Morgunblaðið - 01.05.2014, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. MAÍ 2014
VIÐTAL
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Í kjarasamningum á Íslandi er
margt sem fulltrúar norrænna
stéttarfélaga dást að. Má þar nefna
greiðsluskyldu til stéttarfélaga,
fræðslusjóði og að með lögum eru
lágmarkslaun tryggð með kjara-
samningum,“ segir Kristján Braga-
son, framkvæmdastjóri Nordisk
Union for Hotel- Restauration, Ca-
tering og Turistbranchen. Það eru
norræn samtök starfsólks í hótel-,
veitinga- og ferðaþjónustugreinum
sem eru með höfuðstöðvar í Kaup-
mannahöfn.
Félagsmenn NU HRCT eru um
115 þúsund, fólk á Norðurlönd-
unum sem starfar við ferðaþjón-
ustuna í sinni fjölbreyttu mynd.
Tröppugangurinn í félagskerfinu
er sá að launafólk á aðild að stétt-
arfélögum hvert í sínu heimalandi,
og þau aftur að landssamtökum
sem svo tengjast samtökunum nor-
rænu.
Langur ferill í
verkalýðshreyfingu
„Uppbygging norrænu verka-
lýðshreyfingarinnar er ólík frá einu
landi til annars,“ segir Kristján. „Í
Svíþjóð er miðstýring áberandi en
þar fara landssamböndin með mikil
völd. Svæðisbundnar einingar eru
hins vegar ráðandi á Íslandi og í
Danmörku. Fara þær með vald
sem svo er framselt til stærri sam-
banda í mismiklum mæli.“
Kristján Bragason, sem er 45
ára að aldri, hefur lengi starfað á
vettvangi verkalýðshreyfing-
arinnar. Árið 1996 tók hann að sér
að byggja upp fræðslusjóði verka-
fólks. Starfaði eftir það sem sér-
fræðingur hjá Verkamanna-
sambandi Íslands, sem síðar
sameinaðist öðrum undir merkjum
Starfsgreinasambands Íslands.
Kristján var framkvæmdastjóri
SGS frá 2001 til 2004, en fluttist þá
til Svíþjóðar með fjölskyldu sinni.
Þau hafa búið ytra síðasta áratug-
inn, að því frátöldu að Kristján var
aftur framkvæmdastjóri á árunum
2011-2012 og hafði þá með höndum
að koma í gegn ákveðnum kerf-
isbreytingum í starfi samtakanna.
Heimahöfn fjölskyldunnar hefur
hins vegar verið Málmey í Svíþjóð,
þar sem Margrét Leósdóttir eig-
inkona hans starfar sem hjarta-
læknir. Þau eiga tvö börn.
Það var í febrúar síðastliðnum
sem Kristján tók við starfi NU-
HRCT. Hann segir verkefni sitt að
talsverðu leyti felast í að samræma
og styðja við starfsemi aðildarsam-
banda. Það sé gert með öflugri
hagsmunagæslu á fjölþjóðlegum
vettvangi með það að markmiði að
bæta aðstæður og kjör launafólks.
Samtökin vinna einnig við að kynna
og verja „norræna velferðarmód-
elið“ sem svo er kallað. Í því sam-
bandi segir Kristján stéttarfélögin í
lykilhlutverki.
Réttindi kröfðust baráttu
„Sterk verkalýðshreyfing er
nauðsynlegur hluti í þríhliða sam-
starfi með stjórnvöldum og at-
vinnurekendum. Með kjarasamn-
ingum og opinberu regluverki
tryggja þessir aðilar velferð og fé-
lagsleg réttindi almennings. Helsta
einkenni norræna velferðarmódels-
ins er öflugt atvinnulíf, mikil at-
vinnuþátttaka. Einnig viðamikil op-
inber þjónusta sem er fjármögnuð í
gegnum skattkerfið. Þó getur verið
munur á þessari nálgun eftir lönd-
um, svo sem rekstrarformi á op-
inberri þjónustu, greiðsluþátttöku
almennings og tengingu við vinnu-
markað,“ segir Kristján og heldur
áfram:
„Mikill hluti félagslegra réttinda
á Íslandi er tengdur þátttöku ein-
staklinga í atvinnulífinu, en í Nor-
egi er þessi þjónusta að mestu leyti
í höndum hins opinbera. Um þetta
allt má segja að margir virðast
hafa gleymt þeim umbótum sem
verkalýðshreyfingin hefur áorkað.
Mikið af þeim félagslegu réttindum
sem okkur þykja sjálfsögð í dag
hefur komið í kjölfar mikillar bar-
áttu og samstöðu launafólks við
gerð kjarasamninga.“
Atvinnustefna
sjálfbærni og gæða
Fjölmörg verkefni eru á borði
Kristjáns í dag svo sem vinnuum-
hverfi þerna á hótelum og starfs-
kjör starfsfólks á skyndibitastöð-
um. Einnig barátta gegn svartri
atvinnustarfsemi, kynbundnum
launamun og fleiri vandamálum. Þá
segir Kristján að undanfarið hafi
talsverð vinna farið í að þróa nýja
atvinnustefnu fyrir norræna ferða-
þjónustu út frá hagsmunum launa-
fólks. Þar sé rauði þráðurinn sá að
tryggja sjálfbærni og gæði þjón-
ustu.
„Norðurlönd eiga ekki að mark-
aðssetja sig eða að selja sem ódýr-
an áfangastað sem byggist á lágum
launum og svartri atvinnu-
starfsemi. Hagsmunaaðilar þurfa
sömuleiðis að efla menntun og ný-
sköpun í greininni. Þannig getur
ferðaþjónustan skapað viðunandi
starfsumhverfi til að takast á við
aukna samkeppni og vöxt,“ segir
Kristján og bætir við:
„Til að geta keppt við aðra
áfangastaði ferðamanna þarf ferða-
þjónustan að auka framleiðni, bæta
þjónustu og tryggja einstaka upp-
lifun. Þessu til viðbótar þurfum við
einnig að skapa okkur sérstöðu við
markaðsetningu sem byggist á
norrænum gildum á borð við jafn-
rétti kynjanna, frjálslyndum við-
horfum, félagslegu öryggi, fjöl-
breytileika samfélagsins og
vistvænni hugsun. Þessi gildi hafa
aðráttarafl sem við eigum að nýta
okkur.“
Tryggja öruggara
starfsumhverfi
Starf verkalýðshreyfingarinnar
hefur breyst mikið í seinni tíð. Sú
var tíðin að barátta fyrir hærri
launum, styttri vinnutími, veik-
indaréttur, öryggismál og svo
framvegis, voru helstu viðfangs-
efnin. Á síðari árum hafa hins veg-
ar ný viðfangsefni komið til svo
sem, eins og hér að framan segir,
að stéttarfélögin geti veitt fé-
lagsmönnum sínum skjól verði þeir
fyrir áreitni á vinnustað. Þau
vandamál segir Kristján að hafi
sannarlega alltaf verið til staðar en
umræða síðustu ára og kvennrétt-
indabaráttan hafi komið þeim í
dagsljósið.
„Það var lengi vel tabú að tala
um mörg af þeim vandamálum sem
hafa viðgengist á vinnustöðum.
Hverskonar ofbeldi og áreitni er
stórt vandamál innan hótel- og
veitingageirans. Áreitnin kemur
frá gestum, en einnig frá sam-
starfsmönnum og yfirmönnum.
Þetta er óásættanlegt og samtök
launþega verða að bregðast við. Þó
er þetta vandmeðfarið og oft erfitt
að hlutast til í einstökum málum.
Stéttarfélög hafa þó margvísleg
verkfæri til að tryggja sínu fólki
öruggara vinnuumhverfi, svo sem
með fræðslu og vinnuvernd og
kjarasamningum. Þetta verður
samt að vera sameiginlegt úrlausn-
arefni allra.“
Aukinn kaupmáttur
kemur ekki sjálfkrafa
Þótt félagsleg verkefni verði sí-
fellt stærri þáttur í starfi stétt-
arfélaga eru kjaramálin þó alltaf
efst á blaði. Hvort árangur í þeim
næst er undirorpið mörgum þátt-
um, svo sem almennri stöðu í efna-
hagsmálum Sú var tíðin að á Ís-
landi loguðu eldar verðbólgubáls
og stundum var gengi krónunnar
fellt með hagsmuni útflutnings-
greina að leiðarljósi. Kristján
Þórður Snæbjarnarson, formaður
Rafiðnaðarsambands Íslands, lagði
út frá þessu í netpistli á dögunum.
Sagði þar að laun íslenskra rafiðn-
aðarmanna hefðu hækkað um
3.300% frá 1970. Laun danskra raf-
iðnaðarmanna hefðu hins vegar
hækkað um 300%, sem hefði samt
skilað meiri kaupmáttaraukningu
en á Íslandi.
„Þetta er hárrétt ábending hjá
nafna mínum, en íslenska krónan
er mjög óstöðugur gjaldmiðill sem
hefur skapað umhverfi þar sem
víxlverkun launa og verðlags hefur
verið viðvarandi í áratugi. Miklar
launahækkanir skila sér ekki sjálf-
krafa í auknum kaupmætti. Á hinn
bóginn er mikilvægt að gera sér
grein fyrir því að í samanburði við
önnur Norðurlönd eru lægstu laun
á Íslandi of lág og úr því þarf að
bæta,“ segir Kristján Bragason að
síðustu.
Norræn gildi eru aðdráttarafl
 Íslendingur stýrir NU HRCT, samtökum launafólks í ferðaþjónustu á Norðurlöndum  Jafnrétti,
fjölbreytni og öryggi í atvinnustefnu  Barátta gegn áreitni vaxandi verkefni verkalýðshreyfingar
Hagsmunir „Norðurlönd eiga ekki að markaðsetja sig eða að selja sem
ódýran áfangstað sem byggir á lágum launum,“ segir Kristján Bragason.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Kaupmannahöfn Ferðaþjónustan er stór þáttur í atvinnulífi á öllum Norð-
urlöndum fimm. Alls 115 þúsund manns eru innan vébanda NU-HRCT.
NU-HRCT eru samtök starfsfólks
á hótelum, kaffihúsum, skyndi-
bitastöðum, veitingahúsum og í
ferðaþjónustu á Norðurlöndum.
Sjö landssambönd frá fimm lönd-
um eiga aðild að samtökunum og
eru félagsmenn um 115 þúsund.
Tvö íslensk sambönd eiga aðild
að NU-HRCT, það er Starfs-
greinasamband Íslands og MAT-
VÍS.
„Samtökin eru á margan hátt
nokkuð fjarri hinum almenna fé-
lagsmanni,“ segir Kristján Braga-
son. Vísar til þess að það séu
fyrst og fremst starfsmenn að-
ildarsamtakanna sem taki þátt í
alþjóðastarfinu. „Engu að síður
skipuleggur NU-HRCT fundi og
ráðstefnur með trúnaðarmönn-
um á vinnustöðunum. Þá er reynt
að koma málum svo fyrir að
fulltrúar starfsmanna sem vinna
hjá alþjóðlegum fyrirtækjum fái
tækifæri til að hittast að
minnsta kosti einu sinni á ári til
að ræða sameiginleg hagsmuna-
mál og læra af reynslu annarra.“
Ræða mál og læra af reynslu
STÓR SAMTÖK MEÐ UM 115 ÞÚSUND FÉLAGSMENN
VELDU VIÐHALDSFRÍTT
Sýningarsalur í Skipholti 35 • Seljabót 7, Grindavík • www.pgv.is • Sími 510 9700
• Barnalæsing
• Mikil einangrun
• CE vottuð framleiðsla
• Sérsmíði eftir málum
• Glerjað að innan
• Áratuga ending
• Næturöndun
PVC gluggar og hurðir - íslensk framleiðsla fyrir íslenskt veðurfar