Fréttablaðið - 22.11.2013, Qupperneq 12

22. nóvember 2013 FÖSTUDAGUR| FRÉTTIR | 12
Meiriháttar breytingar hafa orðið á
atferli hrefnu hér við land. Hvalur-
inn er að stórum hluta horfinn af
landgrunninu, þar sem hann hefur
helst haldið til. Þetta veldur for-
svarsmönnum hvalaskoðunarfyrir-
tækja, jafnt sem hvalveiðimönnum,
þungum áhyggjum.
Þetta var meðal þess sem kom
fram á Sjávarútvegsráðstefnunni
sem stendur yfir í Reykjavík.
Gísli Víkingsson, hvalasérfræð-
ingur Hafrannsóknastofnunar, hélt
erindi í málstofu sem laut að hval-
veiðum og ferðaþjónustu. Gerði
hann grein fyrir breytingum á
útbreiðslu og stofnstærðum hvala
við Ísland. Staða hvalastofna er
sterk; hnúfubak hefur fjölgað gríð-
arlega og vísbendingar eru um að
stofninn hafi náð sínu vistfræðilega
hámarki. Sama á við um langreyði.
Hins vegar eru uppi stórar spurn-
ingar um hrefnuna.
Hrefnan horfin
Gísli útskýrði að á nokkurra ára
tímabili hefði hrefnunni snar-
fækkað á landgrunni Íslands, og
má tala um hrun í því sambandi.
Hrefna hefur löngum verið algeng
allt umhverfis landið á sumrin, en
þéttleikinn mestur í Faxaflóa og
við suðausturhorn landsins.
„Fækkun hrefnu frá 2001 til 2007,
sem var regluleg hvalatalning, varð
til þess að við endurtókum taln-
inguna á landgrunninu. Hún stað-
festi að þessi mikla fækkun hefur
orðið og í samræmi við upplýsing-
ar frá hvalaskoðunarfyrirtækjum
og hvalveiðimönnum. Þessi árin
er mun minna af hrefnu á land-
grunninu en verið hefur og ekki
síst þar sem hún var þéttust.“
Vöxtur og áhyggjur
Faxaflóinn hefur verið, og er, lang-
mikilvægasta veiðislóð hrefnu-
veiðimanna og á sama tíma vett-
vangur eins stærsta vaxtarbrodds
ferðaþjónustunnar á höfuðborgar-
svæðinu, hvalaskoðunar.
Rannveig Grétarsdóttir, for-
maður Hvalaskoðunarsamtaka
á Íslandi, sagði frá því að vöxt-
ur greinarinnar væri stöðugur
og mikill. Frá Reykjavík fara um
120.000 manns í hvalaskoðun í ár,
og það er hrefnan sem stólað er á.
En áhyggjur Rannveigar af
þróun mála var augljós, hin mikla
fækkun hrefnunnar á Faxaflóa.
Algengt var að bátarnir fyndu
nokkur dýr í hverri ferð til að sýna,
en það á ekki við lengur. „Þeim
hefur fækkað svo mikið að við
megum ekki við því að missa þær
sem þó koma,“ sagði Rannveig og
bætti við að helstu rök hvalaskoð-
unarfyrirtækjanna í dag væru að
það þyrfti að verja þá hvali sem
koma ár eftir ár.
Átökin á milli ferðaþjónustunnar
og veiðimanna eru því á Faxaflóa.
Rannveig telur að veiðarnar séu
óþarfa áhætta fyrir hvalaskoðun í
ljósi mikilvægis hennar og vaxtar.
Biðlaði hún til hvalveiðimanna að
hætta veiðum á Faxaflóa, og stunda
veiðar sínar annars staðar.
Hræðsluáróður
Gunnar Bergmann Jónsson, for-
maður Félags hrefnuveiðimanna,
benti á að hræðsluáróður úr
ýmsum áttum um áhrif hvalveiða
á ferðaþjónustuna hefði sýnt sig að
vera með öllu ástæðulaus. Vegna
takmarkana á veiðimöguleikum á
Faxaflóa með afmörkun veiði- og
skoðunarsvæða hafa hrefnuveiði-
menn farið á veiðislóð hringinn
í kringum landið og niðurstaðan
er alls staðar sú sama. „Ástand-
ið er grafalvarlegt, það var mikið
minna af hrefnu, ekki bara á Faxa-
flóa, heldur líka annars staðar,“
sagði Gunnar og bætti við að 36
dýr hefðu náðst af 216 dýra kvóta
í sumar. Allt selst innanlands, og
veitingahúsin taka nú meira en
almenni markaðurinn.
Gunnar tók skýrt fram að það
væri ekki til umræðu að hvalveiði-
menn bökkuðu frá veiðum í Faxa-
flóa, enda myndu veiðarnar ekki
bera sig þegar veiðar, og ekki síst
vinnsla, væru staðsett á svæðinu.
Eins sagði Gunnar að veiðarnar
væru svo litlar að þær hefðu engin
áhrif á stofninn.
Niðurstaða málstofunnar var ef
til vill sú að seint verður hægt að
sætta sjónarmið hvalveiðimanna og
ferðaþjónustunnar. Hins vegar köll-
uðu bæði Rannveig og Gunnar eftir
rannsóknum á hrefnunni, svo hægt
væri að leita svara við þeim miklu
breytingum sem blasa við.
25% kynningarafsláttur
föstudag & laugardag
Kynnum nýja
vörulínu
25% afsláttur af
öllum jólavörum
eru komnir aftur
Jólasveinadúkarnir
Ofnhanskar
Svuntur
Hreindýr
Stærð 140x200
TILBOÐ
9.990 kr
100% Pima
bómull
Örn rúmföt
Stærð 140x200
TILBOÐ 9.990 kr
Þungar áhyggjur af hvarfi hrefnu
Talsmenn hvalaskoðunarfyrirtækja og hvalveiðimanna lýsa þungum áhyggjum af breyttu atferli hrefnu við Ísland. Hrefnan sækir aðeins í
litlum mæli inn á landgrunnið, minna en hún gerði. Umhverfisbreytingum er um að kenna er mat sérfræðings Hafrannsóknastofnunar.
Í HVALASKOÐUN Um 200.000 manns fara í hvalaskoðun á Íslandi í ár. Alls fara
120.000 frá Reykjavík. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Gísli Víkingsson fór yfir hugsanlegar ástæður fyrir fækkun hrefnunnar, en tók
fram að fækkun hrefnu á grunnsævi segði ekkert um stöðu stofnsins, sem
getur dreift sér um stórt svæði. Hann útilokaði strax að veiðar eða hvalaskoð-
un hefðu nokkuð með fækkun hrefnu að gera á Faxaflóa. Sjúkdómar eru önnur
stærð, en ekkert sem bendir til þess að stofninn hafi stráfallið af þeim sökum.
Slíkt kæmi til dæmis fram í hvalrekum og sýnatökum á einstökum dýrum.
Fækkun hrefnu á grunnsævi við Ísland á síðustu árum er því vegna breyt-
inga í umhverfinu, er mat Gísla, og þá hlýnun sjávar. Því fylgjandi er gjörbreytt
fæðuframboð fyrir hvalinn; þekkt er að sandsílastofninn er hruninn, göngu-
mynstur og stofnstærð loðnu er breytt og vísbendingar um minni ljósátu.
Útbreiðsla og atferli annarra hvala en hrefnu styðja þessa kenningu.
HREFNAN HORFIN VEGNA HLÝNUNAR SJÁVAR
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is