
heyrandi heilsubresti þó að
tæknin taki til sín sífellt meira
af tíma okkar. Þvert á móti
verði hægt að nýta tæknina til
þess að gera hreyfinguna
markvissari og betri. Einu mun
tæknin þó aldrei breyta:
Fyrsta skrefið til bættrar
heilsu þarf hver og einn alltaf
að stíga sjálfur.
Tækniframfarir og
hreyfing geta vel
haldist í hendur}
Hreyfing með hjálp tækninnar
É
g ætla að voga mér inn í um-
ræðuna um skúrina, skúrinn eða
skúrið. Það er vitanlega dæmi-
gert sumarröfl að þurfa að röfla
um það af hvaða kyni nafnorðið
skúr er, þegar rætt er um rigningarskúr.
Í sérdeilis skemmtilegu viðtali í Sunnudags-
mogganum síðasta sunnudag lýstu fimm veð-
urfræðingar Veðurstofunnar því fyrir Júlíu
Margréti Alexandersdóttur blaðamanni
hvernig daglegt líf þeirra á Veðurstofunni
gengur fyrir sig, og þar kenndi svo sannarlega
margra grasa og ætla ég alls ekki að hefja
neina upptalningu úr þeim grasagarði, heldur
bara að einblína á eitt atriði viðtalsins
skemmtilega, sem var umræða veðurfræðing-
anna um skúrina, skúrinn eða skúrið. Ég varð
eiginlega fyrir vægu áfalli við þennan lestur,
því svo oft hef ég hugsað veðurfræðingi á skjánum þegj-
andi þörfina, sem ávallt talar um hann skúrinn og þá
skúrana.
Ég var barnung þegar ég lærði að skúr í merkingunni
regnskúr væri kvenkynsorð og hef haldið mig við það síð-
an. Lögð var á það áhersla í minni uppfræðslu að regn-
skúrin væri í engu skyld skúrnum í merkingunni húskofi.
En eftir að spekingarnir höfðu tjáð sig af þessu líka ör-
yggi um þrjú kyn þessa orðs varð ég bókstaflega að
kynna mér málið og viti menn: Guðrún Kvaran, Stofnun
Árna Magnússonar svarar eftirfarandi spurningu á Vís-
indavefnum Hvaða kyn hefur orðið skúr þegar talað er
um rigningarskúr?: „Orðið skúr er eitt þeirra
orða sem notuð eru í tveimur kynjum, annars
vegar kvenkyni og hins vegar karlkyni.“
Beyging orðanna er þessi. Kk. et. skúr, skúr,
skúr, skúrs. Kk. ft. skúrar, skúra, skúrum,
skúra. Kvk. et. skúr, skúr, skúr, skúrar og
kvk. ft. skúrir, skúrir, skúrum, skúra.“
Síðan segir Guðrún í svari sínu:
„Notkunin var áður fyrr nokkuð staðbund-
in. Karlkynið var einkum notað á Norður-
landi, það er einhverjir skúrar, en kvenkynið
sunnanlands, einhverjar skúrir. Nú eru
mörkin ekki jafnglögg og áður og heyra má til
dæmis bæði kynin nánast jafnt í Reykjavík.
Oft slær kynjunum saman. Til dæmis getur
sami maður sagt: „Það gerði mikinn skúr (kk)
um miðjan daginn“ og „Það voru skúrir (kvk)
allan daginn“.“
Svo mörg voru þau orð og ekki dettur mér í hug að
deila við dómarann í þessum efnum. En mér finnst það
eiginlega óþolandi að hafa haft rangt fyrir mér svo ára-
tugum skiptir og verið gallhörð í sannfæringu minni um
skúrina, en ég verð víst að bíta í það súra. Kannski menn
fari bara að segja: það skiptast á skin og skúrar!
Ég verð samt sem áður að viðurkenna að ég fann ör-
litla huggun í því að Guðrún Kvaran nefndi aðeins karl-
kynsnotkun og kvenkyns á nafnorðinu skúr. Hún minnt-
ist ekki einu orði á það í svari sínu að skúr væri einnig til í
hvorugkyni. Þvílíkur léttir! Enda hvað finnst ykkur, les-
endur góðir, um orðskrípið skúrið? agnes@mbl.is
Pistill
Alltaf sárt að hafa rangt fyrir sér
Agnes
Bragadóttir
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Íslendingar eru fastheldnastir á
heimasímann af þeim þjóðum
sem skýrsla fjarskiptaeftirlits-
stofnananna nær til. Notkun
hans er á niðurleið í öllum lönd-
unum nema í Litháen þar sem
hún hefur haldið svipuðum
dampi undanfarin ár. Hlutfallið
hér er um 45%. Finnar eru sú
þjóð sem nota heimasímana
minnst en innan við 20% þeirra
eru með heimasímaáskriftir.
Íslenskir heimasímanotendur
tala einnig mest í símana, eða
rúmlega 4.000 mínútur á ári.
Það er hátt á þriðja sólarhring.
Halda fastast
í heimasíma
Í ÞRJÁ DAGA Í SÍMANUM
Skífa Norðurlandabúar hafa í meira
mæli hætt að nota heimasíma.