Fréttablaðið - 23.11.2013, Blaðsíða 16

23. nóvember 2013 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
A
fstaða innlendra kjúklingaframleiðenda til innflutnings á
útlendu kjúklingakjöti hefur tekið ánægjulegum breyt-
ingum, ef marka má fréttir síðustu daga.
Talsmenn stóru verksmiðjubúanna sem framleiða
kjúkling ofan í okkur voru lengi vel á móti frjálsum inn-
flutningi á erlendu kjúklingakjöti. Þeir héldu því einkum á lofti að
íslenzki kjúklingurinn væri svo miklu heilnæmari og öruggari en
útlendir frændur hans og meðal annars þess vegna ætti að viðhalda
ofurtollum á innfluttan kjúkling
– til að vernda neytendur fyrir
hugsanlegum matarsýkingum.
Samt gilda strangari reglur um
innfluttan kjúkling en innlendan.
Hann verður að vera frystur til að
koma í veg fyrir kamfýlóbakter-
smit og hafa vottorð um að hann
sé salmon ellufrír.
Þegar kamfýlóbakter- og salmonellusýkingar fóru að hrjá íslenzk
kjúklingabú fyrir nokkrum árum og ollu kjúklingaskorti neituðu
stjórnvöld að rýmka um innflutning á kjúklingi með því að lækka
tolla. Þáverandi landbúnaðarráðherra, Jón Bjarnason, hélt því þá
ennþá fram að íslenzki kjúklingurinn væri heilbrigðari en sá útlendi.
Þegar sýkingarnar voru farnar að valda stóru framleiðendunum
búsifjum, fóru þeir fram á að slakað yrði á heilbrigðisreglum fyrir
innlenda framleiðslu og leyft að setja salmonellusýktan kjúkling úr
eldishópum á markað með því skilyrði að hann yrði fulleldaður til að
drepa bakteríurnar. Því höfnuðu stjórnvöld sem betur fór.
Á dögunum olli Ásmundur Friðriksson, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins, dálitlu uppnámi þegar hann sakaði innlenda kjúklinga-
framleiðendur um að flytja inn frosinn erlendan kjúkling, þíða hann
og selja sem ferskan íslenzkan kjúkling. Neytendasamtökin báru
þetta undir kjúklingabúin, sem sóru slíka viðskiptahætti af sér.
Það var bara verst að þær yfirlýsingar stönguðust á við viðtal
við Jón M. Jónsson, einn af eigendum Ísfugls, á Bylgjunni nokkrum
dögum áður. Hann viðurkenndi þar greiðlega að það að þíða kjúkling
og umpakka hefði „tíðkast hjá öllum fyrirtækjunum í bransanum“.
Svo tók hann fram að Ísfugl ætlaði að hætta þessu. Í framhaldi af
gagnrýni þingmannsins hafa allir stóru kjúklingaframleiðendurnir
lofað að merkja innlenda kjúklinginn sérstaklega.
Innlend kjúklingabú eru á meðal þeirra sem hafa fengið kvóta á
lægri tollum til að flytja inn kjúklingakjöt. Í fréttum Stöðvar 2 í gær-
kvöldi viðurkenndi sölu- og markaðsstjóri Reykjagarðs að innflutti
kjúklingurinn væri notaður í unnar matvörur og líka seldur beint til
mötuneyta og veitingahúsa.
Viðhorfið er augljóslega breytt. Innlendu kjúklingaframleiðend-
urnir hafa fulla trú á útlenda kjúklingnum, fyrst þeir hafa verið til í
að kynna hann fyrir neytendum sem íslenzkan kjúkling og sjá ekkert
að því að nota hann í vörur sínar.
Þá er hins vegar líka orðið alveg æpandi augljóst að rökin um
íslenzka ofurkjúklinginn voru allan tímann tómur fyrirsláttur.
Út frá hagsmunum neytenda er bezt að innflutningur á kjúklinga-
kjöti sé frjáls og tollalaus, að sömu ströngu heilbrigðisreglur gildi
um innlent kjöt og innflutt og að allar vörur séu merktar rækilega
þannig að fólk átti sig á því hvaðan þær koma. Þá hafa neytendur
frjálst val og samkeppnin er sanngjörn.
SPOTTIÐ
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Skuldaniðurgreiðslutillög-urnar hafa ekki verið birtar. Þegar svör yfirmanna Seðla-
bankans verða forsætisráðherra
tilefni til að lýsa því yfir að hann
ætli ekki að láta þá stöðva áform-
in er hann þó í raun að gefa til
kynna að fyrirspyrjandinn á þing-
nefndarfundinum hafi farið nærri
lagi um efni þeirra.
Í Seðlabankalögunum segir að
bankinn skuli „stuðla að fram-
gangi stefnu ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum, enda telji hann
það ekki ganga gegn meginmark-
miði sínu …“ Samkvæmt bókstaf
laganna er meginmarkmiðið svo
„að stuðla að stöðugu verðlagi“.
Með öðrum orðum: Bankanum
er óheimilt að framfylgja ríkis-
stjórnarstefnunni ef hún stangast
á við meginmarkmiðið um stöðugt
verðlag.
Að þessu virtu sýnist álita-
málið vera þetta: Annaðhvort
áforma yfirmenn Seðlabankans
að brjóta gegn því lagaákvæði að
framfylgja stefnu ríkisstjórnar-
innar eða að væntanlegar tillög-
ur stangast á við það lögbundna
meginhlutverk bankans að stuðla
að stöðugu verðlagi. Þó að for-
sætisráðherra hafi gefið í skyn
hvernig ætlunin er að fjármagna
niðurgreiðslurnar er óvarlegt
fyrr en tillögurnar sjást að stað-
hæfa hvort líklegra er að honum
eða yfirmönnum Seðlabankans
skriki fótur.
Fari sem horfir er engin mála-
miðlun sýnileg. Árekstur af þessu
tagi hlýtur að hafa afleiðingar.
Annar hvor aðilinn tapar trúverð-
ugleika sínum. Hvorugur getur
búið við það.
Að vísu er unnt að breyta Seðla-
bankalögunum og afnema stöð-
ugleikamarkmiðið eða heimila
bankanum að vinna að tveimur
gagnstæðum markmiðum sam-
tímis. En hætt er við að þá fjúki
trúverðugleiki beggja út í veður
og vind. Það yrði versta niðurstað-
an fyrir efnahag heimilanna.
Afl eiðingin er brestur í trúverðugleika
Í vikunni varð árekstur á milli forsætisráðherra og Seðla-bankans, þótt Arnarhóllinn skilji aðsetur þeirra vel í sund-
ur. Áreksturinn gat ekki komið
þeim sem til þekkja í opna skjöldu.
Orsakir hans eru kunnar en afleið-
ingarnar eiga eftir að koma fram.
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
skoðunum ráðherra og Seðlabank-
ans lýstur saman. Frá gildistöku
Seðlabankalaganna á fyrsta ári ald-
arinnar má finna dæmi frá tíð allra
ríkisstjórna þar sem ráðherrar
gagnrýna vaxtaákvarðanir bank-
ans. Ýmist hafa þær verið álitnar
óskiljanlegar eða að mat á áhrifum
þeirra hefur verið annað sunnan
megin Arnarhólsins en norðan.
Af tveimur
á st æ ð u m er
erfitt fyrir ráð-
herra að kasta
hnútum í Seðla-
bankann vegna
vaxtaákvarð-
ana. Þær eru
annars vegar
teknar lögum
samkvæmt til að
fylgja fram efnahagsstefnu ríkis-
stjórna á hverjum tíma og hins
vegar á grundvelli verðbólgu-
markmiðs sem þær bera stjórn-
skipulega ábyrgð á en ekki bank-
inn.
Ekki hafa þó verið sjáanleg eft-
irmál af þessum árekstrum. En
þeir sýna að ríkisstjórnir og Seðla-
bankinn hafa í of mörgum tilvik-
um stefnt í ólíkar áttir, hver eftir
sínum vegpresti. Afleiðingarnar
hafa aftur á móti komið fram í
heimilisbókhaldi landsmanna.
Árekstur forsætisráðherra og
Seðlabankans í vikunni er harka-
legri en fyrri árekstrar sem orðið
hafa vegna vaxtaákvarðana. Yfir-
menn bankans eru nú sagðir hafa
blandað sér í pólitík og farið út
fyrir hlutverk sitt með því að vara
við niðurgreiðslu húsnæðisskulda
með seðlaprentun þegar þeir svör-
uðu spurningum fyrir þingnefnd.
Þar sem hlutverk Seðlabankans er
lögbundið felst í þessu ásökun um
lögbrot.
Árekstur á Arnarhóli
Í byrjun maí var það álit látið í ljós á þessum vettvangi að lík-legt væri að ágreiningur myndi
rísa milli Seðlabankans og ríkis-
stjórnarinnar ef nýr stjórnar-
sáttmáli yrði byggður á tillögum
Framsóknarflokksins um niður-
greiðslu húsnæðisskulda. Árekst-
urinn í vikunni bendir til að þær
líkur hafi aukist.
Á loforði Framsóknarflokksins
voru tvær hliðar. Annars vegar
var fyrirheit um mestu niður-
greiðslu húsnæðisskulda í heim-
inum. Hins vegar var loforð um
að kostnaðurinn myndi ekki lenda
á ríkissjóði eða skattgreiðend-
um, hvorki beint með sköttum né
óbeint eftir leiðum verðbólgunnar.
Lögin um Seðlabankann kveða
skýrt á um að ríkissjóður beri
ábyrgð á öllum skuldbindingum
hans. Með gagnrýni sinni á Seðla-
bankann lét forsætisráðherra í
veðri vaka að Seðlabankinn eigi að
fjármagna niðurgreiðsluna. Ef það
er raunin er það sami hluturinn og
að láta ríkissjóð kosta hana beint.
Engu er líkara en forysta Fram-
sóknarflokksins meti stöðuna svo
að hún geti ekki uppfyllt hvort
tveggja niðurgreiðsluloforðið og
skaðleysi skattgreiðenda af fjár-
öfluninni. Umræðan hefur meir
snúist um að standa verði við gefið
loforð en minna um efnahagslega
skynsemi þess. Í því ljósi er rétt
að draga líka fram þessa hlið lof-
orðsins sem gjarnan gleymist. Er
ekki siðferðilega jafn rangt að
svíkja þá hlið loforðsins eins og
hina?
Tvær hliðar á miklu loforði
Innlendir framleiðendur bjóða útlendan kjúkling:
Ofurkjúklingur
lækkar flugið
GERSEMI
JYJ / Fréttablaðið
RÁ / Pressan.is