Morgunblaðið - Sunnudagur - 20.07.2014, Síða 41

skeytum. Vegna árásarinnar á farþegavélina hafa
sérfræðingar bent á, að slíkar vélar séu óvarðar með
öllu. Þær megi, séu þær ekki í fullri flughæð, skjóta
niður með flaugum sem hermdarverkamenn geta
borið á öxl sér. Sjálfvirkur laserútbúnaður til að verj-
ast slíkum árásum sé til og kosti ekki meira fyrir
hverja vél en þau tæki sem miðla skemmtiefni til far-
þega á flugi. Slíkur varnarbúnaður mundi þó ekki
duga gegn háþróuðum flaugum, sem hvíla á sér-
útbúnum flutningatækjum, sem almenningur hefur
séð á myndum frá hersýningum á liðnum árum.Talið
hefur verið að svo háþróaðar flaugar væru eingöngu í
höndum herja sem lúta miðstýrðu valdi.
Nú er lögð þung áhersla á að „óháðir aðilar“ fái
strax tækifæri til að rannsaka brak úr flugvélinni á
svæði sem lýtur stjórn aðskilnaðarsinna í Austur-
Úkraínu.
Vilja rannsaka annað en vant er
Slíkar rannsóknir hafa jafnan það markmið að leita
skýringa á orsökum flugslysa.
Það á ekki við í þessu tilviki. Menn telja sig vita
þegar hvers vegna flugvélin féll skyndilega til jarðar
úr 10 kílómetra hæð. Hún var einfaldlega skotin nið-
ur. Það þykir einnig nokkuð ljóst hvers konar flug-
skeyti var brúkað. Það liggur einnig fyrir hvaðan því
var skotið. Það er hins vegar deilt um það, hver beri
ábyrgðina á ódæðinu. Bandaríkjamenn ganga langt í
fullyrðingum sínum um að það hafi rússneskir að-
skilnaðarsinnar gert, og voðaverkið hafi verið á
ábyrgð stjórnvalda í Moskvu, ef ekki beint, þá að
minnsta kosti óbeint. Sendiherra Rússlands hjá Sam-
einuðu þjóðunum hélt því hins vegar fram á fundi Ör-
yggisráðs þess í gær, að yfirvöld í Kiev bæru aug-
ljóslega alla ábyrgð á þessu verki. Hann sagði þó ekki
beint að her Úkraínustjórnar hefði staðið að flug-
skeytaárásinni. Sendiherrann, og raunar Pútín for-
seti sjálfur, leggur málið þannig upp, að svona illa
hafi tekist til þar sem ófriður sé í Úkraínu. Stjórnvöld
í Kiev beri ábyrgð á þeim ófriði, og þar með á árásinni
á flugvélina og vestrænir leiðtogar hafi átt sinn þátt í
því að það ófriðarbál kviknaði.
Bandaríkin hafa þegar, að beiðni yfirvalda í Kiev,
sent sérfræðinga sína til að veita aðstoð við rannsókn
á staðnum, þar sem brak og lík 298 farþega og áhafn-
ar kom niður. En vafalítið er, að þeim rannsókn-
armönnum er þó mestur akkur í því, að finna fær-
anlega skotpallinn sem flaug óhugnaðarins var skotið
af.
Fréttir, flugufréttir og áróður
Eins og verða vill, þegar miklir og óvæntir atburðir
verða, er stundum erfitt að greina á milli marktækra
frétta, kviksagna og hreinræktaðs áróðurs, og það
þótt stórir og öflugir fjölmiðlar eigi í hlut. Samkeppni
um fréttir og mikil eftirspurn eftir þeim fréttum leið-
ir til þess, að fleira fer í loftið, á netið eða í prentmiðla
en gerast myndi við eðlilegar aðstæður. Fullyrt hefur
verið á mörgum miðlum að aðskilnaðarsinnar hafi
náð „svörtu kössunum“ af brakstaðnum og komið
þeim til Moskvu! Þessar fréttir eru hæpnar, enda
verður vart séð hvað aðskilnaðarsinnar eða Rússar
gætu haft upp úr því, annað en að auka enn tor-
tryggni í sinn garð og er hún þó ærin fyrir. Eins er
fullyrt að færanlega skotpallinum hafi þegar verið
komið yfir landamærin til Rússlands og hann muni
því aldrei finnast. Þessi frétt er óneitanlega senni-
legri, að því leyti til, að þar fer mikilvægasta sönn-
unargagnið í málinu. En verði hægt að sýna fram á
þetta, myndi það eitt og sér þykja sönnunargagn af
stærri gerðinni, þótt vagninn sjálfur fyndist aldrei.
Fyrst eftir að fréttir bárust um að risaþota, full af
fólki, hafi verið skotin niður, upphófust miklar vanga-
veltur um það, hversu afdrifaríkt þetta yrði fyrir frið í
heiminum. Mörgum varð eins og ósjálfrátt hugsað til
aldarafmælis heimsstyrjaldarinnar fyrri, þar sem
morð á „aðeins“ tveimur manneskjum varð tilefni
hildarleiks, sem stóð í fjögur ár. Hvað myndi þá verða
þegar þrjúhundruð saklausir borgarar, af a.m.k. 10
þjóðernum, væru myrtir með svo ógnvænlegum
hætti og í ljós kæmi að eitt af stærri ríkjum veraldar
væri grunað um að standa beint eða óbeint á bak við
tilræðið. Það skiptir þó miklu, að þrátt fyrir þær
margvíslegu ásakanir sem heyrast, þá fullyrða fáir að
flugskeytinu hafi verið skotið að flugvélinni af ráðn-
um hug. Óhugsandi er að Pútín forseti hafi gefið skip-
un um þessa árás eða að hún sé honum þóknanleg.
Lítt umdeilanlegt er einnig að þarna hafi verið um
„slys“ að ræða. Aðskilnaðarsinnar hafi talið vélina
vera hervél frá Kiev og þeir hafi skotið á hana flug-
skeytum sem draga allt að 60.000 fet upp í loftið og
geta því grandað hvaða flugvél sem er.
Hvaðan komu þær og hvað svo?
Ef það er svo, að skotmennirnir hafi ekki séð mun á
farþegaflugvél í 33.000 feta hæð og þeim flugförum,
sem þeir hafa komist upp með að skjóta niður að und-
anförnu, þá er spurt: Hver ber ábyrgð á því að slíkir
menn ráði yfir vopnum af þessu tagi? Sérfræðingar
hafa sagt að þessar flaugar séu háþróuð tæki. En þeir
bæta við að það sé þó ekki mjög háþróað verkefni að
skjóta þeim á loft. Tveggja daga þjálfun dugi til þess.
Samtök, sem hafa seinustu árin reynt að granda
flugvélum með því að koma mönnum um borð í þær
með smásprengjur í skóm eða nærhaldi, eru líkleg til
að horfa ágirndaraugum til vopna af þessu tagi.
Kannski hafa þau þegar komist yfir slík vopn í Írak,
þar sem greipar hafa verið látnar sópa um vel búin
vopnabúr.
Bara óttinn við þróun í þá átt getur orðið heiminum
dýrkeyptur.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Börn í
Húsdýragarðinum.
20.7. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 41