Morgunblaðið - Sunnudagur - 06.07.2014, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 6.7. 2014
I
nnan björgunarsveita lands-
ins er að finna gífurlega sér-
hæfingu og mikla sérþekk-
ingu sem nýtist við
margvísleg björgunarstörf
sem ná allt frá björgun af hafs-
botni til hæstu fjallatinda. Jón
Svanberg Hjartarson, fram-
kvæmdastjóri Landsbjargar, segir
sérhæfinguna í raun tvískipta, eftir
eðli verkefna og sérhæfingu ein-
staklinga innan sveitanna. „Annars
vegar er sérhæfing og þekking inn-
an sveitanna fólgin í menntun og
þjálfun í björgun og hins vegar í
þekkingu sem björgunarfólk kemur
með inn í sveitirnar úr eigin starfi
og menntun.“
Á útkallsskrá Landsbjargar eru
rúmlega 4.000 einstaklingar í 95
björgunarsveitum um allt land og
hafa verður í huga að allt þetta
fólk sinnir starfi í björgunarsveit í
sjálfboðavinnu. Þrátt fyrir það eru
gerðar strangar kröfur um þjálfun
og nám björgunarmanna. „Grunn-
þjálfun og nám björgunarmanna er
í raun staðlað, þ.e. nýliðar fara í
gegnum ákveðið námsferli innan
sinnar sveitar, svokallað
„Björgunarmaður I“, í eitt til tvö
ár, með áherslu á alhliða fjalla- og
ferðamennsku, fyrstu hjálp, fjar-
skipti, leit og rötun, snjóflóðaleit,
umgengi við björgunartæki og
öryggismál og fleira. Að nýliða-
prógrammi loknu geta björgunar-
menn dýpkað þekkingu sína með
því að taka námskeið sem falla
undir það sem við köllum „Björg-
unarmann II“, en þar sækja menn
aukna þekkingu á ýmsum sviðum.
Síðan kemur það sem við köllum
„Björgunarmaður III“, en þá kem-
ur sérhæfingin mun meira inn og
menn geta m.a. náð sér í kennslu-
réttindi í sinni sérhæfingu.
Heildarferlið til sérhæfingar tekur
að lágmarki fjögur til fimm ár,“
segir Jón, sem bendir á að meðal
sérhæfðra verkefnaflokka megi
nefna köfun, fjallabjörgun, straum-
vatnsbjörgun, fyrstu hjálp í
óbyggðum, aðgerðastjórnun, leitar-
tækni, sporrakningar, rústa-
björgun, fjarskipti, skipstjórn
björgunarskipa og fleira sem teng-
ist starfi björgunarsveita.
Önnur sérþekking
innan sveitanna
Segja má að í björgunarsveitum sé
að finna þverskurð þjóðarinnar þar
sem mætist fólk úr öllum stéttum
til að vinna saman að sama mark-
miðinu, sem er að koma samborg-
urum sínum til hjálpar þegar þarf
á að halda. „Innan sveitanna
leynist mikil sérfræðiþekking sem
tengist björgunarsveitarstarfinu
ekki beint fyrir fram en mjög gott
er að vita af og grípa til þegar á
þarf að halda. Það sannaðist t.d. í
leit okkar í Bleiksárgljúfri, en að
þeirri vinnu komu björgunar-
sveitarmenn með sína sérþekkingu,
s.s. verkfræðingar, tæknifræðingar,
fjallaleiðsögumenn, smiðir, rafvirkj-
ar, pípulagningamenn og fleiri,“
segir Jón. Hann fylgdist með að-
gerðinni á vettvangi, sem hann
segir hafa verið tæknilega mjög
sérstaka og sennilega eina þá
flóknustu sem björgunarsveitir hafi
unnið í langan tíma, sé litið til
sérhæfingarinnar sem nýtt var.
Aðstæður í Bleiksárgljúfri voru
mjög erfiðar og gripu björgunar-
menn til þess ráðs að færa rennsli
árinnar í gljúfrinu og dæla vatni úr
stórum hyl til þess að koma leit-
armönnum þangað sem annars var
ómögulegt að leita vegna vatns-
magns. Guðbrandur Örn Arnarson,
einn stjórnenda aðgerða í Bleiksár-
gljúfri, fullyrti í samtali við
Morgunblaðið áður en aðgerðum
Öryggisfundur áður
en aðgerðir hófust við
Bleiksárgljúfur.
Morgunblaðið/Eggert
Sérþekking og reynsla sýndi sig
við erfiðar aðstæður
BJÖRGUNARSVEITIR Á ÍSLANDI ERU SÉRSTAKAR, ÞAR SEM ÞÆR ERU AÐ NÆR ÖLLU LEYTI BYGGÐAR UPP Á SJÁLFBOÐALIÐUM SEM HVER UM SIG KEMUR
MEÐ ÞEKKINGU OG REYNSLU INN Í STARFIÐ AUK ÞESS AÐ FARA Í GEGNUM STREMBNA GRUNNÞJÁLFUN OG NÁM Í BJÖRGUN.
Texti: Vilhjálmur A. Kjartansson vilhjalmur@mbl.is
Myndir: Eggert Jóhannesson eggert@mbl.is
Engum var hleypt inn á leitarsvæðið án þess að vera með öll öryggisatriði í lagi og réttan búnað.