Fréttablaðið - 22.11.2013, Blaðsíða 37

KYNNING − AUGLÝSING Bandalag háskólamanna22. NÓVEMBER 2013 FÖSTUDAGUR 5
Efst á baugi hjá stjórn SÍ er hvernig við getum unnið að bættu aðgengi al-mennings að sálfræðingum,“ segir
Hrund Þrándardóttir, formaður Sálfræð-
ingafélags Íslands. Hún, ásamt öðrum í
stjórn félagsins, hefur fundað með heilbrigð-
isráðherra og hefur óskað eftir því að stofn-
aður verði samstarfshópur fulltrúa Sálfræð-
ingafélags Íslands og heilbrigðisráðuneyt-
is sem vinni að þessum málum. „Geðrænn
vandi vex stöðugt í vestrænum samfélögum
og nú má gera ráð fyrir að á hverju ári þjáist
um 10 prósent Íslendinga af lyndis- og kvíða-
röskunum. Kostnaður vegna vandans er
gríðarlegur, lyfjakostnaður, tapaðar vinnu-
stundir á vinnumarkaði og í skólum svo eitt-
hvað sé nefnt,“ segir Hrund og telur brýnt að
í aðgerðum gegn vandanum sé beitt aðferð-
um sem rannsóknir sýni að séu áhrifaríkar.
„Sálfræðileg þekking og meðferð er van-
nýtt auðlind í íslensku samfélagi. Bæði
hvað varðar forvarnir og eflingu lýðheilsu
og í meðferð fyrir börn og fullorðna,“ segir
Hrund. Hún leggur áherslu á að rann-
sóknir sýni að aukin notkun tiltekinna sál-
fræðilegra meðferða sé þjóðhagslega hag-
kvæm. Þá sé bæði mikilvægt að almenning-
ur hafi aukinn aðgang að sálfræðingum og
ekki síður mikilvægt að sálfræðimeðferð sé
niður greidd líkt og tíðkast með aðra heil-
brigðisþjónustu.
Löggildingin mikilvæg
Fjöldi félaga í Sálfræðingafélagi Íslands
hefur tvöfaldast frá árinu 2007. Í dag eru fé-
lagar um 500 og fer enn ört fjölgandi. „Þeir
sem eru í félaginu eru með löggilt starfsleyfi
sem sálfræðingar,“ segir Hrund og telur lög-
gildinguna afar mikilvæga fyrir skjólstæð-
inga sálfræðinga. „Þannig hafa þeir trygg-
ingu um ákveðnar lágmarkskröfur varðandi
nám þeirra og færni og geta vitað hvaða lög
og siðareglur gilda um störf þeirra,“ segir
Hrund. Hún segir almenning oft ekki átta
sig á þessari tryggingu og haldi að löggild-
ing sé fyrst og fremst vörn fyrir fagstéttirn-
ar. „En því er í raun öfugt farið.“
Hrund segir ýmsa aðila sem ekki séu lög-
giltir heilbrigðisstarfsmenn auglýsa með-
ferð án þess að ljóst sé hvaða bakgrunn þeir
hafi. „Um þá gilda engin lög og skjólstæð-
ingar geta ekki gert athugasemdir við störf
þeirra við neina opinbera aðila.“
Auknar námskröfur
Mikill áhugi er á sálfræðinámi og sálfræð-
ingum hefur fjölgað mikið á undanförn-
um árum. Nýlega var námsfyrirkomulag-
inu breytt á Íslandi með nýrri reglugerð.
„Nú eru gerðar auknar kröfur. Eftir grunn-
nám tekur við tveggja ára framhaldsnám og
síðan bætist nú við eins árs kandídatsár eftir
útskrift. Þá vinna nemendur á stofnunum
undir handleiðslu fagmanna áður en þeir
fá löggildingu sem sálfræðingar,“ útskýr-
ir Hrund og telur nemendur koma sterkari
til starfa fyrir vikið. Þeir geti hins vegar haft
tengingu við SÍ áður en þeir fá löggildingu
enda bjóði félagið upp á nemaaðild fyrir sál-
fræðinema á framhaldsstigi.
SÍ í sextíu ár
Það er mikil gróska í félaginu, nefnd-
um og félagsmönnum og hefur fræðsla á
vegum félagsins það sem liðið er af vetri
verið áhugaverð og einkar vel sótt að sögn
Hrundar. „Sálfræðingafélag Íslands verð-
ur sextíu ára á næsta ári og verður sálfræði-
þingið haldið sjálfan afmælisdaginn,“ upp-
lýsir Hrund en félagið hefur síðustu fimm
ár haldið tveggja daga sálfræðiþing í sam-
starfi við sálfræðideildir við Háskóla Ís-
lands, Háskólann í Reykjavík og Háskólann
á Akureyri. „Þar kynna sálfræðingar og sál-
fræðinemar rannsóknir og störf, stofnanir
kynna störf sín og nýjungar og farið verð-
ur yfir víðan völl sálfræðisviðsins sem er
mjög breiður.“
Sálfræðin er vannýtt auðlind
Sálfræðingafélag Íslands, sem verður sextíu ára á næsta ári, er ört vaxandi fag- og stéttarfélag sálfræðinga. Meðal helstu baráttumála
félagsins er vinna að bættum kjörum og að almenningur fái greiðari aðgang að sálfræðiþjónustu og fái sálfræðilega meðferð
niðurgreidda líkt og aðra heilbrigðisþjónustu.
„Geðrænn vandi vex stöðugt í vestrænum samfélögum og nú má gera ráð fyrir að á hverju ári þjáist um 10%
Íslendinga af lyndis- og kvíðaröskunum,“ segir Hrund Þrándardóttir, formaður Sálfræðingafélags Íslands. MYND/GVA
3
Undanfarið hefur umræð-an snúist um hagræðing-ar og mögulegar uppsagnir
hjá ríkisstofnunum. „Allar umræð-
ur um hagræðingu og niðurskurð
á vinnumarkaði auka á ótta og
óvissu hjá starfsmönnum. Hag-
ræðing eða sameining stofnana
þarf ekki að leiða til uppsagna og
afstaða BHM er sú að ef verkefni
eru enn til staðar er enn þörf fyrir
starfsfólk að sinna þeim.
Ekki er hægt að líta fram hjá því
að aukin verkefni og mikið álag
í starfi kalla á meiri veikindi og
jafnvel kulnun. Þessir þættir geta
jafnframt valdið því að fleiri ein-
eltismál koma upp á vinnustöð-
um. Mikilvægt er að stjórnend-
ur standi rétt að málum, komi til
þess að segja þurfi starfsmönnum
upp,“ útskýrir Erna. „Mest reynir á
ákvæði laga um réttindi og skyld-
ur starfsmanna ríkisins og ákvæði
stjórnsýslulaga.
Það er löglegt að segja upp
starfsmönnum vegna hagræðing-
ar eða skipulagsbreytinga en hafa
ber í huga að uppsögn er alltaf mjög
íþyngjandi fyrir þá sem í hlut eiga,“
segir Erna.
Ágreiningur vegna uppsagnar
Margir leita til stéttarfélaga innan
BHM þegar upp kemur ágreining-
ur vegna uppsagnar. „Stjórnendum
ber að horfa til meðalhófsreglunn-
ar þegar hagræða þarf í rekstri og
velja vægustu leiðina t.d með því
að gera breytingar á starfi eða verk-
sviði eða finna fólki annað starf
innan stofnunarinnar,“ segir Erna.
„Rétt er að taka fram að flestir
forstöðumenn stofnana standa rétt
að þessum málum en því miður
eru alltaf undantekningar á því.
Sem dæmi hafa verið að koma til
mín mál sem eiga það sameigin-
legt að starfsmönnum er sagt upp
störfum með vísan til hagræðingar
í rekstri en á sama tíma eru ný störf
auglýst hjá sömu stofnun. Nýlegt
dæmi gerðist á opinberri stofnun
þar sem starfsmanni var sagt upp í
hagræðingarskyni vegna erfiðleika
í rekstri en á sama tíma var verið
að ráða ellefu nýja starfsmenn. Það
er skrítin staða og maður spyr hver
sé hin raunverulega ástæða upp-
sagnar. Þess konar vinnubrögð
ganga einfaldlega ekki upp og
samræmast ekki því lagaumhverfi
sem opinberir starfsmenn búa við.
Ef önnur ástæða en hagræðing er
á bak við uppsögn gilda allt aðrar
reglur sem forstöðumönnum ber
að fylgja,“ segir Erna. „Nokkur
svona mál hafa komið upp undan-
farin misseri,“ bætir hún við.
Ég vil ekki ætla neinum stjórn-
anda að misnota aðstöðu sínu með
því að nota hagræðingarkröfur til
að losa sig við óæskilega starfs-
menn. Umboðsmaður Alþingis
hefur þó sagt í áliti sínu er tengist
þessari umræðu að það geti verið
freistandi að misbeita valdi sínu á
þennan hátt. Til dæmis með því að
leggja ákveðna stöðu niður. Við hjá
BHM viljum að það sé staðið rétt
að uppsögnum og farið að lögum,“
bætir Erna við.
Vinnuöryggið sem margir sótt-
ust eftir hjá hinu opinbera er ekki
til lengur. „Uppsagnir dynja yfir
í holskeflum og erfitt að komast
í nýja vinnu,“ greinir Erna frá og
bætir við að því miður sé það að
aukast að nýjum aðferðum sé beitt
við uppsagnir. „Starfsmanni er af-
hent uppsagnarbréf í lok dags og
honum vísað samdægurs á dyr í
fylgd öryggisvarða eins og hann
hafi gerst brotlegur í starfi. Áður
gátu starfsmenn haldið sambandi
við sinn gamla vinnustað þótt þeir
hefðu lent í niðurskurði. Svo er því
miður ekki í dag og það er sorg-
legt,“ segir Erna enn fremur.
„Það er óvissuástand á vinnu-
markaði um þessar mundir hvað
varðar mögulegar uppsagnir og
bendir á að það sé mikilvægt að
halda áfram að vera í stéttarfélagi
þótt fólk fari á atvinnuleysisbætur,“
segir Erna Guðmundsdóttir.
Mikilvægi stéttarfélaga
Erna Guðmundsdóttir, lögmaður BHM, segir mikla óvissutíma í loftinu á vinnumarkaði vegna hagræðingarkrafna
ríkisstjórnarinnar og að margir hafi leitað sér ráðgjafar hjá stéttarfélögum sínum.
Allar umræður um hagræðingu og niðurskurð á vinnumarkaði auka á ótta og óvissu hjá starfsmönnum.