Harmoníkan - 30.05.1995, Blaðsíða 18

Aumur háls og herbar
Æfingar sem geta hjálpab
Eftir John Bonica lækni og aðstoðarritjóra Accordion World
Þessari grein var snarað saman eftir
að nokkrir harmoníkuleikarar höfðu
hringt eða skrifað til mín eftir ráðlegg-
ingum um æfingar til að auka þol og
styrkja herðar til að koma í veg fyrir
bólgur og slit sem af geta hlotist þegar
spilað er langtímum saman. Þeim sem
þegar hafa hlotið einhvern skaða hvet
ég til að leita sérfræðilæknis, sem mun
þá veita viðeigandi ráðleggingar og lyf.
Þrátt fyrir það fylgir því líkamleg áhæt-
ta að spila á harmoníku sem nýtur þó
lítils skilnings meðal lækna sem ekki
leika á harmoníku og skilja því vanda-
málið. Þeir gefa fólki oftast staðlaðar
ráðleggingar eins og t.d. ef það er sárt
að gera það, gerðu það þá ekki. Slíkri
ráðlegging'u er harmoníkuleikari ekki að
leita eftir. Harmoníkuleikarar sem eiga
við vandamál að stríða í baki eða hálsi
hafa oft greint mér frá því að læknar
þeirra (eða kírópraktorar) hafi krafist
þess að þeir hætti að spila á harmoníku.
Þessir góðu læknar skýra ekki frá því að
í flestum tilfellum er ástæðan ekki sú að
það sé verið að spila á harmoníku sem
veldur erfiðleikum. Miklu fremur sú
staðreynd að það er setið við það. Mikl-
ar setur eru vandamál og meginástæða
veikleika í baki. Harmoníkan á engan
þátt í þessu þar sem hún er spennt þétt
upp að líkamanum og meginþungi hvílir
efst á lærunum. Það er einfaldlega alls
engin ástæða þess að harmoníkan eigi
þar hlut að máli það er að segja EF
SETIÐ ER RÉTT MEÐ HANA. (Nema
þú sért einn þeirra fáu sem lætur harm-
oníkuna hanga langt niður á bringu og
fram á hné.) Eina skaðsemin sem getur
orðið með harmoníkuna þegar mjó-
hryggurinn er veill er 1) þegar setið er
og spilað og 2) þegar hún er tekin upp
úr töskunni.Smá viðvörun: Að spila
standandi leggur allmikla þyngd á mjó-
hrygg háls og herðar, og ætti að forðast
slíkt sem mest.
Varðandi hálsinn, þá ætti það ekki að
vera neitt vandamál þegar staðið er, ef
spilarinn heldur höfðinu beinu, með
nótnagrind í augnahæð og er ekki sífellt
með augun niður á nótnaborðinu meðan
hann spilar. Munið einnig að nota breið-
ar og vel bólstraðar ólar um axlirnar.
Góðar ólar eru góð fjárfesting ef litið er
til heilsunnar. Það er alkunna að margir
atvinnu harmoníkuleikarar sem kjósa að
spila standandi rnunu fyrr eða síðar
lenda í vandræðum með hálsinn, allt frá
stirðleika og höfuðverkja að alvarlegri
einkennum svo sem dofa og stingjum í
höndum og fingrum sem er afleiðing
taugaþrýstings í neðri hluta hálsins. Ef
þú finnur fyrir verkjum í fingrum þegar
þú æfir þig, skaltu leita sem fyrst til
læknis. Hér á eftir mun ég útskýra mis-
munandi doða og stingi sem geta verið
til staðar, til þess að þú getir hugsanlega
fundið út hvað veldur þeim.
Til leiðbeiningar fyrir sjúklinga mína
sem hafa gengist undir aðgerð, lent í
slysi eða orðið máttfamir eftir langvar-
andi veikindi, hef ég tekið saman
nokkrar grundvallar æfingar sem þú
getur framkvæmt heima. Eða kannski
viltu auka styrk þinn til að hafa betri
stjórn á belgnum og ráða betur yfir
harmoníkunni. ífingamar geta líka gert
það.
Það eru tvö markmið sem þessum
æfingum er beint að, sem við skulum
ræða.
1. Til að nýta æfingarnar til fullnustu,
verður hver og einn að fara að ystu
mörkum sem liðamót leyfa, AN
ÞESS AÐ FINNA TIL SÁRRA
VERKJA. Snöggir sárir verkir eru
viðvörunarmerki. Leitið þá ráða sér-
fræðilæknis eða sjúkraþjálfa. Alla-
vega leitið ráða hjá fólki sem hefur
þekkingu á endurhæfingu og slit-
sjúkdómum.
2. Til að vinna að auknum styrk og
þoli, ekki til vöðvauppbyggingar
lyftingakappa. Til að vinna að þessu,
hafið þá í huga að lykillinn er að
gera æfingamar oft án þess að nota
mikil átök, eða eins og þegar verið
er I æfingartækjum í heilsuræktar-
stöðum. Ef þú átt við sérstök vanda-
mál að glíma, skrifaðu mér þá og ég
mun gera mitt besta til að leiðbeina
þér í rétta átt.
Fyrst, nauðsynleg líffærafræði fyrir
þá sem taka hlutina alvarlega og vilja
skilja hversvegna æfingamar em gerðar.
Ef þú ert ekki forvitinn og vilt bara fara
beint í æfingarnar, þarftu ekki að lesa
greinina frekar.Að þessu sinni skulum
við beina sjónum okkar að öxlunum,
sem er þýðingarmikið í meðferð hljóð-
færisins. Mesta kraft og orku þarf í vin-
stri öxlinni, til að hreyfa belginn. Til að
draga belginn út notum við aðallega tvo
vöðvavefi sem stjórna hreyfingum út
frá líkamanum. Höfum í huga að margir
aðrir vöðvar vinna einnig samtímis að
því að halda við og styðja höfuðið,
hálsinn og efri hluta líkamans á sama
tíma. Til að þrýsta belgnum saman, not-
um við vöðva bæði í öxl og brjósti og
ekki hvað síst við herðablað.
Fyrir hægri hendi er nauðsynlegt að
hafa góðan styrk og þol til að haldi
henni í réttstöðu fyrir úlnliðinn. Með
því að setja höndina utan á axlarliðinn
og lyfta handleggnum út frá líkamanum
geturðu fundið hvemig stríkkar á taug-
unum. Á meðan er verið að spila hald-
ast þessar taugar,vöðvar og sinar sam-
fellt strengdar í langan tíma. Það er
sjaldgæft að þessir vöðvar verði fyrir
skaða en geta orðið slappir ef þeir eru
lítið notaðir og eru mikilvægir fyrir
hægri höndina.
Hér á eftir fara nokkrar æfingar
ásamt öðrum ábendingum, sem eiga að
geta eflt styrk þinn og þol, og auka vald
þitt yfir harmoníkunni. Munið, farið ró-
lega af stað og byggið ykkur hægt upp.
Ef upp koma spumingar, þá vinsamleg-
ast hafið samband við mig. Gangi ykk-
ur vel.
(Þýtt með leyfi, úr Accordion World
júní 1994)
Þ.Þ.
Karl Adólfsson.
Bréfaskóli
Karl Adólfsson sem af mörgum
er kunnur fyrir útsetningar sínar fyr-
ir harmoníkur og mörg félög hafa
notið góðs af, hefur í vetur rekið
bréfaskóla þar sem leiðbeint hefur
verið í „swing“, öðm nafni sveiflu.
Að sögn Karls hefur þetta farið ró-
lega af stað, ekki síst vegna þess að
hann þurfti að gangast undir aðgerð
á auga, en er búinn að ná sér að
fullu og albúinn að takast á við fleiri
nemendur. Vil ég hvetja þá sem hríf-
ast af sveiflunni að notfæra sér
þessa þjónustu. Þ.Þ.
18