Harmoníkan - 01.02.1998, Qupperneq 10

Fríðrík Jónsson fá Halldórsstöðum
Þegar ég loks sest niður til að skrifa
þetta viðtal fyrir blaðið bærast í
brjósti mér allt aðrar tilfinningar en
vant er undir slíkum kringumstæðum.
Best er að vera í góðu andlegu jafn-
vægi svo að auðveldara sé að finna
hina réttu stemmningu svo að líf fáist í
viðtalið. Persónuleg kynni auðvelda
streymið fram úr pennanum og auðvit-
að ótal margt annað bæði smátt og
stórt. En það sem mér finnst torvelda
verkið þessa stundina er að viðmæl-
andi minn er nú látinn. Aðeins þremur
mánuðum eftir viðtalið var hann allur.
Við ræddum saman á miðju sumri
1997 þegar náttúran var í sínu feg-
ursta skrúði með blómaangan í lofti og
við báðir til gleði stemmdir á harm-
oníkumóti á Breiðamýri. Um miðjan
daginn þegar ró færðist yfir mótsgesti
gengum við til ferðahýsis míns glaðir í
bragði þar sem hann hafði játast undir
að eiga við mig orð fyrir blaðið.
Ég hellti uppá, tók fram skrifblokk-
ina og virti fyrir mér í augnablik við-
mælanda minn sem hafði komið sér
fyrir við borðið með bros á brá. Hann
leit út eins og hann þekkti svo vel og
læsi huga minn. Við höfðum hist
nokkrum sinnum áður. Ég var alltaf
undrandi á hve alúðlegur hann var við
mig. En eftir að ég kynntist honum
betur og skynjaði hvflík þjóðsagnaper-
sóna hann var, brann enn heitar í huga
mér að ná tali af Friðriki Jónssyni frá
Halldórsstöðum.
Hann var öllu jafnan kallaður Fikki
frá Halldórsstöðum. Ég sagði áðan
þjóðsagnapersóna. Ég get eftir öllu að
dæma ekki annað séð en að Fikki hafi
unnið sér inn með sóma og sann þá
dulúðugu nafngift.
Óneitanlega var Fikki mjög fjölhæf-
ur, lék frá unga aldri á harmoníku og
orgel, varð söngkennari við Hús-
mæðraskólann að Laugum, Við Hér-
aðsskóiann, barnaskóla í Aðaldal og
Reykjadal. Friðrik var eftirsóttur
harmoníkuleikari á dansleikjum um
allt héraðið um áratuga skeið. Ég hef
ekki heyrt nokkurn mann tala um
annað en að þessi eftirsótti spilari hafi
verið hinn mesti gleðigjafi á dans-
skemmtunum. Kannski var það
einmitt á því sviði sem hann vatt um
sig hinum margumrædda þjóðsagna-
anda, enda hefur kyngikraftur hans og
þol á við sterkustu vinda blásið hinum
þingeyska jöfri í brjóst þennan kraft
er sögur fara af.
Nú er búið að hella upp á kaffið og
við sestir gagnstætt hvor öðrum við
mjótt borðið í ferðahýsinu. Finstaka
regndropi sem féll ofan úr tré buldi á
þaki hýsisins og mynnti á að nú væri
rétti tíminn fyrir spjall. Við lyftum
bollunum og ég bað Fikka að segja
mér frá sínu lífssprangi eins og hann
væri upplagður til. Friðrik starfaði
sem kirkjuorganisti samfleytt í 48 ár
við 6-7 kirkjur fram til ársins 1995 er
hann varð áttræður. Hann var einnig
söngstjóri kirkjukóranna. Friðrik var
með eindæmum góður lagasmiður,
mörg laga hans urðu ákaflega vinsæl
og eru enn, full af rómantík, dulúð og
fjöri. Asamt öðru var hann starfsmað-
ur Kaupfélags Þingeyinga um árabil
og bóndi að Halldórsstöðum ásamt
konu sinni Unni Sigurðardóttur frá ár-
inu 1938 fram til ársins 1971.
Á upphafl má endinn skoða
Ég er fæddur á Halldórsstöðum 20.
september 1915 og tók við búskap af
foreldrum mínum 1938. Það ár kvæntist
ég Unni Sigurðardóttur frá Grímsstöðum
á Fjöllum, dóttur Sigurðar Kristjánsson-
ar bónda og símstöðvarsstjóra þar og
Kristjönu Pálsdóttur frá Australandi Öx-
arfirði. Við Unnur eignuðumst fimm
börn, þrjá stráka og tvær dætur. Faðir
minn Jón A. Sigfússon var fæddur að
Hólum í Eyjafirði og kom á Halldórs-
staði 1898. Móðir mín Emilía Friðriks-
dóttir fæddist að Kraunastöðum í Aðal-
dal en hún fluttist síðar að Helgastöðum
þar sem foreldrar mínir kynntust.
Faðir minn var söngstjóri og organisti
í sveitinni. Hann kenndi mér að þekkja
nótur strax fimm - sex ára gömlum. Ég
var mjög ástundunarsamur og farinn að
spila öll venjuleg lög og sálma á
nokkrum árum, þar með talda ærbókina
(Fjárlögin). Um sextán ára aldurinn
vildu foreldrar mínir gera eitthvað meira
fyrir mig, sögðu mig áhugasaman nem-
anda. Um það leyti var Páll ísólfsson ný-
kominn heim frá námi í Leipzig. Þau
fréttu að hann kenndi þeim einstaklingi
frítt sem vildi verða kirkjuorganisti.
Hæg voru heimatökin því móðursystir
mín Júlíana Friðriksdóttir bjó þá í
Reykjavík og það var ekkert sjálfsagð-
ara en skjóta yfir strákinn skjólshúsi á
meðan hann væri í námi. Ég var hjá Páli
ísólfssyni frá febrúar til aprfl í tvo vetur
og mótaðist mikið hjá þessum stórmeist-
ara. Sumir sögðu mig spila jafn vel og
hann en hvað sem því leið virði ég hann
ofar öllum tónlistarmönnum í dag.
Árin 1931-2 fór ég að spila sem org-
anisti og þar fóru að hrúgast að kirkjum-
ar. Þær urðu sex að tölu og sjö eitt árið
með Húsavíkurkirkju. í dag hef ég spil-
að sem kirkjuorganisti í tæpa hálfa öld
eða 48 ár.
Á harmoníku fór ég að spila um
1932. Ég hreifst eins og fjöldi annarra af
Haraldi Björnssyni og Marínó Sigurðs-
syni bakara. Þeir voru góðir spilarar og
vinsælir. Harmoníku hafði ég aldrei
snert en keypti samt hnappaharmoníku
þótt ég ætti engan aur. Afasystir mín var
alltaf í kaupavinnu og átti víst einhvern
aur. Hún lánaði mér 100 krónur sem var
allt kaupverð nikkunnar og það fréttist
fljótt að ég hefði fest kaup á gripnum.
Áður var ég búinn að spila á orgel fyrir
dansi á böllum, í fyrsta skipti hreinlega
dreginn að orgelinu á Breiðamýri.
Margir ballspilarar höfðu spilað áður
fyrir dansi, eldri lög, en ég var ungur og
10