Morgunblaðið - 15.10.2014, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. OKTÓBER 2014
Á fallegum og notalegum stað
á 5. hæð Perlunnar
Aðeins 2.150 kr. á mann
Næg bílastæði
ERFIDRYKKJUR
Perlan • Sími 562 0200 • Fax 562 0207 • perlan@perlan.is
Pantanir
í síma
562 0200
Sérkennarar hér á landi búa við
þá einkennilega stöðu að hafa sér-
hæft sig í sérkennslufræðum án þess
að njóta lögverndunar starfsheitis.
Félag íslenskra sérkennara hefur
um árabil unnið að því að fá lög-
verndun á starfsheitinu sérkennari
eða sérkennslufræðingur fyrir þá
sem hafa lokið framhaldsnámi í sér-
kennslufræðum til viðbótar við BEd-
nám í grunn- eða leikskólafræðum,
eða kennsluréttindanám á þessum
stigum.
Markmið meistaranáms í sér-
kennslufræðum er að efla þekkingu
kennara á sérþörfum nemenda og
auka færni þeirra í því að vinna á
vettvangi sem sérkennslufræðingur
sem er allt í senn, sérkennari, ráð-
gjafi og stjórnandi í framkvæmd
skóla án aðgreiningar. Þannig eiga
sérkennarar að vera sérfræðingar í
kennslu barna með ýmiss konar sér-
þarfir og í að ráðleggja starfsfólki
skóla hvernig best sé að vinna með
slík börn og skapa námsaðstæður
við hæfi. Sérkennarar þurfa einnig
að kunna að leggja fyrir margvísleg
skimunar- og greiningarpróf til að
kortleggja námsvanda nemenda. En
þar sem starfið er ekki lögverndað
er skólastjórum í sjálfsvald sett
hvort þeir ráði kennara með fram-
haldsmenntun í sérkennslufræðum
eða ekki til að starfa sem sérkenn-
arar í sínum skóla.
Leik-, grunn- og framhaldsskólar
hér á landi eru fyrir alla eða án að-
greiningar skv. samningi Sameinuðu
þjóðanna um réttindi fólks með fötl-
un frá árinu 2006, sem Ísland und-
irritaði 2007. Þar er skýrt ákvæði
um rétt fatlaðs fólks til menntunar
án mismununar á öllum skólastigum.
Kveðið er á um það í lögum um
grunnskóla (91/2008, 17. grein) að
nemendur með sérþarfir eigi rétt á
að komið sé til móts við námsþarfir
þeirra í almennum grunnskóla án
aðgreiningar, án tillits til líkamlegs
eða andlegs atgervis. Í lögum um
leikskóla (90/2008,10. grein) er einn-
ig kveðið á um að börn með sérþarfir
eigi rétt á sérstakri aðstoð og þjálf-
un sem skuli fara fram undir hand-
leiðslu sérfræðinga.
Í kjölfar samnings Sameinuðu
þjóðanna og breytinga á lögum hef-
ur fjölbreytileiki nemendahópa í
skólum landsins aukist verulega. Í
öllum almennum skólum eru nú
nemendur með sérþarfir, en það eru
þeir nemendur sem teljast „eiga erf-
itt með nám sökum sértækra náms-
örðugleika, tilfinningalegra eða fé-
lagslegra erfiðleika og/eða fötlunar,
sbr. 2. gr. laga um málefni fatlaðra
nr. 59/1992, nemendur með leshöml-
un, langveikir nemendur, nemendur
með þroskaröskun, geðraskanir og
aðrir nemendur með heilsutengdar
sérþarfir“ (Reglugerð nr. 585/2010
um nem. með sérþarfir 2. gr.). Þetta
er því sérstaklega viðkvæmur hópur
nemenda sem þurfa sérhæfðan
stuðning til að fá jafngild tækifæri
til náms á við aðra nemendur eins og
þeir eiga rétt á samkvæmt Aðal-
námskrá. Í reglugerð um nemendur
með sérþarfir er kveðið á um að unn-
in sé sérhæfð áætlun um stuðning í
námi í samræmi við metnar sérþarf-
ir. Einnig er kveðið á um að þessir
nemendur fái sérstakan stuðning og
rökstudda einstaklingsnámskrá í
samræmi við þær sérstöku þarfir
sem þeir kunna að hafa á hverjum
tíma. Í reglugerð um nemendur með
sérþarfir (585/2010, 2. grein) er
kveðið á að um að þessi stuðningur
sé veittur af sérkennurum eða öðr-
um sérmenntuðum fagaðilum. „Með
sérkennurum og öðrum fagaðilum er
átt við þá sem hafa sérmenntun til
þess að veita sérstakan stuðning í
námi og sinna ráðgjöf til umsjónar-
kennara og annarra grunnskóla-
kennara (585/2010, 2. grein).“ Mik-
ilvægt er að umsjón með slíkum
sérstuðningi sé í höndum sérmennt-
aðs starfsfólks sem hefur þekkingu á
sérþörfum nemenda og þeim úrræð-
um sem þarf til að gefa nemendum
jafngild tækifæri til náms. Í rann-
sókn Amalíu Björnsdóttur og Krist-
ínar Jónsdóttur (2010) kom í ljós að
83% skólastarfsfólks voru sammála
því að umsjónarkennarar hefðu ekki
þann undirbúning sem þarf til að
sinna öllum börnum.
Skólastjórnendur, almennir kenn-
arar og foreldrar barna með sér-
þarfir – svo ekki sé minnst á börnin
sjálf – reiða sig á sérhæfingu sér-
kennara til að sinna þörfum þessa
viðkvæma hóps. Sérhæfð og vönduð
vinnubrögð með gagnreyndum að-
ferðum geta skipt sköpum varðandi
framtíðarhorfur þessara ein-
staklinga. Störf sérkennara eru afar
fjölbreytt og ábyrgð þeirra er mikil.
Þeir vinna að framgangi náms án að-
greiningar, skólastefnu sem byggist
á félagslegu réttlæti og fjölbreyti-
leika sem viðurkenndri staðreynd.
Með því að yfirvöld samþykki lög-
verndun starfsheitisins sérkennari
eru þau ekki einungis að viðurkenna
sérsvið þeirra og meta nám þeirra
að verðleikum, heldur einnig að
stuðla að betri framkvæmd stefn-
unnar um skóla án aðgreiningar.
Í ljósi þessa hvetur Félag ís-
lenskra sérkennara skólastjórn-
endur hvort sem er í leik- eða grunn-
skólum til að ráða kennara með
framhaldsmenntun í sérkennslu-
fræðum til að sinna sérkennslu, og
sýna þannig faglegan metnað skól-
ans í verki.
Fyrir hönd Félags íslenskra sér-
kennara
Hvers virði er
sérfræðiþekking?
Eftir Sædísi Ósk Harðardóttur,
Önnu-Lind Pétursdóttur og Al-
dísi Ebbu Eðvaldsdóttur
» Félag íslenskra sér-
kennara hefur um
árabil unnið að því að fá
lögverndun á starfsheit-
inu sérkennari eða sér-
kennslufræðingur
Sædís Ósk
Harðardóttir
Höfundar eru stjórnarmenn
í Félagi íslenskra sérkennara.
Aldís Ebba
Eðvaldsdóttir
Anna-Lind
Pétursdóttir
Þegar ég greindist
með brjóstakrabba-
mein aðeins 38 ára
gömul í mars á þessu
ári greip mig fyrst
mikil hræðsla. Spurn-
ingar eins og „Er ég
að deyja?“ og „Hvað
er framundan?“ leit-
uðu á hugann. Það var
ekki fyrr en við kom-
una í Brjóstamóttöku
Landspítalans sem ég
komst nálægt því að hafa fast land
undir fótum. Móttökurnar eru öllu
því heilbrigðisstarfsfólki til sóma.
Nokkur umræða hefur verið um
skort á sérfræðilæknum. Þó að
læknar séu mennskir og búi ekki
yfir töframætti, þá er óhugsandi að
standa í þessari lífsbaráttu án þess
að meðferðinni sé stýrt af teymi
sérhæfðra brjóstakrabbameins-
lækna, sem veita mikilvæga
skurð-, lyfja- og geislameðferð.
Ólík menntun og sérhæfing þess-
ara lækna er undirstaða þess góða
árangurs sem náðst hefur í með-
ferð brjóstakrabbameins á Íslandi.
Dæmi um það er uppbygging á
brjóstum. Af þeim 220 konum sem
greinast með brjóstakrabbamein á
Íslandi árlega, þá hafa frá árinu
2007 um 35% kvenna sem hafa
þurft að gangast undir brjóstnám
gengist undir tafarlausa brjósta-
uppbyggingu (brjóst er þá byggt
upp í sömu aðgerð og brjóstnámið
er gert). Þá hafa 70% kvenna undir
55 ára farið í tafarlausa uppbygg-
ingu. Þetta hlutfall er mun hærra
en þekkist í nágrannalöndum okk-
ar og árangur sem við getum verið
stolt af.
Þegar ég greindist með brjósta-
krabbamein stóð ég frammi fyrir
erfiðri ákvörðun um hvaða aðgerð
ég ætti að velja. Einn kostur var
að brjóstið yrði fjarlægt og byggt
upp síðar, annar að brjóstið yrði
fjarlægt og tafarlaus brjóstaupp-
bygging gerð með eigin vef eða
silikonpúða og þriðji að æxlið yrði
fjarlægt úr brjóstinu með fleyg-
skurði og byggt upp með hluta-
brjóstuppbyggingu í sömu aðgerð
með eigin líkamsvef (fitu eða
vöðva).
Ég gat þannig valið að fara í að-
gerð þar sem æxlið var fjarlægt og
brjóstið byggt upp með eigin lík-
amsvef í sömu aðgerð, rétt eins og
fjöldi kvenna hefur gert síðastliðin
7 ár. Þetta val gerði mér kleift að
fara einungis í eina aðgerð í stað
tveggja eða þriggja. Það segir sig
sjálft, að fækkun aðgerða sem ein-
staklingar þurfa að undirgangast
er þjóðhagslega hagkvæm út frá
sjónarmiðum um veikindaorlof og
vinnutap – og líka út frá kostnaði
við hverja aðgerð.
En fyrir utan fjárhagslegan
sparnað fyrir samfélagið, þá ber að
horfa til þeirra auknu lífsgæða sem
felast í því, að fá að halda sínu eig-
in brjósti eða geta
gengist undir tafar-
lausa brjóstaupp-
byggingu. Auðvitað
er það gott veganesti
inn í tímabil meðferða
sem taka við að að-
gerð lokinni og mik-
ilvægt fyrir andlega
líðan.
Nú er komið á dag-
inn að á komandi ári
er fyrirsjáanleg mikil
breyting á þeirri
þjónustu sem í boði
verður fyrir íslenskar konur sem
þurfa að gangast undir skurð-
aðgerð vegna brjóstakrabbameins.
Á Landspítalanum hefur það verið
svo á undanförnum árum að aðeins
einn skurðlæknir hefur fram-
kvæmt megnið af tafarlausum
brjóstauppbyggingum og um
næstu áramót mun hann taka við
starfi erlendis. Það má hverjum
vera ljóst, að svona heilbrigðiskerfi
gengur ekki upp til framtíðar.
Hvernig má það vera að svona
mikilvægri þjónustu sé sinnt að
mestu af einum einstaklingi? Töl-
fræðin segir mér að níunda hver
kona á Íslandi greinist með
brjóstakrabbamein einhvern tíma
á lífsleiðinni. Það er ólíðandi að
stíga áratugi aftur í tímann og
bjóða konum sem heyja erfiða lífs-
baráttu ekki upp á val, þegar öll
þessi tækni og þekking er til stað-
ar í heiminum. Getur það verið að
ég hafi verið heppin að greinast
með brjóstakrabbamein árið 2014
en ekki 2015? Ég vona svo sann-
arlega að svo sé ekki.
Eftir stendur að við Íslendingar
þurfum að standa saman um öflugt
heilbrigðiskerfi, sem býður fólki
upp á lífsgæði og val. Við eigum
ekki að þurfa að leita út fyrir land-
steinana eftir því. Ég vona að allir
leggist á eitt, heilbrigðisyfirvöld,
allir stjórnmálaflokkar á Alþingi
og ríkisstjórnin, um að tryggja að
allar þessar konur fái sömu fram-
úrskarandi þjónustu og ég hef
fengið. Ísland á að standa í
fremstu röð á þessu sviði – ekki að
hörfa heldur sækja fram.
Sýnum samstöðu og mætum kl.
17.30 í dag við Hljómskálann og
göngum saman í kringum Tjörnina
á alþjóðadegi baráttunnar gegn
brjóstakrabbameini.
Var ég heppin?
Eftir Önnu Sigríði
Arnardóttur
Anna Sigríður
Arnardóttir
» 220 konur greinast
með brjóstakrabba-
mein á hverju ári. Við
þurfum að standa sam-
an um öflugt heilbrigð-
iskerfi, sem býður fólki
upp á lífsgæði og val.
Höfundur er lögfræðingur og
varaformaður Brjóstaheilla -
samhjálpar kvenna.
Um leið og ég þakka fyrir frábæran þátt Sirrýjar á sunn-
dagsmorgnum langar mig að minnast á ummæli móður
sem hringdi í opna línu í þættinum þar sem rætt var um að
kenna börnum að ganga frá eftir sig. Konan sagðist hik-
laust koma inn á óhreinum útiskóm og ganga á hreinum
fötum barnsins ef þau lægju á gólfinu. Erum við fullorðna
fólkið ekki fyrirmyndir barnanna? Ekki viljum við kenna
börnunum svona framkomu? Samningar og falleg beiðni
eru vænlegri til árangurs að mínu mati.
Móðir.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Góðir sunnudagsmorgnar