Málfríður - 15.10.2005, Blaðsíða 7

MÁLFRÍÐUR 7
Orðin eins og himinninn,
endalaus
en allur um stund í litlum polli.
Þannig sameinast í örskoti andartaks og örlitl-
um polli, heimurinn allur og sá sem horfir á hann,
skáldið/ljóðmælandinn. Þessi persóna, sem líka
hefur dregið lesandann með sér, lifir fyrir og í gegn-
um orðin. Ljóðið er lifandi og er sér meðvitað um
eigin endalausar merkingarvísanir.
Bonnefoy hefur sjálfur sagt að hann yrki ekki
eitt og eitt ljóð sem einhverjar sjálfstæðar eindir
til að raða þeim saman í kver, heldur er hvert orð
og hvert ljóð hluti af stærri heild. Jafnvel vill hann
stundum líta svo á að hvert ljóðbrot eða heilt ljóð
sé ort inn í og upp úr því ljóðræna flæði sem skáld-
skapur hans er. Þannig eru efnistök þessa skálds í
stíl við innihaldið, eitthvað sem hleður utan á sig,
sem þroskast að visku og vexti, eins og guðlegt
barn sem eflist við hvert orð sem það lærir. Það
er einnig áberandi, við lestur ljóða hans hvernig
orð og orðasambönd eru tekin upp aftur og aftur
í nýju samhengi, í nýju ljósi, eins og þau séu enda-
laust enduruppgötvuð. Þær vísanir í Arthúr konung
sem nefndar hafa verið, umbreytast til dæmis í litla
hversdagslega hluti, hringborð konungsins verður
lítið borð í afskekktu horni appelsínulundar, sverð
hans verður að ryðg uðu járnarusli á víðavangi og
öfugt. Á þennan hátt verða allir þessir hlutir, staðir,
litir og tilfinningar sem verða á vegi lesandans eins
og örsmáir og margbreytilegir kubbar í heimsmynd
hins ljóðræna veruleika, þess veruleika sem aldrei
verður höndl aður en stundum numinn í stuttri sýn
eins og glampi af himnum í litlum polli. Í þessum
óhöndlanlega veru leika felst einnig nærveran sem
minnst var á hér fyrst, allt að því guðleg vera sem
aldrei er þó hægt að henda reiður á, eitthvað sem er
og er ekki handan við gættina inn í veröld ljóðsins,
handan skrefsins sem aldrei verður stigið.
Í upphafi var orðið
Á milli útkomu ljóðabálksins Í tælandi gættinni og
Ritað grjót liðu 10 ár án útkomu ljóða frá Bonnefoy.
Hann var þá upptekinn við fræðistörf og kennslu,
og þegar langþráð ljóðabók kom út var henni tekið
sem meistaraverki þessa merka skálds. Þær bækur
sem hafa komið út eftir það hafa óneitanlega liðið
svolítið fyrir það að koma á eftir bók sem var við
útkomu strax álitin hápunkturinn á ferli Bonnefoys.
Þremur árum eftir útkomu þess verks kom út safn-
rit með ljóðum hans, svona svolítið eins og væri
búið að setja punkt aft an við ljóðlistina hans. Árið
1980 kom svo út ljóða bók, (L’Origine du langage)
og síðan þá hefur Bonnefoy gefið út 7 ljóðabækur.
Sömu hlutir og fyrr eru honum hugleiknir, samband
tungumálsins og heimsins, myndir og hlutir sem
umbreytast og líkt og flæða um þá ljóðrænu veröld
sem hann hefur verið að byggja frá fyrsta orði síns
fyrsta ljóðs, þar sem upphaf og endir eru eitt, þar
sem orðin eru eins og himinninn.
Síðustu orð ljóðabálksins Þar sem örin lendir (Là
où retombe la flèche, aukahluti síðustu ljóðabókar
Bonnefoy, Début et fin de la neige, 1991) er upptaln-
ing á því sem vekur von og lýkur listanum svona:
Og ljósið, sem komið er á ný; eldurinn
þar sem allt
byrjar og þar sem öllu lýkur.
Hvaða tal hefur risið upp í kringum mig,
hvaða öskur af munni sem er ekki hér?
Það er varla að ég heyri öskrað á mig,
Það er varla að ég finni þennan andardrátt nefna mig
Samt er þetta öskur á mig frá mér komið,
Ég er múraður inni í eigin sérvisku.
Hvaða guðlega eða furðulega rödd
hefði samþykkt að setjast að í minni þögn?
(Quelle parole a surgi près de moi,
Quel cri se fait sur une bouche absente?
A peine si j’entends crier contre moi,
Apeins si je sens ce souffle qui me nomme.
Pourtant ce cri sur moi vient de moi,
Je suis muré dans mon extravagance.
Quell divine ou quelle étrange voix
Eût consenti d’habiter min silence?)
Höfundur: Yves Bonnefoy
Þýðandi: Sigurður Ingólfsson
DÚVA TALAR (Úr Um kviku og kyrrðir Dúvu, 1953)