Morgunblaðið - 02.10.2013, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. OKTÓBER 2013
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • tengi@tengi.is
Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050 • www.tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugar daga kl. 10-15
Gæði, þjónusta, ábyrgð – það er Tengi.
Baðinnréttingarnar eru fáanlegar: hvítar háglans – hvítar mattar – ljósgráar – dökkgráar – svört eik
NÝ LÍNA AF
BAÐINNRÉTTINGUM FRÁ IFÖ
Allt fram undir
miðja síðustu öld voru
helstu vinnutæki til
vegagerðar skóflur og
hestvagnar. Jarðýtur
komu til sögunnar á
tíma seinna stríðsins
og ollu byltingu.
Hannes Pétursson
rithöfundur og Álft-
nesingur lýsir þessari
byltingu í bók sinni
„Jarðlag í tímanum,
minningarmyndir úr barnæsku“,
en hann var kúskur í vega-
vinnuflokki á Öxnadalsheiði, þegar
jarðýta kemur þangað norður.
Fram að þessum tíma voru vegir
ekki fyrirferðarmiklir í landslag-
inu, en hin nýja tækni veldur þar
allmikilli breytingu.
Hraun eru víðar en á Álftanesi.
Það eru hæg heimatökin fyrir okk-
ur, sem eigum heima á suðvest-
urhorninu að fylgjast með þeirri
þróun, sem hefur orðið á vegagerð
um hraun. Nefnum þrjú dæmi til
þess að lýsa henni:
Vegurinn um Hellisheiði (núver-
andi vegur) var lagður 1971-72.
Þar var notuð svonefnd hliðarýt-
ing, á köflum þar sem hraunið var
vinnanlegt með jarðýtu. Þessari
aðferð fylgir veruleg röskun á yf-
irborði lands. Þetta er raunar
sama aðferð og var notuð í Bakka-
selsbrekkunni árið 1944 og Hannes
Pétursson lýsir svo í fyrrnefndri
bók sinni: – „ýtan rótaði upp jarð-
vegi úr tveimur áttum á víxl út frá
vegarstæðinu og skildi eftir gap-
andi sár í melum og móum“.
Bláfjallavegurinn var gerður um
1985 með líku móti og að ofan
greinir en frágangur
þó vandaðri.
Suðurstrand-
arvegur, lagður um
2010, er hvergi gerður
með hliðarýtingu. Öll
fylling er aðflutt. Þessi
nýi vegur er vandaður
að hönnun og allri
gerð, þar sem hann
„læðist“ í gegnum
hraunið.
Upptalningin að of-
an sýnir að mikil þróun
hefur orðið í vegagerð.
Ekki skal dregið í efa að við gerð
nýja Álftanesvegarins verði hag-
nýttar nýjustu og bestu aðferðir
eins og var gert t.d. við Suður-
strandarveginn.
Vegur meðfram Gálgahrauni
(ekki gegnum Gálgahraun eins og
stundum er sagt) mun gefa vegfar-
endum kost á að njóta útsýnis til
hraunsins.
Hlutverk náttúruverndarsinna
er vissulega þarft og góðra gjalda
vert, en það má ekki snúast í þá
andhverfu sína að tálma því að Ís-
lendingar og erlendir ferðamenn
eigi greiðan aðgang að því að njóta
náttúrunnar.
Enn orð í belg
frá bíleiganda
Eftir Jónas
Frímannsson
Jónas
Frímannsson
» Vegur meðfram
Gálgahrauni (ekki
gegn um Gálgahraun
eins og stundum er
sagt) mun gefa vegfar-
endum kost á að njóta
útsýnis til hraunsins.
Höfundur er verkfræðingur.
Í umræðunni um
tölvuöryggi hefur at-
hyglin til þessa fyrst
og fremst beinst að
því að netið sé notað í
glæpsamlegum til-
gangi. Í framtíðinni
eru hins vegar vax-
andi líkur á að áþekk-
um aðferðum verði
beitt í hernaðarlegum
tilgangi og þau átök
geta teygt sig til
heimilistölvunnar þinnar. Ef til
átaka kemur í Sýrlandi eru til
dæmis miklar líkur á að ekki verði
einungis um hefðbundinn hernað
að ræða heldur muni svokallaður
nethernaður gegna ríkara hlut-
verki en áður eru dæmi um. Net-
hernaður er dæmi um fjarlægð-
arhernað þar sem markmiðið er
ekki að valda manntjóni eða eyði-
leggja mannvirki heldur trufla og
jafnvel lama kerfi í ríkinu sem
árásin beinist að.
Árið 2010 kom fram í fréttum að
gerð hafði verið netárás á Íran,
þar sem skaði var unninn á skil-
vindum sem notaðar voru við
auðgun úrans. Skömmu seinna
kom önnur útgáfa af þessari sömu
óværu, og var þá beitt gegn óvin-
um Írans. Þannig er netið, það er
ekki einnota heldur margnota, og
liggur í allar áttir.
Nethernaður getur tekið á sig
margar myndir. Fram hefur komið
að ríki hafa farið í gegnum net-
kerfi annarra ríkja og komið fyrir
net-sprengjum – eins konar
tölvuvírus sem hefur það hlutverk
að bíða átekta eftir virkjun, sem
hugsanlega kemur aldrei. Ef á
þarf að halda er „sprengjan“ virkj-
uð og mikill skaði getur verið unn-
inn, tölvukerfi ríkja verulega lösk-
uð þannig að þau virka illa eða
ekki. Nethermenn vinna þá að því
að fara í gegnum kerfin sín, reyna
að koma í veg fyrir að hægt sé að
koma slíkum sprengjum fyrir og
aftengja þær sprengjur sem finn-
ast. Þetta eru aðferðir sem eru
þegar í notkun, sam-
kvæmt þeim sem
þekkja til þessara
mála.
Ef nethernaði verð-
ur beitt gegn Sýrlandi
munu sýrlensk stjórn-
völd vafalítið svara í
sömu mynt enda er
nethernaður dæmi um
hvernig Davíð getur
tekist á við Golíat
með ósamhverfum
hernaði (asymmetric
warfare). Nú þegar
hefur hópur sem kall-
ar sig SEA – Syrian Electronic
Army látið á sér kræla. Enn sem
komið er hefur þessi hópur ekki
valdið miklum skaða og hefur
helst herjað á fréttamiðla sem að
sögn SEA hafa flutt fréttir sem
voru sérstaklega óhliðhollar sýr-
lenskum yfirvöldum. Má þar nefna
árásir á New York Times og Twit-
ter sem talið er að megi rekja til
SEA. Árás frá hópum á borð við
SEA, sem svar við árás á Sýrland,
er ekki útilokuð þó svo að net-
hernaði verði ekki beitt gegn Sýr-
landi. Nethernaður er orðinn það
mikilvægur þáttur í nútímahernaði
að mjög líklegt er að honum verði
einnig beitt.
Að brjótast inn á síður eins og
New York Times eða hjá öðrum
sambærilegum fréttamiðlum til
þess að breyta skilaboðum sem
þar koma fram eða stöðva, jafnvel
að reyna að sýkja þá sem heim-
sækja þær síður með tölvuvírus,
er þekkt aðferð tölvuþrjóta. Önnur
aðferð er að beita stórum hópum
sýktra tölva (botneti), jafnvel
mörgum tugum þúsunda í ein-
hverjum tilvikum, til að valda
skaða. Þessar sýktu tölvur eru oft
hefðbundar heimilistölvur, tölvur í
fyrirtækjum og eða stofnunum
sem hafa verið sýktar af einhvers
konar óværu eða vírus. Hinum
sýktu tölvum er beint á ákveðin
skotmörk sem í flestum tilvikum
ráða ekki við þessa auknu net-
umferð. Við slíkar aðstæður virkj-
ast í mörgum tilvikum varn-
arviðbrögð slíkra kerfa og þau
slökkva á sér. Fæstir netþjónar
ráða við að taka við mörg þúsund
heimsóknum á sama augnablikinu,
þannig að þessi aðferð (sem kölluð
er Denial-of-service) getur verið
einföld en áhrifarík.
Komi til þess að ráðist verður á
Sýrland, og svarað verður með
nethernaði, er mjög líklegt að
„her“ sýktra tölva verði beitt. Þær
tölvur geta verið staðsettar hvar
sem er og það er reyndar betra
fyrir þá sem nýta sér slíkan hern-
að að þær komi frá sem flestum
stöðum, enda er þá erfiðara að
verjast árásinni. Það er síður en
svo útilokað að í slíkri árás, hvort
sem hún á rætur sínar að rekja til
Sýrlands eða annarra ófrið-
arsvæða, yrði sýktum tölvum á Ís-
landi beitt. Tölvum sem eru sýktar
vegna þess að eigandi hennar van-
rækti að verja tölvuna sína. Tölv-
an, og þar með eigandi hennar,
hvort sem um er að ræða ein-
stakling, stofnun eða fyrirtæki, er
þannig orðin þátttakandi í átökum
í fjarlægum heimshluta, hugs-
anlega einfaldlega vegna leti eða
vankunnáttu.
En hvað er til ráða? Fyrsta
skrefið er að átta sig á að upplýs-
ingaöryggi skiptir mál og að þess-
um málum þarf að sinna af kost-
gæfni. Notendur þurfa að skilja að
aðgerðir þeirra, eða aðgerðaleysi,
geta haft áhrif, jafnvel langt út
fyrir landsteinana. Þá er einnig
mikilvægt að leita sér upplýsinga
um þessi mál. Það er meðal annars
hægt að gera á www.netoryggi.is.
Verður tölvan þín notuð
í nethernaði?
Eftir Jón Kristin
Ragnarsson » Tölvan, og þar með
eigandi hennar,
hvort sem um er að
ræða einstakling, stofn-
un eða fyrirtæki, er
þannig orðin þátttak-
andi í átökum.
Jón Kristinn
Ragnarsson
Höfundur er ráðgjafi hjá Capacent á
sviði netöryggismála.
Nú fer ég senn að
flytja búsetu mína í
Kópavog og hlakka
bara til þessara breyt-
inga. „Hvernig held-
urðu að þú, þessi mið-
bæjarrotta, getir fílað
þig í Kópavogi?“ var
ég spurður. Sannleik-
urinn er sá að Siglfirð-
ingurinn Heiðar hefur
búið í meira en hálfa
öld í Reykjavík, en nú
færir þessi sami Siglfirðingur sig að-
eins um set en kemur svo að lokum
til Reykjavíkur til langdvalar.
Laugavegurinn er falleg gata,
margt og mikið að sjá ásamt
skemmtilegu mannlífi. Ég hef gam-
an af að horfa á fólk og hef gert slíkt
í London, París, Moskvu, Istanbúl,
Kaíró, Kiev og fleiri borgum og
Laugavegurinn er númer eitt.
Þegar ég dunda mér við að horfa á
fólk hef ég sérlega gaman af því að
fylgjast með misjöfnu göngulagi
þess. Hugsum okkur að ég mætti
þeim Obama, Ólafi Ragnari og Pútín
gangandi niður Laugaveginn, þá
myndi ég sjálfsagt segja við sjálfan
mig: „Það er eins gott að Pútín er
ekki í miðjunni, því hann ruggar svo
mikið.“ Obama hefur mjög fallegt
göngulag, þarf aðeins að laga hend-
urnar þegar hann labbar niður stig-
ann úr þotunni sinni. Ólafur Ragnar
er með flott göngulag og engin vand-
ræði með hendurnar en Pútín rugg-
ar of mikið. Ef ég gæfi þeim ein-
kunn, þá fengi Ólafur
10, Obama 9,5 og Pútín
6,3.
Ég er senn á förum
til Kúbu til að æfa
spænsku og dans, en ég
mun ekki gleyma
Laugaveginum og hér
kemur rúsínan í pylsu-
endanum.
Tyrfum Lækjartorg
en pússum Ingólfstorg
vel og vandlega og ekki
gleyma gosbrunninum
og næsta nágrenni.
Þarna hafa börn og unglingar ver-
ið að leika sér á hjólabrettum og það
á að leyfa þeim að hafa forgangsrétt
að þessum stað. „Þeir hafa fengið að-
stöðu í Laugardalnum og er það ekki
nóg?“ vilja þá einhverjir segja. Nei
og aftur nei. Þar eru engir áhorf-
endur og krökkunum finnst gaman
og það er þeim hvatning að hafa
áhorfendur, sérstaklega ef áhorf-
endur sýna ánægju sína í verki með
því að hrósa þeim. Hafa skal holl ráð
hvaðan sem þau koma svo tyrfum
Lækjartorg og pússum Ingólfstorg
svo það verði sérlega snyrtilegt.
Með bestu kveðju.
Kveðjustund
Eftir Heiðar Róbert
Ástvaldsson
Heiðar
Ástvaldsson
» Tyrfum Lækjartorg
en pússum Ingólfs-
torg vel og vandlega og
ekki gleyma gosbrunn-
inum.
Höfundur er danskennari.
...alveg með’etta
Fylgir Morgunblaðinu alla fimmtudaga