Málfríður - 15.10.2005, Blaðsíða 5

MÁLFRÍÐUR 5
Um kviku og kyrrðir Dúvu
Yves Bonnefoy er af mörgum talinn eitt helsta
nú lifandi ljóðskáld Frakka. Við það bætist að hann
er mikilvirkur og vel metinn fræðimaður og hefur
skrifað heilmikið um myndlist (t.d. stórgóða bók
um Giacometti), heimspeki og að sjálfsögðu ljóð-
list.
Hann fæddist þann 24. júní 1923 í Tours, sonur
járn brautarstarfsmanns og kennslukonu. Hann tók
stúdentspróf í stærðfræði og heimspeki frá Descartes
skólanum í Tours og hélt sig við þær greinar í
framhaldsnámi sínu við Sorbonne. Undir leiðsögn
heimspekingsins og skáldsins Jean Wahl, skrifaði
hann ritgerð til meistaraprófs um Kirkegaard og
Baudelaire, en það verk er til allrar óhamingju glat-
að. Hann hefur kennt við ýmsa háskóla og frá 1981
kenndi hann ljóðlist við College de France. Því er
hann nýhættur.
Þau skáld sem eiga kannski einna helst ítök í Bon-
ne foy eru Charles Baudelaire, Arthur Rimbaud og
Mallarmé en hann hefur skrifað um þá margt af því
sem aðgengilegast er og skynsamlegast má finna
á franskri tungu1. Þessir höfundar og þá kannski
einna helst Rimbaud eiga sér líka ríkan enduróm í
ljóðlist Bonnefoy og þeim andblæ sem sveimar yfir
vötnum ljóða hans, í því sem hann kallar nærveru
(présence). Þessi nærvera er eitthvað sem erfitt er að
henda reiður á, er eins og ætíð handan þrepsins sem
aldrei verður stigið inn í veröld ljóðsins. Þessi nær-
vera er sjaldnast nefnd með nafni, þó svo finna megi
henni forvera í fyrsta stóra ljóðabálki Bonnefoy, Du
mouvement et l´immobilité de Douve, sem birtist fyrst
í bókmenntatímaritinu Mercure de France, 1. mars
1950. Þessi bálkur rekur fæðingu, dauða og upp-
risu Dúvu2. Dúva er vera, karlkyns og kvenkyns
til skiptis sem rekst fyrir veðrum og vindum, deyr
og rís, fæðist á ný og er ætíð eins og í seilingarfjar-
lægð. Dúva talar eða er ávörpuð sitt á hvað eða þá
útlistuð í einhverri óræðri þriðju persónu þannig að
ljóðmælandinn og Dúva, persónugervingur hans,
renna saman í eitt og utan við atburðarrásina en
inni í ljóðinu stendur skáldið, ekki persónan Yves
Bonnefoy heldur einhvers konar guðleg vera sem
skapar og er sköpuð um leið.
Eyðimörkin allsráðandi í gær – Ritað grjót
Í ljóðabálkinum um Dúvu fer þessi óreiðukennda
vera um ýmislegar lendur ljóðsins en þó alltaf í
nánd við einhvern sannan stað (Vrai lieu) þar sem
öllum spurnum er svarað, þar sem ríkir eining
ljóðs, ljóðmælanda og skálds. Um er að ræða eins
konar ljóðræna paradís sem auðvitað verður aldrei
fundin. Þessa paradís má túlka á endalausan hátt, til
dæmis sem þrá um afturhvarf til móðurlífsins, sem
vissan frummyndaheim ljóðsins og þar fram eftir
götunum. Sjálfur er Bonnefoy opinn fyrir ýmsum
túlkunum. Það sem þó stendur eftir þegar þessi ein-
ingarstaður hefur verið skoðaður er draumkennd
paradís sem ber með sér enduróm riddarasagna,
þar sem Gralinn er enn og aftur tákn um það sem
aldrei verður náð nema fyrir eigin tortímingu, full-
komleikann sem stöðugt er leitað og þar sem leitin
sjálf verður að endingu takmark. Myndmál ljóða
Orðin eins og himinninn
Aðeins um ljóðlist Yves Bonnefoy fram til 1975
Sigurður Ingólfsson, frönskukennari við ME.
Sigurður lauk doktors-
námi í frönskum bók-
menntum/nútímaljóðlist
árið 2000 og skrifaði þá
um Yves Bonnefoy.
Sigurður Ingólfsson
1 Til dæmis má nefna bókina Rimbaud par lui-même, « Écrivains de toujours », éditions du seuil, París 1961. Um er að ræða mjög læsilega bók og
skemmtilega, þar sem ævi skáldsins er rakin og skáldskapur Rimbauds er útlistaður á líflegan hátt og ekki of fræðilega.
2 Hér verður að útskýra stuttlega nafn þessarar persónu, Dúva. Um er að ræða nafn sem er búið til úr hljóði, einhverju sem hljómar vel, einhverju
sem dúar. Til er reyndar í frönsku orðið douve, notað um kastaladíki, og má þar kannski finna vissa samsvörun við allt að því óyfirstíganlegan
þrösk uldinn á milli ljóðs og lesanda, eða jafnvel ljóðs og þess eigin skálds.