Frúin - 01.02.1963, Blaðsíða 14

ef til vill einhver innri taugahiti?
Sýna konur ekki, að þær eru sneydd-
ar siðgæðistilfinningu og samvizku
þegar þær sleppa sér í þessum stun-
um og óhemjulegu ópum í sársauk-
anum, sem guði hefur þóknazt að
leggja á þær?
En prófessor Klein á fæðingardeild
I er sannfærður um, að orsakirnar er
að finna í jarðgufunum, í óhreinind-
um, sem að hans áliti koma með
skaðlegri uppgufun úr jörðinni, og
því meiri uppgufun, sem veðráttan
veldur, því hættulegri er hún.
Nefnd vísindamanna, sem skipuð er
til þess að rannsaka hinn óeðlilega
dauða á fæðingardeild I á sjúkrahús-
inu í Vín, kemst ekki að neinni
niðurstöðu, og þegar verið er að lesa
skýrslu þeirra fyrir stórum hópi á-
heyrenda, biður prófessor Klein sér
hljóðs og segir: „Barnsfararsóttin
brýzt fyrst og fremst ávallt út í göml-
um byggingum, og nú er fæðingar-
deild mín einmitt í mjög gömlu húsi.“
Þá sprettur ungur maður um þrít-
ugt upp og hrópar á móti: „Áður fyrr
var fæðingardeildin í enn eldra húsi,
en samt dóu þar færri konur en hjá
okkur! Svona auðveldlega er ekki
hægt að útskýra málið, herra próf-
essor!“
Mestu vandræði. Þetta er bessi
götustrákur frá Budapest, hann
Semmeiwiss læknir, sem enga
mannasiði kann. Aðstoðarlæknir, sem
dirfist að setja yfirmanni sínum stól-
inn fvrir dyrnar. Já, þetta var unei
læknirinn. sem skrifaði þetta um
siálfan sig: „Líf mitt er helvíti."
Stöðugt ásækir hann hugsunin um
ungu sængurkonurnar, sem honum
er trúað fvrir að stunda og sem hann
sér stefnt út í vissan dauðann. Hann
veit ekki hvers vegna svo er. en hann
rennir grun í, að svo eigi ekki að vera.
„Eintóm SDurningarmerki. eintómar
eátur. eintómar efasemdir!“ skrifar
hann hiá sér. æstur í skani. „Aðeins
hin háa dauðatala er óvéfengjanleg-
ur sannleikur. Ég er svo óhamingiu-
samur, að mie langar ekki til bess
að lifa lengur. Ég er eins og drukkn-
andi maður. sem heldur dauðahaldi
í sérhvert hálmstrá. sem hann nær
til.‘“
tJnoTÍ móður biargað.
f anríl árið 1847. gerir hann íron-
götvun. Læknir einn hefur nýlega
dáið. Við réttarkrufningu hafði einn
stúdentanna auðsvnilepa stuneið
hann f fineurinn með krufningarhníf.
Remmelweis las skvrsluna um dauða-
orsök kollegans, og skyndilega dró
hann andann örar: Þetta voru ná-
kvæmlega sömu einkennin og komu
fram hjá konunum, sem dóu úr
barnsfararsótt. Hann sá nú fyrir sér
hvað skeð hafði. Stúdentinn hefur
smitað lækninn með krufningshnífn-
um og líópest hefur komist í sárið.
Allt í einu verður honum ljóst sam-
hengi, sem engan hafði órað fyrir
áður.
Á fæðingardeild II aðstoða ljós-
mæður læknana, en stúdentar á fæð-
ingardeld I. Áður en stúdentarnir
fara til sængurkvennanna til þess að
rannsaka þær, hafa þeir verið að að-
stoða lækninn við líkskurð. Því næst
þvo þeir sér um hendurnar í einni
og sömu skál, sem stendur á stólkolli,
fjórir til fimm menn í sömu skál-
inni, og þar er aðeins eitt handklæði,
sem þeir verða allir að þurrka sér á.
Skelfing grípur manninn þegar hann
hugsar um þetta og sannleikurinn
rennur upp fyrir honum.
Hann sjálfur, ásamt stúdentunum,
hefur orðið til þess að leiða sængur-
konurnar, sem honum var trúað fyr-
ir, út í dauðann! „Vér læknarnir
smitum þær, eitrum þær, vér erum
morðingjarnir. ...“ Ennþá þekkja
menn ekkert til sýkla, um hinn lif-
andi sjúkdómsvald. Fjandmanninn
sér Semmelweis í því, sem hann
kallar líkpest. Það eru áhrif henn-
ar, sem nú ríður á að uopræta, og eft-
ir margar angistarfullar tilraunir,
kemst hann að þeirri niðurstöðu, að
iangur og rækilegur handþvottur í
klórvatni sé það rétta.
Allir læknarnir, stúdentarnir og
sérhver. sem hefur með sængurkon-
urnar á fæðingardeild I að gera,
verða nú að þvo hendur og hand-
legei udd að alnboga úr klórvatni.
„.Tá. en hugsið um bennan mikla
kostnað, Semmelweis læknir.“ hróp-
ar prófessor Klein æstur, „þetta dýra
liouida chlorina!"
Aðstoðarlæknir hans UDDgötvar, að
ódvr klórkalkupplausn gerir jafnmik-
ið «aen.
f iúnímánuði 1847 lækkar dauða-
talan niður í 2.28%, og hinum heita
iúlímánuði er hún enn ekki nema
1.2%, oe er hún nú lægri en á fæð-
ineardeild II.
Hversu margar eru ekki bær mæð-
ur, sem Semmelweis er þannig bú-
inn að bjarga úr dauðans greipum?
+
f kaffihúsi einu við Kartnerrine
sitia t.veir herrar vfir mokkakaffi og
amerískum sígarettum. ..Hafið bér
bevrt um klórvatns-postulann, herra
kanzellíráð?"
Sem fyrst burt frá Vín!
Nei, herra kanzellíráðið hefur ekki
enn heyrt um hann, og sessunautur
hans segir honum nú frá nýjustu vit-
leysunni frá Ungverjanum, sem er
sýknt og heilagt að þvo sér og krefst
þess af samstarfsmönnum sínum, að
þeir geri hið sama. „Er það ekki
hlægilegt? Og ef einhver ekki þvær
sér, herra kanzellíráð, hvæsir Ung-
verjinn á hann: „Þér eruð morðingi!“
Hvílíkt ástand, herra kanzellíráð,
hvílíkt ástand!“ Kanzellíráð kinkar
samþykkjandi kolli. Jú, nú minnist
hann þess, að það hafi einhvern tíma
verið læknir, sem hlustaði sjúkling-
ana með hlustpípu. Það átti líka að
vera eitthvað svona nýtt. En hann
sendi læknadeildin beint á geðveikra-
stofnun — og þar átti hann líka
heima — með þeim rugluðu hæfði
honum bezt að vera með þetta hlust-
pípurugl sitt!
„Hlustið vel á mig, herra kan-
zellíráð: Þessi lendir líka á geðveikra-
stofnun, þessi klórgöslari! Það má
með sanni segja, að ef allir væru
látnir á geðveikrastofnanir, sem ættu
í raun og veru heima þar, væru þær
allar yfirfullar!"
Hleypidómalausir menn vita, að
dr. Semmelweis er á réttri leið. Með-
al þeirra eru prófessor Skoda, hinn
merki lyflæknir, og líffærafræðing-
urinn Rokitansky barón, ósveigjan-
legur í stöðugri leit að sannleikan-
um, og prófessor Hebra, sérfræðing-
ur í húðsjúkdómum. Þessir menn
styðja Ungverjann, en eins og alltaf
eru beir glöggu í minnihluta, og
meirihlutinn hrósar sigri. Að vísu
gekk á ýmsu fyrir Semmelweis.
Skyndilega fór dánartalan á fæð-
ingardeildinni að vaxa aftur, en ekki
var það samt hans sök. þvert á móti,
— hann gat nú bætt við fvrri útskvr-
ingar sínar: Það er ekki eingöngu lík-
pestin, sem getur orsakað smitun,
heldur getur hún sjálf borizt frá lif-
andi sjúklingum. Eftir skoðun á
sjúklingum er því líka nauðsynlegt
að þvo sér upp úr klórvatni.
Aðstoðarmenn fæðingarlækna eru
bitrustu andstæðingar hans, enda
þótt UDDgötvun hans hafi óhemju
mikla bvðingu einmitt fvrir bá. Þeir
vilia ekki láta segia bað við sig. að
það séu beir. sem séu valdir að dauða
sængurkvennanna. Auk þess vekur
Remmelweis meiri oo meiri and-
úð meðal háskólamanna sökum mein-
yrða sinna og skanofsa.
Svo fer að lokum, að einstneneings-
hæt.tinum. öfundinni o<» slúðursögu-
auðnuleysingjunum í Vín tek<d að
14
FRÚIN